« Η σοφία και η γνώση δεν έχουν τίποτα κοινό με την τύχη»
Επίκουρος
Τα πανεπιστήμια αποτελούν διαχρονικά όχι μόνο κοιτίδες γνώσης αλλά και μοχλούς οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ανάπτυξης των περιοχών και των πόλεων στις οποίες εδρεύουν. Αυτό προκύπτει αβίαστα από το γεγονός ότι πολλές μικρές πόλεις ανά τον κόσμο στις οποίες εδρεύει κάποιο πανεπιστήμιο παρουσιάζουν ασύμμετρη για το μέγεθός τους ανάπτυξη και ευημερία. Στην περίπτωση της Ελλάδας, οι περιοχές της Θράκης, των Ιωαννίνων, της Πάτρας και της Θεσσαλίας οφείλουν σε μεγάλο βαθμό την ποικιλόμορφη ανάπτυξή τους στα πανεπιστήμιά τους. Και είναι φυσικό αν αναλογιστεί κανείς ότι οι νέοι άνθρωποι είναι δυναμικοί καταναλωτές και ως τέτοιοι δίνουν ώθηση σε όλους τους κλάδους της οικονομίας, από τα ακίνητα, την εστίαση και τη διασκέδαση μέχρι τα βιβλιοπωλεία, τα καταστήματα ηλεκτρονικών συσκευών και τις αθλητικές δραστηριότητες.
Στην Καστοριά έχουμε την τύχη να φιλοξενούμε τέσσερα τμήματα του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, από τα οποία τα επιστημονικά αντικείμενα των τριών (Ψηφιακών Μέσων και Επικοινωνίας, Οικονομικής Επιστήμης και Πληροφορικής) βρίσκονται, στις μέρες μας, στη διεθνή επιστημονική πρωτοπορία. Και όμως, η τοπική μας κοινωνία φαίνεται να μην έχει αντιληφθεί και εκτιμήσει τη σημασία αυτού του τεράστιου πλεονεκτήματος και τις ευκαιρίες που μπορούν να προκύψουν για τον τόπο. Διότι, εάν το είχε αντιληφθεί, θα είχε αναδείξει τη συνεργασία με τη Διοίκηση του Πανεπιστημίου και τους καθηγητές σε πρώτιστο καθήκον. Η Περιφέρεια και ο Δήμος θα επιζητούσαν τη στενή συνεργασία με τους ανθρώπους της γνώσης και της εξειδίκευσης και θα αναζητούσαν από κοινού προγράμματα ανάπτυξης που θα αναδείκνυαν την πόλη και το νομό μας σε κόμβο ανάπτυξης νέων τεχνολογιών και σε κυψέλη εργασίας νέων ταλαντούχων ανθρώπων στις τεχνολογίες αυτές. Το κακό είναι, ότι, από συζητήσεις που έχω κάνει με καθηγητές, διαπιστώνω πως αυτοί είναι διατεθειμένοι να συνδράμουν με ιδέες, αλλά δεν βρίσκουν ανταπόκριση από τις τοπικές αρχές! Η γνώση και η εξειδίκευση αντιμετωπίζονται με δυσπιστία από τον επαρχιωτικό, εγωιστικό ετσιθελισμό και τον ασύνορο, αβαθή και ασυνείδητο ξερολισμό της βαλτωμένης πολιτείας!
Αντίθετα, σε τέτοιο κόμβο εξελίσσονται, για παράδειγμα, τα Ιωάννινα στα οποία, τα τελευταία χρόνια, έχουν εγκατασταθεί τρεις γερμανικές εταιρείες τεχνολογίας και διαχείρισης ψηφιακών πληροφοριών. Εάν οι τοπικοί άρχοντες είχαν συνειδητοποιήσει τις δυνατότητες και τις ευκαιρίες που μπορεί να έχει για τον τόπο μια τέτοιας μορφής συνεργασία θα είχαν μετατρέψει την περιοχή του Πανεπιστημίου σε κέντρο ποικιλόμορφης ανάπτυξης. Θα είχαν δημιουργήσει όλες εκείνες τις εγκαταστάσεις (Φοιτητική εστία, βιβλιοθήκη, χώρους συγχρωτισμού και επικοινωνίας των φοιτητών, κ.α.), που καθιστούν την προσέλκυση, διαμονή και παραμονή των φοιτητών ελκυστική. Τα επιστημονικά αντικείμενα, οι αξιόλογοι διδάσκοντες και οι ολοκληρωμένες, λειτουργικές πανεπιστημιακές εγκαταστάσεις είναι τα τρία κομβικά στοιχεία που προσελκύουν ταλαντούχους και φιλόδοξους φοιτητές. Όχι οι διακόσιες ενοικιαζόμενες γκαρσονιέρες και οι είκοσι καφετέριες. Αυτά ούτε ανάπτυξη μπορούν να φέρουν, ούτε μπορούν να αυξήσουν την ελκυστικότητα του πανεπιστημίου για να προσελκύσει περισσότερους και καλύτερους φοιτητές.
