Καστοριά

Το τέλος της ιστορίας ή το τέλος της ανθρωπότητας; (του Νίκου Ρίζου)

Πέρασαν τριάντα χρόνια από την έκδοση του βιβλίου του Φράνσις Φουκουγιάμα, “Το τέλος της ιστορίας και ο τελευταίος άνθρωπος” . Αιτία της συγγραφής ήταν η διαπίστωση – προφητεία του, ότι μετά τις μεγάλες συγκρούσεις του 20ού αιώνα, η νίκη του οικονομικού και πολιτικού φιλελευθερισμού φαινόταν να σημαίνει όχι μόνο το τέλος του Ψυχρού Πολέμου αλλά το «τέλος» της ίδιας της Ιστορίας. Με την πτώση του υπαρκτού κομμουνισμού, με την έκδοση του βιβλίου του το 1992 ο Φράνσις Φουκουγιάμα μιλούσε για ένα τέλος και μια καινούργια αρχή: το τέλος ήταν το έσχατο σημείο της ιδεολογικής εξέλιξης του ανθρώπινου γένους και η οικουμενοποίηση της δυτικής φιλελεύθερης δημοκρατίας ως η οριστική μορφή ανθρώπινης διακυβέρνησης.
Αλλά η ζωή στον πλανήτη και οι ηγέτες της είχαν άλλα σχέδια. Ο Φουκουγιάμα έγραφε ότι η πρόοδος της ανθρώπινης ιστορίας ως πάλη ιδεολογιών έχει, τελειώσει και ότι δεν υπάρχει αντίπαλο δέος στη φιλελεύθερη δημοκρατία. Σημειώνει ότι το τέλος της ιστορίας επέρχεται με την πτώση του Τείχους του Βερολίνου το 1989.

Ως φιλελεύθερος ο ίδιος, φαινόταν να εκφράζει τον ευσεβή πόθο ότι ο πολιτικός και οικονομικός φιλελευθερισμός θριάμβευε σε πλανητικό επίπεδο. Υπογραμμίζει στο βιβλίο του «Είμαστε μάρτυρες όχι μόνο του τέλους του Ψυχρού Πολέμου, μιας συγκεκριμένης περιόδου της μεταπολεμικής ιστορίας, αλλά του τέλους της Ιστορίας όπως την ξέραμε μέχρι τώρα…. Είναι το τέλος της ιδεολογικής εξέλιξης της ανθρωπότητας και η φιλελεύθερη δυτική δημοκρατία θα είναι η τελική μορφή διακυβέρνησης».
Ουσιαστικά με το έργο του «Το Τέλος της Ιστορίας» ήταν μια κριτική στους μαρξιστές που θεωρούσαν τον κομμουνισμό ανώτατο άρα και τελικό ιδεολογικό και κοινωνικό στάδιο της ανθρωπότητας.
Η τελική διαπίστωση του «Τέλους της Ιστορίας» ―η διαλεκτική που έθρεψε τους πολέμους και τις επαναστάσεις θα σταματήσει ελλείψει αντιπάλων. Το δημοκρατικό φιλελεύθερο μοντέλο κέρδισε, η Ιστορία τελείωσε, ισχυρίστηκε και προφανώς έχει διαψευστεί από την σημερινή πολιτική, στρατιωτική και οικονομική πραγματικότητα.
Η άνοδος του αριστερού και δεξιού λαϊκισμού, η ισλαμική επεκτατικότητα και το αντιευρωπαϊκό αίσθημα, ο πρόσφατος Χριστιανικός φονταμενταλισμός, ακόμη και το κίνημα αντιεμβολιαστών, ή το κίνημα tee party στις ΗΠΑ, κ.α αποδεικνύουν πως όταν δεν υπάρχουν εχθροί μπορούμε να τους επινοήσουμε.
Η επινόηση των κατασκευασμένων εχθρών, είτε της Ανατολής, είτε της Δύσης, αποτελεί το εργαλείο διαμόρφωσης της ηθικής του πολέμου. Το άλλοθι επάνω στο οποίο δομείται η νέα ιστορία. Οι διεθνείς σχέσεις έστω κι αν χαρακτηρίζονται από πολυπλοκότητα, διακρίνονται από δύο κύρια συστατικά. Του Πολέμου (σχέση σύγκρουσης) και Ειρήνης (σχέση συνεργασίας).
