Οι μυστικές υπηρεσίες από τον 19ο αιώνα και η εξέλιξή τους
Πριν φτάσουμε όμως στο 1953, θα γυρίσουμε το χρόνο στο 19ο αιώνα και θα μάθουμε εάν υπήρχαν “μυστικές υπηρεσίες”.
Η πρώτη γνωστή “Πατριωτική” Εταιρεία ήταν η “Φιλορθόδοξος Εταιρεία“, η ύπαρξη της οποίας αποκαλύφθηκε το 1839 από την κυβέρνηση. Στα έγγραφα που κατασχέθηκαν, ως σκοπός της εμφανιζόταν η απελευθέρωση της Θεσσαλίας, της Ηπείρου και της Μακεδονίας.
Μετά περνάμε στον Κριμαϊκό Πόλεμο και στις εξεγέρσεις του 1854. Η Γαλλική Επανάσταση του 1848 και η επίδρασή της στην Ευρώπη ενίσχυσε τον αλυτρωτισμό στην Ελλάδα. Τη Μεγάλη Ιδέα καλλιεργούσε ο Ιωάννης Κωλέττης, ο οποίος κατά την πρωθυπουργία του ενθάρρυνε την αποστολή οπλαρχηγών και εθελοντών στην υπόδουλη ακόμα Θεσσαλία. Ο προσκείμενος στο Γαλλικό Κόμμα Μακρυγιάννης είχε ιδρύσει μυστική οργάνωση, μαζί με τους Ανδρέα Μεταξά και Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο και άρχισε μετά το 1848 να στέλνει ενόπλους βόρεια από τα τότε ελληνικά ελληνικά σύνορα. Η Εταιρεία αυτή προδόθηκε στον Όθωνα ο οποίος φοβήθηκε μήπως οι πραγματικοί σκοποί της ήταν αντικαθεστωτικοί και όχι αλυτρωτικοί. Πάντως τα γεγονότα του 1854 σηματοδότησαν την έναρξη κινητοποιήσεων από ιδιώτες για την υλοποίηση της Μεγάλης Ιδέας μέχρι τους Βαλκανικούς Πολέμους. Βασικό ρόλο σε αυτές παίζουν μυστικές πατριωτικές εταιρείες με ή χωρίς κρατική στήριξη που ωθούσαν τη χώρα μας σε σύγκρουση με την Οθωμανική αυτοκρατορία. Σ’ αυτές κυριαρχούσαν οι στρατιωτικοί. Στη συνέχεια έχουμε την Κρητική επανάσταση (1866-1869). Η ενσωμάτωση των Επτανήσων στην Ελλάδα (1864) δημιούργησαν προσδοκίες απελευθέρωσης στον ελληνικό πληθυσμό της Κρήτης. Στο Ηράκλειο δημιουργήθηκε μυστική πατριωτική εταιρεία με τη στήριξη του Ι. Μητσοτάκη Υποπρόξενου της Ρωσίας. Σκοπός της ήταν η παγκρήτια σύμπραξη και η συννενόηση με την ελληνική κυβέρνηση.
Βλέπουμε τις Επαναστάσεις στα Βαλκάνια. Όπως γράφει ο πολιτικός Λεωνίδας Βούλγαρης στο βιβλίο του “Αποκαλυφθήτω η Αλήθεια” ήδη από το 1870 είχε συσταθεί “Επιτροπή υπέρ της απελευθερώσεως των υποδεδουλωμένων λαών της Ανατολής”, στην οποία συμμετείχαν ο Αρχιεπίσκοπος Θεόφιλος, ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος, πρωθυπουργός ξανά από το 1874 και ο Θρασύβουλος Ζαΐμης. Το 1876, ιδρύθηκαν δύο ακόμη αλυτρωτικές εταιρείες. Η “Αδελφότης” και η “Εθνική Άμυνα”.
Προσπαθήσαμε να δώσουμε επιγραμματικά την ιστορία των “Μυστικών Εταιρειών” που ιδρύθηκαν στην χώρα μας τον 19ο αιώνα. Όλα τα παραπάνω απαντούν σε όσους υποστηρίζουν, ότι η Ελλάδα καθυστέρησε να ιδρύσει μια δομημένη υπηρεσία πληροφοριών. Η Ιστορία τους διαψεύδει, αφού και οι μεγάλες χώρες, με πρωτοπόρο τη Γαλλία, ίδρυσαν μυστικές υπηρεσίες μετά τις αρχές του 20ου αιώνα. Είχε προηγηθεί η περιβόητη “Οχράνα“, που ιδρύθηκε από την τσαρική Ρωσία το 1866, με βασικό σκοπό την την παρακολούθηση της επαναστατικής δράσης των αριστερών Ρώσων και την καταπολέμηση της πολιτικής τρομοκρατίας.
