Είναι η απαγγελία του Ιωάννη Στρατάκη που ανασυνθέτει την αρχαία προφορά στην κατά τον Πλάτωνα “Απολογία του Σωκράτη”.
Ο μελετητής της αρχαιοελληνικής προφοράς ερμηνεύει το πλατωνικό έργο στην αρχαία Αττική διάλεκτο.
Η παράσταση είναι σε μορφή σκηνικής ανάγνωσης αναλογίου και γίνεται στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ).
Παρακολουθώντας τον προφορικό λόγο του Ιωάννη Στρατάκη δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα αρχαία ελληνικά προφέρονταν διαφορετικά. Επίσης όταν μιλάμε για την προφορά των αρχαίων ελληνικών εννοούμε συνήθως αυτήν της Αττικής Διαλέκτου όπως διασώζεται από τον 5ο και 4ο αιώνα π.Χ. Όμως πώς ξέρουμε ότι η ελληνική γλώσσα και οι φθόγγοι της άλλαξαν έτσι μέσα στα δυόμισι χιλιάδες χρόνια που χωρίζουν τα αρχαία από τα νέα ελληνικά; Αν παρατηρήσουμε τον σημερινό τύπο γραφής μας, διαπιστώνουμε ότι άλλα γράφουμε και άλλα προφέρουμε. Γράφουμε παιγνίδι όμως δεν προφέρουμε [paiγνίδι] αλλά [peγνίδι]. Γράφουμε ίδιος, ήλιος, ύφος, είμαι, οίστρος, υιοθεσία, αλλά η αρχή των λέξεων αυτών, παρά τα διαφορετικά γράμματα, προφέρεται με τον ίδιο τρόπο: [ί].
Κατ’ αυτό τον τρόπο ενώ εξακολουθούμε να χρησιμοποιούμε διαχρονικά μία ιστορική γραφή που αποτυπώνει μια παλιότερη προφορά εν τούτοις η νεοελληνική προφορά είναι αλλοιώτικη. Ιδού ο πλούτος των αρχαίων ελληνικών: τα γράμματα (ή οι συνδυασμοί γραμμάτων) ι, η, υ, ει, οι, υι αντιστοιχούν σε διαφορετικές προφορές, σε διαφορετικούς φθόγγους. Στην εξέλιξη της γλώσσας μέσα στον χρόνο, η προφορά άλλαξε και τα ι, η, υ, ει, οι, υι δηλώνουν πια τον ίδιο φθόγγο, το [ί]. Δηλαδή αλλάξαμε την προφορά μας αλλά εξακολουθούμε να γράφουμε σαν να μην την αλλάξαμε. Γι’ αυτό έχει επικρατήσει να λέγεται ότι άλλα γράφουμε και άλλα προφέρουμε. Επίσης θα πρέπει να θυμόμαστε ότι στα αρχαία ελληνικά υπήρχαν διακρίσεις (μακρά/βραχέα φωνήεντα) και είδη φθόγγων (π.χ. το [h], το [w] (δίγαμμα), το [zd] (ζ), τα [ph] (φ), [th] (d), [kh] (χ)) που δεν υπάρχουν στη σημερινή ελληνική γλώσσα. Τέλος ο τονισμός ήταν μελωδικός και βασιζόταν στο ύψος της φωνής -όχι στην ένταση.
Σε αυτό το σημείο παρεμβαίνει ο επί τριακονταετία μελετητής Ιωάννης Στρατάκης και ανασυνθέτει την αρχαιοελληνική προφορά απαγγέλοντας μεγαλειωδώς το πλατωνικό “Σωκράτους Απολογία”. Ιδού ένα ενδεικτικό απόσπασμα από την ιστοσελίδα του, το Podium-Arts.com: “Μία προσπάθεια νὰ μειωθεῖ κάπως ἡ σύγχυσις σχετικὰ μὲ τὴν προφορά της καὶ νὰ δωθεῖ ἕνα σημεῖο ἀναφορᾶς γιὰ ὁποιονδήποτε ἐνδιαφέρεται”
( https://www.podium-arts.com/el/ ).
Όμως δεν αρκεί η επάρκεια της ορθής φωνητικής του απόδοσης να εξηγήσει το εξαίσιο αποτέλεσμα. Και αυτό διότι έχει επιστρατευτεί η άλλη πλευρά του η καλλιτεχνική του φτασμένου μουσικού. Ο Στρατάκης μετά τις υπότροφες και πολύχρονες σπουδές του στο βιολί και στην βιόλα, έδωσε σε παγκόσμιες εμφανίσεις ἀμέτρητες συναυλίες ὡς πρώτος μουσικὸς ὀρχήστρας, μουσικὸς δωματίου καὶ σολίστ. Δίδαξε βιόλα στὴν Μουσικὴ Ἀκαδημία τοῦ Amsterdam/Hilversum ενώ ίδρυσε καὶ διηύθυνε πολλά φεστιβὰλ κλασικῆς μουσικῆς όπως αυτό του Flevoland στην Ὁλλανδία. Στὴν Ἑλλάδα ἐπέστρεψε τὸ 2014 ὡς κορυφαῖος βιολιστὴς τῆς Ἐθνικῆς Συμφωνικῆς Ὀρχήστρας τῆς ΕΡΤ, τῆς Καμεράτας ΜΜΑ, τῆς Metropolitan Symphony Orchestra of Athens κ.α…
Αυτή η καλλιτεχνική του διάσταση ως μουσικού τον φέρνει εγγύτερα στην αρχαιοελληνική προσέγγιση για την παιδεία του μορφωμένου ανθρώπου όπου ο/η έχων/ουσα Παιδεία, νοείτο ωςτέτοιος/ια μόνο αν γνώριζε καλά και την Μουσική. Έτσι ο Ιωάννης έχοντας βαθειά μουσική παιδεία διαθέτει και την απεριόριστη δεξιότητα να αποδίδει με άνεση την αρχαιοελληνική προφορά.
Ακούστε πως ο απαγγέλων ερμηνευτής μουσικός ακολουθεί σεβαστικά τους κανόνες του μελωδικού τονισμού της αρχαίας ελληνικής και πως ορθά βασίζεται στο ύψος της φωνής και όχι στην έντασή της. Προσέξτε τα Ο του, τα ΟΥ του, τα μακρόσυρτα Α του, την ακουστικά διαυγή και σωστή διαδοχή των φθόγγων του, τους χωρίς κροταλισμούς καταπληκτικούς τονισμούς του, την εν πάσει περιπτώσει μοναδική μουσικότητα που αναβιώνει ακούραστα ο απαγγέλων Ιωάννης στην συναρπαστική επί ενενήντα λεπτά απαγγελία του.
• Σκηνοθεσία: Μαριάννα Λαμπίρη
• Παραγωγή: Ιφιγένεια Σπηλιωτοπούλου
• Διοργάνωση: “ΜΙΤΟΣ” Πολιτιστικός καί Επιμορφωτικός Σύλλογος ( https://mitosculture.gr/ )
• Φορέας εκδήλωσης: Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων
• Τόπος: Πολιτιστικό Κέντρο Γκράβας, Ανοιχτό Θέατρο
• Χρόνος: 17 Σεπτεμβρίου 2020
• Μουσική εισαγωγής: Lost Bodies, “Ιώ” από την συλλογή «Specific Ocean»
• Οπτικοακουστική καταγραφή: Ασπρογέρακας Ευάγγελος Άκης, Aspalax Atelie
