Ο θάνατος της βασίλισσας Ελισάβετ επανέφερε στην επιφάνεια οδυνηρές μνήμες για τον κυπριακό ελληνισμό.
Η Ελισάβετ στέφθηκε βασίλισσα στις 2 Ιουνίου 1953 σε ηλικία 26 ετών και πολύ γρήγορα έδειξε τον τρόπο που θα αντιμετώπιζε τις χώρες της βρετανικής Κοινοπολιτείας, με την άρνησή της να απονείμει χάρη στους Κύπριους αγωνιστές, Μιχαλάκη Καραολή, Ανδρέα Δημητρίου και Ευαγόρα Παλληκαρίδη κατά τη δεκαετία του 1950, με αποτέλεσμα να οδηγηθούν στην αγχόνη στις Κεντρικές Φυλακές της Λευκωσίας από τις βρετανικές δυνάμεις της Κύπρου.
Η εκτέλεση του Ευαγόρα Παλληκαρίδη
Η ηρωική και τραγική ιστορία του Ευαγόρα Παλληκαρίδη, σχετίζεται άμεσα με τη στέψη της Ελισάβετ τον Ιούνιο του 1953.
Τότε, στην Κύπρο, όπως και στις άλλες αποικίες του Στέμματος, στόλισαν τις πόλεις για το γεγονός.
Τα παιδιά αρνήθηκαν να μπουν στο Γυμνάσιο, ζήτησαν να υποσταλούν οι σημαίες, ενώ ο Παλληκαρίδης κατευθύνθηκε προς την Πλατεία της 28ης Οκτωβρίου. Ανέβηκε στον ιστό και κατέβασε τη βρετανική σημαία υπό τα χειροκροτήματα του πλήθους.
Η κίνηση του νεαρού μαθητή πυροδότησε αντιδράσεις σε όλη την Πάφο, όπου οι μαθητές άρχισαν να ξηλώνουν οτιδήποτε βρετανικό είχε στηθεί, με αφορμή της στέψη της Ελισάβετ.
Ύστερα από έρευνες οι Βρετανοί αποικιοκράτες συνέλαβαν μαθητές, μεταξύ των οποίων και ο Παλληκαρίδης. Οι ποινές που τους επιβλήθηκαν δεν ήταν μεγάλες.
Στα 17 του χρόνια ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης εγκατέλειψε το σχολείο και εντάχθηκε στην ΕΟΚΑ, ενώ τον Ιανουάριο του 1957 συνελήφθη, χωρίς ένταλμα και έπειτα από μια δίκη – παρωδία, κατά την οποία κανείς δεν έδωσε σημασία στα φρικτά κι απάνθρωπα βασανιστήρια που κατήγγειλε, του αποσπάστηκε ομολογία και καταδικάστηκε σε θάνατο.
Ο 18χρονος πλέον Ευαγόρας Παλληκαρίδης κατηγορήθηκε ότι έφερε οπλισμό. Παρά τις εκκλήσεις των δικηγόρων του, ο Παλληκαρίδης παραδέχθηκε ότι ήταν μέλος του ΕΟΚΑ, ότι ήθελε την ελευθερία της πατρίδας του και ότι έκανε αυτό που ήταν το καθήκον του.
Οι δικηγόροι του έστειλαν τηλεγράφημα στην Ελισάβετ που θα μπορούσε να δώσει χάρη με μία της λέξη. Η βασίλισσα, όμως, δεν απάντησε καν στο τηλεγράφημα.
Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης απαγχονίστηκε στις 14 Μαρτίου 1957, σε ηλικία μόλις 18 ετών.
Το τελευταίο γράμμα του Ευαγόρα Παλληκαρίδη:
«Τους χαιρετισμούς μου εις όλους και εύχομαι σύντομα την ελευθερία της Κύπρου» ήταν τα τελευταία λόγια του Ευαγόρα Παλληκαρίδη στον ιερέα που τον διάβασε πριν οδηγηθεί στο χώρο εκτέλεσης.
Γνωρίζω ότι θα με κρεμάσετε. Ό,τι έκαμα το έκαμα ως Έλλην Κύπριος όστις ζητεί την Ελευθερίαν του. Τίποτα άλλο. Θ΄ ακολουθήσω με θάρρος τη μοίρα μου. Ίσως αυτό να ‘ναι το τελευταίο μου γράμμα. Μα πάλι δεν πειράζει. Δεν λυπάμαι για τίποτα. Ας χάσω το κάθε τι. Μια φορά κανείς πεθαίνει. Θα βαδίσω χαρούμενος στην τελευταία μου κατοικία. Τι σήμερα τι αύριο; Όλοι πεθαίνουν μια μέρα. Είναι καλό πράγμα να πεθαίνει κανείς για την Ελλάδα. Ώρα 7:30. Η πιο όμορφη μέρα της ζωής μου. Η πιο όμορφη ώρα. Μη ρωτάτε γιατί».
Η εκτέλεση των Καραολή – Δημητρίου
Στις 28 Αυγούστου 1955, ο Μιχαλάκης Καραολής μαζί με τον συναγωνιστή του Ανδρέα Παναγιώτου σκότωσαν τον αστυνομικό Ηρόδοτο Πουλλή, την ώρα που παρακολουθούσε μια συγκέντρωση του ΑΚΕΛ.
Ο Παναγιώτου κατάφερε να διαφύγει, ενώ ο Καραολής συνελήφθη σε ενέδρα από τις αγγλικές δυνάμεις και φυλακίστηκε στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας. Στις 28 Οκτωβρίου καταδικάσθηκε σε θάνατο, παρότι η σφαίρα που σκότωσε τον ελληνοκύπριο αστυνομικό προέρχοταν από το όπλο του Παναγιώτου. Οι Αγγλοι δεν του συγχώρησαν ότι κατά τη διάρκεια της ανάκρισης δεν είχε αποκαλύψει τους συναγωνιστές του.
Ο Ανδρέας Δημητρίου, νεαρός αγωνιστής της ΕΟΚΑ, πρωτοστάτησε στην αρπαγή οπλισμού από τις βρετανικές κατοχικές αρχές της Αμμοχώστου. Τα όπλα προωθήθηκαν σε διάφορες αντάρτικες ομάδες, οι οποίες μέχρι τότε ήταν εφοδιασμένες σχεδόν μόνο με κυνηγετικά όπλα.
Ο 21 ετών Δημητρίου, συνελήφθη από τις δυνάμεις κατοχής στις 22 Νοεμβρίου 1955, κατηγορήθηκε ότι πυροβόλησε και τραυμάτισε στην Αμμόχωστο τον πράκτορα της «Ιντέλιτζενς Σέρβις», Σίντνεϊ Τέιλορ και καταδικάσθηκε σε θάνατο.
Στις 10 Μαΐου 1956, ο Μιχαλάκης Καραολής και ο Ανδρέας Δημητρίου απαγχονίστηκαν στις Κεντρικές Φυλακές της Λευκωσίας. Η γενναία στάση τους μπροστά στους δημίους τους και το γεγονός της θανάτωσής τους προκάλεσαν παγκόσμια αντίδραση και κατακραυγή, ενώ η Ελισάβετ θα αρνηθεί να απονείμει χάρη στους νεαρούς Κυπρίους.