Και ερχόμαστε στον 20ο αιώνα και στην Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών. Ιδρύεται το 1953 με την ονομασία Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών Ελλάδος (ΚΥΠΕ), πιθανώς κατά το πρότυπο της CIA. Λίγο αργότερα, ο τίτλος περιορίζεται στο ΚΥΠ. Πρώτος διοικητής της τότε ΚΥΠΕ αναλαμβάνει ο Συνταγματάρχης Πυροβολικού Αλέξανδρος Νάτσινας. Καθ’ όλη τη διάρκεια των κυβερνήσεων Παπάγου και Καραμανλή η ελληνική ΚΥΠ ήταν υπό τον απόλυτο έλεγχο της αμερικανικής CIA. Τόσο μεγάλος ήταν ο βαθμός υποτέλειας, ώστε οι μισθοί των πρακτόρων πληρώνονταν απευθείας από τους Αμερικανούς, χωρίς καμία ανάμειξη του Ελληνικού κράτους, έως ότου την πρακτική αυτή σταμάτησε ο Γεώργιος Παπανδρέου το 1964.
Οι ηγέτες της Χούντας των Συνταγματαρχών αναδείχθηκαν μέσω της ΚΥΠ. Ο Συνταγματάρχης Πυροβολικού Γεώργιος Παπαδόπουλος υπηρέτησε εκεί για πέντε χρόνια (1959- 1964), αναμείχθηκε στην προετοιμασία του σχεδίου ΠΕΡΙΚΛΗΣ και διετέλεσε προσωπικός γραμματέας του Νάτσινα, επικεφαλής του Β’ Κλάδου, που είχε να κάνει με την εσωτερική ασφάλεια της χώρας και σύνδεσμος ΚΥΠ- CIA. Ο Νικόλαος Μακαρέζος επίσης, Συνταγματάρχης Πυροβολικού διορίστηκε το 1966 επί κυβερνήσεων των αποστατών, επικεφαλής του επίλεκτου Ά Κλάδου της ΚΥΠ, που ήταν υπεύθυνος για τους Έλληνες κατασκόπους σε ξένες χώρες. Επί Χούντας Παπαδόπουλου, την ΚΥΠ διοίκησαν ο Ταξίαρχος Πυροβολικού Αλέξανδρος Χατζηπέτρος και ο Αντισυνταγματάρχης Πυροβολικού Μιχάλης Ρουφογάλης. Όλα αυτά τα χρόνια, στην ιεραρχία της ΚΥΠ δέσποζαν οι αξιωματικοί του Πυροβολικού. Οι λόγοι ήταν κυρίως δύο: ο ιδρυτής Νάτσινας προερχόταν από αυτό, ενώ σε γενικές γραμμές οι αξιωματικοί του Πυροβολικού είχαν την καλύτερη εκπαίδευση στον Στρατό.
Ο επόμενος μεγάλος σταθμός στην ιστορία της Υπηρεσίας είναι το 1981. Ο Ανδρέας Παπανδρέου είναι αποφασισμένος να ελέγξει απόλυτα τις υπηρεσίες πληροφοριών και ασφάλειας. Στην ηγεσία της ΚΥΠ τοποθετείται ο απόστρατος Αντιστράτηγος Πεζικού Γεώργιος Πολίτης, στενός φίλος του Στρατηγού και Υπουργού του ΠΑΣΟΚ, Αντώνη Δροσογιάννη. Υπαρχηγός αναλαμβάνει ο Ταξίαρχος Βασίλης Τσαγκρής. Το 1986 με το νόμο 1645, που δημοσιεύτηκε στις 26 Αυγούστου του 1986 στο τεύχος 132Α’ ΦΕΚ, η υπηρεσία που ως τότε συνέχισε να ονομάζεται “Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών” (Κ.Υ.Π.) μετονομάσθηκε σε “Ε.Υ.Π.” και αποτελεί αυτοτελή πολιτική δημόσια υπηρεσία με έργο τη συλλογή, επεξεργασία και διανομή πληροφοριών που αφορούν στην ασφάλεια της χώρας. Το καθεστώς λειτουργίας της Ε.Υ.Π. ρυθμίζεται από προεδρικά διατάγματα που εκδίδονται κατ’ εφαρμογή του παραπάνω ιδρυτικού της νόμου (Ν.1645\86).
Πρώτος Διοικητής της Νέας ΕΥΠ διορίζεται με απόφαση του Ανδρέα Παπανδρέου, ο Κώστας Τσίμας. Ο πολιτικός προϊστάμενος της Ε.Υ.Π. ήταν, έως ένα διάστημα, ο εκάστοτε υπουργός Προστασίας του Πολίτη.