Η επιλογή του πολέμου δεν είναι τίποτα περισσότερο από την απόδειξη της επιβολής του συμφέροντος του ισχυρού. Η ηθική που επικαλείται ο εισβολέας δεν είναι τίποτα περισσότερο από την δημιουργία άλλοθι για την επικάλυψη του συμφέροντος.
Σήμερα επομένως οι αιτίες του πολέμου (ήταν) και είναι το συμφέρον. Οι αφορμές του πολέμου μόνο αλλάζουν ώστε να προσαρμόζονται στις εκάστοτε σύγχρονες κοινωνικές τάσεις.
Στο πιο πρόσφατο βιβλίο του Φουκουγιάμα «Ταυτότητα: η απαίτηση για αξιοπρέπεια και η πολιτική της μνησικακίας» (μτφ. Σταύρος Γαβαλάς, εκδ. Ροπή) αφορά ακριβώς αυτό: το πώς η πολιτική κατασκευάζει εχθρούς. Το πώς ο «θυμός» όπως τον περιέγραψε ο Πλάτων στην Πολιτεία του είναι εξίσου σημαντικό κίνητρο όσο η επιδίωξη της υλικής ικανοποίησης. Για την αντιπαλότητα και τον ανταγωνισμό απαιτούνται τουλάχιστον δύο. Το ζήτημα είναι ότι, με την απομάκρυνση του πόλου του κομμουνισμού, αναδύθηκαν νέοι ανταγωνισμοί και νέα ζητήματα συμφερόντων.
Η κατασκευή εχθρών είναι πιο κοντά στην σημερινή πραγματικότητα. Η σύγκρουση των πολιτισμών, μία θεωρία σύμφωνα με την οποία η πολιτισμική και θρησκευτική ταυτότητα των ανθρώπων θα είναι η κύρια πηγή σύγκρουσης στον κόσμο μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, (θεωρία του Σ. Χάντιγκτον).
Η σύγκρουση των Πολιτισμών, αναπτύχθηκε σε ένα άρθρο του στο Foreign Affairs το 1993), οι μελλοντικοί πόλεμοι θα διεξάγονται όχι μεταξύ κρατών, αλλά μεταξύ πολιτισμών. Πράγματι αναδύονται συγκρούσεις όχι μεταξύ των κρατών αλλά εντός των κρατών, που δεν έχουν πολιτικό υπόβαθρο καπιταλιστικό ή κομμουνιστικό αλλά εμφανίζονται νέες τάσεις όπως για παράδειγμα το κίνημα για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή, το κίνημα των αντιεμβολιαστών ή κινήματα σεξουαλικής ταυτότητας κλπ.
Επομένως ένα νέο εργαλείο έχουν οι σημερινοί ηγέτες για την δημιουργία εντάσεων πρώτα εντός των χωρών για την δημιουργία εμφυλίου πολέμου. Την διέγερση του Θυμού των πολιτών κατά των κυβερνήσεων. Θύμα αυτού του εργαλείου ήταν και η Ελλάδα των μνημονίων που η κορύφωση του θυμού έφερε το δημοψήφισμα. Θύμα του Θυμού είναι και κατάληψη του Καπιτωλίου των ΗΠΑ. Αποδεικνύεται ότι ο Θυμός αποτελεί το κύριο εργαλείο των ηγετών για την στρατηγική του Μακιαβέλι διαίρει και βασίλευε.
Επομένως προφανώς όσο θα υπάρχουν τουλάχιστον δύο άνθρωποι στην γη δεν πρόκειται να επέλθει το τέλος της ιστορίας, αλλά έχει επέλθει: ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΑΘΩΟΤΗΤΑΣ.
Ας προσπαθήσουμε να δούμε πως προσδιορίζεται το τέλος της αθωότητας.
Η πρώτη αθωότητα που δέχθηκε σήμερα την χαριστική βολή είναι το διεθνές δίκαιο, το οποίο αποδεικνύεται ότι δεν στηρίζεται στην αρχή της εθνικής κυριαρχίας και του απαραβίαστου των συνόρων των κρατών, αλλά εφαρμόζεται με βάση την αρχή του δίκαιου του ισχυρού, όπως αποτυπώνεται από το βέτο που ασκούν κατά τα συμφέροντά τους τα 5 μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (ΗΠΑ, Μ.Β, Γαλλία, Κίνα, Ρωσία). Τα δύο μπλοκ του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, είναι της Δύσης (ΗΠΑ, Μ.Β, Γαλλία) και της Ανατολής (Ρωσία, Κίνα). Επάνω σ΄ αυτά τα δύο μπλοκ συμφερόντων δομούνται πλέον οι δύο πόλοι επιρροής. Της Δύσης με επικυρίαρχο κράτος τις ΗΠΑ και της Ανατολής με επικυρίαρχο κράτος την Κίνα.
