Η Κρανιά (Cornus) είναι ένα αυτοφυές φυλλοβόλο δενδρύλλιο, πολύ διαδεδομένο στην Καστοριά και γενικότερα στην Ελλάδα. Ανήκει στην τάξη των αγγειόσπερμων, της οικογένειας Cornaceae. Το ξύλο της είναι πολύ σκληρό, και γι’ αυτό οι αρχαίοι Μακεδόνες κατασκεύαζαν από κρανιά τα δόρατά τους, ενώ οι απόγονοί τους κατασκευάζουν τώρα τις βακτηρίες των γερόντων, τις γκλίτσες των βοσκών, κ. ά. Τα φύλλα της κρανιάς είναι λογχοειδή και πράσινα, τα άνθη της κίτρινα με τέσσερα πέταλα και οι καρποί της σφαιρικοί με έντονο κόκκινο χρώμα και ξινή γεύση.
Η κρανιά ανθίζει πρώτη απ’ όλα τα δέντρα, κατά το μήνα Μάρτιο, και χαιρετίζει τον ερχομό της Άνοιξης. Τα χαριτωμένα άνθη της προκαλούν ανέκαθεν το θαυμασμό των ανθρώπων, κεντρίζουν τη φαντασία τους και διεγείρουν την έμπνευσή τους. Τα άνθη αυτά ενέπνευσαν κατά τον Μεσαίωνα και τους Χριστιανούς της Δύσης κι επινόησαν τον εξής συγκινητικό θρύλο:
Όταν οι άνομοι Εβραίοι αποφάσισαν να σταυρώσουν τον Ιησού Χριστό, έφτιαξαν το Σταυρό Του από ξύλο Κρανιάς, η οποία τότε είχε μεγάλο μέγεθος. Η Κρανιά όμως δεν το ήθελε αυτό και για τούτο λυπήθηκε πολύ. Ο Χριστός είδε την εύλογη λύπη της, τη συμπόνεσε και όρισε να είναι έκτοτε αυτή μικρή σε μέγεθος και ν’ ανθίζει κατά την περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής, τα δε άνθη της να έχουν τέσσερα κίτρινα πέταλα σε σχήμα σταυρού, να διαθέτουν τέσσερις όρθιους στήμονες, όσα και τα καρφιά Του, και να φέρουν στο κέντρο τους έναν κυκλικό ύπερο σαν το ακάνθινο στεφάνι Του. Όρισε επίσης να είναι οι καρποί της κατακόκκινοι, όπως το αίμα Του.
Ο Ιησούς Χριστός τα επέβαλε όλα αυτά στην κρανιά, για να βλέπουν οι άνθρωποι τα άνθη και τους καρπούς της και να θυμούνται κι αναλογίζονται το φρικτό μαρτύριό Του. Κι αυτό γίνεται.
Γιώργος Τ. Αλεξίου
 |
| Ο Ιησούς Χριστός επί του Σταυρού και άνθος κρανιάς. Πολύτιμο κειμήλιο (18ος αι.;) στον ενοριακό ναό του Γέρμα. |
 |
| Αιωνόβια κρανιά στο νησάκι του Αγίου Αχιλλείου της Μικρής Πρέσπας. |
 |
| Ανθισμένος κλαδίσκος κρανιάς. |
 |
| Ανθισμένη κρανιά σε δασική περιοχή της Κορησού Καστοριάς. |
 |
| Κράνα κατακόκκινα σαν το άλικο αίμα του Χριστού. |