Ευκαιρίες ανάπτυξης του πανεπιστημίου της πόλης υπάρχουν πολλές και το υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο που επιτρέπει τη δημιουργία και αναβάθμιση πανεπιστημιακών εγκαταστάσεων μέσω Συμπράξεων Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) είναι διαθέσιμο. Μόνο που μένει αναξιοποίητο από τις τοπικές αρχές. Εκτός και εάν η αγνόησή του είναι σκόπιμη επειδή η υλοποίηση τέτοιων έργων έρχεται σε σύγκρουση με τα συμφέροντα κάποιων προνομιούχων της τοπικής κοινωνίας.
Αφορμή του άρθρου αποτέλεσε η είδηση ότι από το πρόγραμμα αναβάθμισης των ελληνικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων για έργα κατασκευής και τεχνικής διαχείρισης κτιριακών εγκαταστάσεων, ύψους 445 εκατομμυρίων, το οποίο χρηματοδοτεί η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) μέσω ΣΔΙΤ, απουσιάζουν έργα για το δικό μας πανεπιστήμιο. Τελευταία εγκρίθηκαν έργα ύψους 190 εκατ. για κατασκευή φοιτητικής εστίας στην Κρήτη, φοιτητική εστία και εκπαιδευτικές υποδομές στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και φοιτητική εστία και εκπαιδευτικές εγκαταστάσεις στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας σε Λάρισα και Βόλο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων χρηματοδοτεί έργα με υψηλό κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο, σε συνεργασία με ΣΔΙΤ. Πιστεύει κανείς πως ο νομός μας με την κατάρρευση της κυρίαρχης βιοτεχνίας, τη γενική ανεργία στο 40% και την ανεργία των νέων στο 60% θα δυσκολευόταν να ενταχθεί σε ένα τέτοιο πρόγραμμα; Αφήστε που υπάρχουν και ένα σωρό άλλα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα που θα μπορούσαμε να εκμεταλλευτούμε.
Για να βγει ο τόπος από τον βάλτο χρειάζεται δημιουργικές ιδέες, ρεαλιστικό όραμα και τοπικούς άρχοντες που έχουν την εμπειρία και τις ικανότητες να τα υλοποιήσουν. Χρειάζεται ανθρώπους με ηγετικά χαρακτηριστικά που μπορούν να φέρουν στο ίδιο τραπέζι όλο το δυναμικό του τόπου, παραγωγικό, επιχειρηματικό και επιστημονικό. Που θα θεωρούν τη συνεργασία και τη συναίνεση απαράβατη συνθήκη και θα την τιμούν ως τέτοια. Το συνεργατικό μάνατζμεντ όλων των φορέων και των δυναμικών ενός τόπου είναι αυτό που φέρνει ανάπτυξη και προκοπή. Η υπεράσπιση και σίτιση τοπικών δοβλετιών, που στοχεύουν στη διατήρηση των προνομίων των προυχόντων, είναι παθογένειες που ανήκουν σε άλλες εποχές.
Σημ. Πριν από λίγο καιρό είχα γράψει στον τοπικό τύπο ένα παρόμοιο άρθρο και πρότεινα μερικές λύσεις, μία από τις οποίες ήταν και η συνεργασία της τοπικής κοινωνίας με το πανεπιστήμιο. Πριν λίγες εβδομάδες διάβασα ότι μια μορφή τέτοιας συνεργασίας ξεκίνησε με εθελοντική ιδιωτική πρωτοβουλία κάποιων συμπολιτών μας και αφορά στη δημιουργία πανεπιστημιακού κωπηλατικού σωματείου στην πόλη. Λαμπρή πρωτοβουλία! Είθε να στηριχτεί και να αναπτυχθεί. Το όφελος για την πόλη και το πανεπιστήμιο θα είναι σημαντικό, αν αυτό το σωματείο καταφέρει στο μέλλον να σημειώνει επιτυχίες σε εθνικές και διεθνείς αθλητικές διοργανώσεις.
- Ο Ανδρέας Μήλιος είναι διδάκτωρ του πανεπιστημίου της Φρανκφούρτης, Συγγραφέας εννέα βιβλίων. Δύο από τα βιβλία του διδάσκονται σε επτά πανεπιστήμια.
