Ήρθε για το Δημοτικό σχολείο μας (χτίστηκε το 1925), δηλαδή για να δει από κοντά τα αγκωνάρια ενός τοίχου τού κτιρίου που είδε σε ανάρτησή μου τον Απρίλιο…
Κείμενο – Φωτογραφίες: Ιωάννα Λουλάκη
«Μπορώ να έχω φωτογραφία από κοντά;» Πήγα φωτογράφισα (τέταρτη φωτογραφία)… «Θα έρθω το καλοκαίρι να το δω!» Και ήρθε «για δέκα λεπτά», είπε, που έγιναν μισή ώρα (σιγά που θα τον άφηνα) για να δει και το πέτρινο γεφύρι Παπαλίας, αλλά και τα πηγάδια μας (1904) «Θα ξανάρθω, πρέπει να ασχοληθώ με το Επταχώρι»
Είναι ο Θανάσης Πόραβος, “ο λιθοξόος εκ Γρεβενών”, 56 χρόνια πετράς. Ήταν ο πρωτομάστορας στην αναστήλωση του γεφυριού της Πλάκας το 2019 (είχε γκρεμιστεί το χειμώνα 2015)
“Την πέτρα πριν την πιάσεις στα χέρια σου πρέπει πρώτα να μάθεις να την ακούς. Μόνο έτσι θα γίνετε καλοί μαστόροι”. Έτσι ξεκίνησε το βιωματικό μάθημα, πριν δύο βδομάδες, σε ένα απ’τα φημισμένα Μαστοροχώρια του Βοΐου, τον Πεντάλοφο, στο 6ο εργαστήρι παραδοσιακής δόμησης, όπου αποκόμισε πλούσια και αισιόδοξα συναισθήματα, όπως έγραψε.
Πολλά μάθαμε στη μισή ώρα που τον είχαμε. Τις άρπιζες του γεφυριού Παπαλίας μάς δείχνει στην τρίτη φωτογραφία. Πρώτη φορά άκουγα τη λέξη, είναι, λέει, σιδερένιες ράβδοι αγκίστρωσης οι οποίες έδεναν το κτίσμα. Χρησιμοποιούνταν κυρίως στα γεφύρια, αλλά και στα μεγάλα σπίτια.
Κοίταζε και ξανακοίταζε, χάιδευε με τα μάτια και τα χέρια τα αγκωνάρια τού σχολείου μας, πολλά μας είπε για το ιδιαίτερο χτίσιμό του, για το σκάλισμα-λάξευμα της πέτρας!
Το βιβλίο του “ΔΕΥΤΕΡΟ ΤΑΞΊΔΙ ΣΤΗΝ ΑΙΩΝΙΌΤΗΤΑ”
(Απόσπασμα από το οπισθόφυλλο του βιβλίου που απόλαυσα διαβάζοντας. Τα έσοδα θα πάνε στην αναστήλωση του γεφυριού τού Κοράκου)
“Ο λιθοξόος, ο πρωτομάστορας Θανάσης Πόραβος με την συγγραφή τού βιβλίου επιδιώκει να σημειώσει τα προβλήματα και τις δυσκολίες που συνάντησε στην εκτέλεση της αναστήλωσης των Γεφυριών τής Πλάκας και του Κοράκου, μεγάλα γεφύρια της Ηπείρου, αλλά και να μεταφέρει την τεχνογνωσία του στους μελλοντικούς μαστόρους.
Η πιο αποτελεσματική γλώσσα συνεννόησης με την πέτρα είναι η υπομονή. Πρώτο και καλύτερο μέσο συνεννόησης είναι το χάδι. Το έχει ανάγκη η ίδια η πέτρα αλλά το έχουμε και εμείς.
Μ’ αυτόν τον τρόπο βλέπεις την επιφάνειά της, την αξιολογείς, θα σου πει πού είναι τα δυνατά της ή τα αδύνατά της σημεία και οργανώνεις την επέμβαση.
Η γοητεία που εκπέμπει το αποτέλεσμα του έργου μας υπερκαλύπτει την στεναχώρια του παραγωγικού αποτελέσματος. Το ιστορικό γεφύρι ξαναστήνεται στα πόδια του, λειτουργικό και πανέμορφο αισθητικά. Παραδίδεται στους λογοτέχνες, στους ποιητές για να το περιγράφουν, και να το τραγουδήσουν, όπως ξέρουν εκείνοι με την δική τους τέχνη. Η τέχνη των μαστόρων της πέτρας, εκφραζόμενη μέσα από αυτά τα θαυμάσια δείγματα της πλούσιας λαϊκής αρχιτεκτονικής κληρονομιάς του τόπου μας, ενέπνευσε όχι μόνο φωτογράφους αλλά και ζωγράφους, συγγραφείς, κινηματογραφιστές και μελοποιούς.
Η κοινωνία μας οφείλει μια στοιχειώδη αναγνώριση στους ανώνυμους μαστόρους που δημιούργησαν αυτό το τεράστιο έργο-μνημείο αναφοράς της ηπειρωτικής γεφυροποιίας.
Ένα έργο που έγινε και από χέρια που μάτωσαν πελεκώντας ή λαξεύοντας όλες αυτές τις πέτρες, μέχρι να βρεθεί η κατάλληλη θέση τους. Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε και να στηρίξουμε όσους συμμετέχουν στην διατήρηση της παραδοσιακής Αρχιτεκτονικής και να δοθούν κίνητρα σε νέους μαστόρους ώστε να συνεχίσουν στην περιοχή τους αντίστοιχες εργασίες, διασώζοντας την κληρονομιά και τον πολιτισμό μας.
