Κραγιόν, μάσκαρα, ρουζ, foundation. Αυτά τα καλλυντικά αποτελούν τα βασικά στοιχεία του νεσεσέρ μιας σύγχρονης γυναίκας αλλά όχι μόνο. Παρόμοια εικόνα επικρατούσε και στο «νεσεσέρ» της γυναίκας στην αρχαιότητα, όπως παρουσιάζεται στην έκθεση «Κατοπτρισμοί γυναικών της αρχαίας Πέλλας», του αρχαιολογικού μουσείου της Πέλλας.
Η έκθεση παρουσιάζει τις πτυχές της ζωής των γυναικών στην αρχαιότητα, τις δραστηριότητές τους, το περιβάλλον τους, τη θέση τους στην κοινωνία, αλλά και πιο απλά στοιχεία της καθημερινότητάς τους, όπως η περιποίηση, την οποία φαίνεται να λάτρευαν.
Και μπορεί σήμερα το «skincare» να είναι εύκολη διαδικασία, με προϊόντα για κάθε βαλάντιο, στην αρχαιότητα όμως ο καλλωπισμός και η περιποίηση αποτελούσαν προνόμια των οικονομικά ισχυρότερων γυναικών. Με τα περίτεχνα χτενίσματα, τα ολόχρυσα κοσμήματα και το σαγηνευτικό μακιγιάζ προσπαθούσαν να δείξουν κύρος, ομορφιά και υπεροχή.
Τα κοσμήματα
Οι απεικονίσεις των γυναικών της Πέλλας στην αρχαία τέχνη τις παρουσιάζουν με χρυσά κοσμήματα, κυρίως σκουλαρίκια, περιδέραια και βραχιόλια. Τα κοσμήματα από την Πέλλα χρονολογούνται στην ελληνιστική εποχή (336 – 30 π.Χ.). Οι δημιουργίες είναι απλές και έχουν πολυχρωμία, την οποία οι τεχνίτες της εποχής επιτύγχαναν με τις ημιπολύτιμες πέτρες που χρησιμοποιούσαν. Ενώ για τη διακόσμησή τους «επιστράτευαν» μορφές του Έρωτα, της Αφροδίτης, της Νίκης, κεφαλιά ζώων, εμπνευσμένα από την ανατολή και μετά τον 3ο αιώνα π.Χ. ανθρώπινα κεφάλια, δελφίνια και πουλιά.
Αξίζει να σημειωθεί πάντως πως τα κοσμήματα δεν χρησιμοποιήθηκαν μόνο ως σύμβολα πλούτου και κοινωνικής θέσης, αλλά και ως θρησκευτικά σύμβολα, φυλαχτά που προστατεύουν τον κάτοχό τους ή του προσδίδουν υπερφυσικές ικανότητες. Στις ταφές πλουσίων γυναικών έχει βρεθεί πληθώρα κοσμημάτων, ενώ εντύπωση προκαλεί η πεποίθησή τους ότι φορώντας χρυσό το σώμα μένει άφθαρτο στον χρόνο. Μια πιο «μακάβρια» πληροφορία που προκύπτει εξ αυτού είναι ότι στην αρχαιότητα έραβαν χρυσά κοσμήματα στα μάτια και το στόμα του νεκρού καθώς πίστευαν στη μετά θάνατον ζωή.
Το μακιγιάζ
Οι γυναίκες στην αρχαιότητα δεν παρέλειπαν τη φροντίδα της εικόνας τους και τον καλλωπισμό τους. Οι απεικονίσεις των πλουσίων γυναικών της αρχαίας Πέλλας σε αγγεία και ειδώλια τις παρουσιάζουν περιποιημένες και εκλεπτυσμένες, αντίληψη που ενισχύεται από τα πολυάριθμα εργαλεία καλλωπισμού που βρέθηκαν σε πολλούς γυναικείους τάφους της αρχαίας πόλης, όπως τριχολαβίδες, σπάτουλες και βουρτσάκια για την εφαρμογή των καλλυντικών. Ως «νεσεσέρ» της αρχαιότητας θα μπορούσε κανείς να ονομάσει την πυξίδα, η οποία ουδεμία σχέση έχει με τις σημερινές πυξίδες για τον προσανατολισμό. Πρόκειται για αγγείο όπου οι γυναίκες φύλασσαν τα καλλυντικά τους. Για τα αρώματα χρησιμοποιούσαν φιαλίδια.
Η γυναίκα της αρχαιότητας βάφει το πρόσωπό της με ψιμύθιο (ανθρακικό μόλυβδο λευκού χρώματος), τα φρύδια και τα βλέφαρα με μαύρο κάρβουνο, ενώ για τα μάτια, τα μάγουλα και τα χείλη διαλέγει κόκκινο και καφέ χρώμα, συμβολίζοντας την υγεία και τη γοητεία. Για ένα καλό μακιγιάζ όμως απαραίτητη είναι η φροντίδα του προσώπου και οι γυναίκες της Πέλλας το γνωρίζουν πολύ καλά. Για το πρόσωπο επέλεγαν κρέμες από έλαια καρυδιού ή λουλουδιών και κιννάβαρη για την περιποίηση του σώματος.
Τα μαλλιά
Εντυπωσιακές μπούκλες, κομψοί κότσοι, σχήμα στεφανιού στα μαλλιά ακόμη και σχήμα φιόγκου έχουν εμφανιστεί σε έργα τέχνης από την αρχαιότητα που παρουσίαζαν γυναικείες μορφές. Για να πετύχουν τα περίτεχνα αποτελέσματα οι γυναίκες είχαν ως «όπλα στη φαρέτρα τους» ξύλινες ή οστέινες χτένες, καρφίτσες για το πιάσιμο των μαλλιών σε πιο περίπλοκα σχέδια και καθρέπτες (κάτοπτρα). Μάλιστα για την περιποίηση του τριχωτού της κεφαλής διαδεδομένα ήταν τα φυσικά έλαια από αμύγδαλο, ελιά ή σουσάμι.
Η έκθεση «Κατοπτρισμοί γυναικών της αρχαίας Πέλλας» βρίσκεται σε εξέλιξη στο αρχαιολογικό μουσείο της Πέλλας. Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε εδώ.
ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΕΛΙΝΑ ΤΟΥΚΟΥΣΜΠΑΛΙΔΟΥ