Η δεύτερη αθωότητα που τελείωσε με την εισβολή των Ρώσων στην Ουκρανία είναι ότι οι ανήθικοι και οι άδικοι δεν ανήκουν μόνο στην Δύση αλλά και στην Ανατολή. Η ηθική αποδεικνύεται ότι δεν έχει ούτε πολιτικό, ούτε θρησκευτικό χαρακτηριστικό. Είναι εξ ίσου ανήθικοι διότι προτάσσουν τα συμφέροντά τους είτε πρόκειται για καπιταλιστές, είτε κομμουνιστές, είτε μουσουλμάνους, είτε χριστιανούς, δημιουργώντας άλλοθι πολιτικό ή θρησκευτικό, ή πολιτιστικό. Το Αλάθητο και η Ηθικότητα του Πάπα για την Αριστερά πλέον δεν ισχύει.
Η Τρίτη αθωότητα είναι ότι δέχεται καίριο χτύπημα το Διεθνές Περιβαλλοντικό Δίκαιο και η πορεία της αειφόρου και βιώσιμης ανάπτυξης. Η διακήρυξη του ΟΗΕ, του 1972, (Διακήρυξη της Στοκχόλμης) για το Κοινωνικό και Φυσικό Περιβάλλον και η ένταξη στα κοινωνικά δικαιώματα και των μελλοντικών γενεών έθεσε τις βάσεις για το Διεθνές Περιβαλλοντικό Δίκαιο, προωθώντας την Αειφόρο και Βιώσιμη Ανάπτυξη. Η Ατζέντα 2030 του ΟΗΕ, όπου εκτός από την αειφόρο και βιώσιμη ανάπτυξη έθετε στόχους για την οριστική εξάλειψη της φτώχειας στον πλανήτη, φαίνεται πως ενταφιάζεται οριστικά. Για μία ακόμη φορά θύμα θα είναι ο τρίτος κόσμος.
Η τέταρτη αθωότητα που δέχεται θανάσιμο πλήγμα είναι η δομή της ΕΕ. Οι ηγέτες των χωρών της ΕΕ, νόμιζαν ότι ήρθε η ώρα στην Ευρώπη, να εφαρμοστεί επιτέλους η έμπνευση της Εξέγερσης του Μάη του 1968 του Παρισιού. Θεώρησαν οι ηγέτες της ότι ήρθε η ώρα για την υλοποίηση των κοινωνικών αγώνων αλλά και η αφορμή για ρήξη ορισμένων κομματιών του σοσιαλιστικού κινήματος με τα παραδοσιακά κομμουνιστικά κόμματα, με αιχμή την αειφόρο και βιώσιμη ανάπτυξη.
Προσπάθησαν με ομολογουμένως τεράστια επιτυχία να ηγηθούν στην διαμόρφωση του Διεθνούς Περιβαλλοντικού Δικαίου και της κλιματικής αλλαγής. Κατόρθωσαν να συμφωνήσουν στην επιτάχυνση της απ΄ εξαρτοποίησης των ορυκτών καυσίμων.
Αποδείχθηκε ως η μεγαλύτερη αυταπάτη. Ενώ σχεδίασαν μια στρατηγική απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα διατηρούσαν και αύξαναν την εξάρτησή τους από ορυκτά καύσιμα της Ρωσίας. Πανηγύριζε η ΕΕ με το θανάσιμο πλήγμα που θα επέφερε στην Ρωσία το 2030. Διότι το 50% του ΑΕΠ της Ρωσίας στηρίζεται στις εξαγωγές προϊόντων ενέργειας και ο μεγαλύτερος πελάτης είναι η ΕΕ. Πρόκειται για παιδαριώδη αθωότητα των ηγετών της ΕΕ και ειδικά της Γερμανίας.
Τι έκανε λοιπόν η Ρωσία; Θα εισπράξει πλέον μέχρι το 2030, όσα θα εισέπραττε μέχρι του 2050, από την ΕΕ. Βασική αρχή που μαθαίνουν στα μεταπτυχιακά της διοίκησης των επιχειρήσεων στο μάθημα της Στρατηγικής είναι η διασπορά του κινδύνου. Δεν έκαναν αυτό που ξέρει ο μεταπτυχιακός φοιτητής του ΜΒΑ. Έπρεπε αφενός να διαμορφώσουν ένα μίγμα – χαρτοφυλάκιο ενεργειακών πηγών (άνθρακα, αειφόρες πηγές, πυρηνική ενέργεια) και αφετέρου να επιλέξουν περισσότερους προμηθευτές προκειμένου να μειώσουν τον γεωστρατηγικό κίνδυνο.
Η Πέμπτη αθωότητα είναι το αφήγημα που επικράτησε μεταπολεμικά και κυρίως μετά την πτώση της χούντας στην Ελλάδα, αφενός των αριστερών και προοδευτικών κινημάτων αφετέρου και των υπερδεξιών, όπου οι κακοί και οι ανήθικοι είναι οι Δυτικοί άνω για τους Ανατολικούς ωραιοποιούσαν σε τέτοιο βαθμό την Ηθική τους ώστε ταυτίζονταν με την Αγιοποίηση. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία αποτέλεσε το τέλος του αφηγήματος του αδελφού ξανθού και ορθόδοξου γένους, που θα απελευθερώσει την Πόλη. Οι Ουκρανοί είναι Σλάβοι και Ορθόδοξοι. Πως γίνεται όμως οι αδελφοί (μας) Σέρβοι και Ρώσοι να είναι οι πρώτοι που αναγνώρισαν τα Σκόπια ως Μακεδονία, αυτό αποκρύπτεται επιμελώς.
Η έκτη αθωότητα που κατέρρευσε είναι ότι εν τέλει υποκινητής του πολέμου και κύριος ωφελημένος είναι οι ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ, εδώ και πάρα πολλά χρόνια είχαν εκφράσει την αντίθεσή τους για την εξάρτηση της ΕΕ ενεργειακά από την Ρωσία. Πέραν τούτου αποδεσμεύουν τεράστιες ποσότητες από τα στρατηγικά αποθέματά τους. Βρίσκονται ωφελημένες ; Ναι. Δεν υπόγραψαν όμως καμία συμφωνία χωρίς όρια ούτε με την Ρωσία ούτε με την Κίνα. Κερδίζει η Ρωσία; Όχι. Διότι το κέρδος που εισπράττει από τις υψηλές τιμές που διαμορφώνονται στην ΕΕ, τις χάνει από τις τεράστιες εκπτώσεις που παρέχει στις πωλήσεις προϊόντων ενέργειας στην Κίνα και την Ινδία. Ποιος είναι λοιπόν ο μοναδικός κερδισμένος; Η Κίνα φυσικά.
Τελικό συμπέρασμα: Η παγκόσμια ιστορία γράφονταν και εξακολουθεί να γράφεται στην Ευρώπη. Δυστυχώς οι ηγέτες της Ευρώπης δεν θέλουν ή δεν μπορούν να καταλάβουν, το εξής απλό. Πάντα τα θύματα ήταν και είναι οι λαοί και οι χώρες της Ευρώπης, προς όφελος των χωρών Κίνας και ΗΠΑ. Η απαλλαγή, τουλάχιστον για την Δύση, από τα ορυκτά καύσιμα δημιουργεί το βασικό πεδίο πολέμου που θα αναδείξει τον μελλοντικό νικητή. Η κύρια πηγή ισχύος της Δύσης είναι τα πετροδολάρια (οι συναλλαγές των ορυκτών καυσίμων γίνονται σε δολάρια). Φέρνει λοιπόν ένα τεράστιο ζήτημα για τις χώρες του OPEC όπου το μοναδικό τους εξαγώγιμο προϊόν τους είναι το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Τι θα απογίνουν στο μέλλον; Πως θα αντιδράσουν λοιπόν αυτές;
Το ζήτημα λοιπόν του πολέμου Δύσης Ανατολής είναι το πιο νόμισμα θα επικρατήσει ως μέσο εμπορικών συναλλαγών και ως αποθεματικό νόμισμα. Ο πόλεμος δεν είναι Ρωσία – Ουκρανία αλλά Δολάριο των ΗΠΑ έναντι Γουάν της Κίνας. Νικητές ακόμη δεν έχουν αναδειχθεί.

Back to top button