«Ας αφήσουμε στην άκρη την πολιτική», ζητούσε το Κατάρ, προτού ακόμη αναλάβει τη διοργάνωση του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου. Λογική απαίτηση, αν είσαι μια χώρα πλούσια, με ένα καθεστώς καταπιεστικό για τα δικαιώματα γυναικών, εργαζόμενων και ΛΟΑΤΚΙ+, με αμφιλεγόμενα ντιλ στην ενέργεια, τα ακίνητα και τους εξοπλισμούς. Αν είσαι όμως η «Δύση», με τις φιλελεύθερες αξίες, τον σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα και την ισότητα, τι λόγους έχεις να αποφεύγεις την πολιτική;
«Όποιος περιμένει από εμάς τους ποδοσφαιριστές να εγκαταλείψουμε την πορεία μας ως αθλητές και τα ποδοσφαιρικά μας όνειρα, για τα οποία έχουμε εργαστεί όλη μας την ποδοσφαιρική ζωή, προκειμένου να τοποθετηθούμε ακόμη πιο πολιτικά, θα απογοητευτεί», έγραψε ο γερμανός διεθνής Τόμας Μιούλερ στον λογαριασμό του στο Instagram, όταν έγινε γνωστό ότι η FIFA απείλησε με αγωνιστικές ποινές τους ποδοσφαιριστές που θα την αψηφούσαν και θα αγωνίζονταν φορώντας το περιβραχιόνιο «One Love» για την στήριξη στην ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα και την προώθηση της κουλτούρας συμπερίληψης στο ποδόσφαιρο. Τα «like» ήρθαν από άλλους ποδοσφαιριστές και από χορηγούς, αλλά τα περισσότερα σχόλια κατηγορούσαν τον ποδοσφαιριστή ότι ενδιαφέρεται κυρίως για τα δικά του προνόμια, περιφρονώντας τα δικαιώματα των αδύναμων.
Τελικά οι γερμανοί διεθνείς εμφανίστηκαν στον αγωνιστικό χώρο καλύπτοντας με το χέρι το στόμα τους, σε μία ευθεία αναφορά στην απόπειρα λογοκρισίας εκ μέρους της διεθνούς ομοσπονδίας. Πίσω στη χώρα τους, έδινε και έπαιρνε η κριτική, κυρίως προς τη γερμανική και τις άλλες ευρωπαϊκές ποδοσφαιρικές ομοσπονδίες, οι οποίες πήγαν «πολιτικά απροετοίμαστες» στο Μουντιάλ και δεν τόλμησαν να αντισταθούν στην επίδειξη δύναμης της FIFA, «για να μην πάρουν κίτρινη κάρτα». Δημοσκόπηση της BILD έδωσε τα υψηλότερα ποσοστά στις επιλογές «να τα μαζέψουν και να φύγουν» από το Κατάρ και «να αγνοήσουν τις απειλές της FIFA και να αγωνιστούν με το περιβραχιόνιο».
Την ίδια στιγμή, το ενδιαφέρον των φιλάθλων για το αγωνιστικό μέρος είναι πιο περιορισμένο από ποτέ. Σύμφωνα με έρευνα για λογαριασμό του περιοδικού Der Spiegel, το 70% δεν έχει διάθεση να παρακολουθήσει τους αγώνες. Οι μπυραρίες μένουν άδειες, το καθιερωμένο «fan mile» του Βερολίνου τελικά ακυρώθηκε λόγω πενιχρού ενδιαφέροντος και την πρεμιέρα του τουρνουά παρακολούθησαν τηλεοπτικά μόνο οι μισοί θεατές σε σύγκριση με το 2018. Κάτι οι αγώνες που γίνονται χειμώνα, ενώ γεμίζουν ήδη οι χριστουγεννιάτικες αγορές, κάτι η διαφορά ώρας που φέρνει πολλούς αγώνες στις ώρες εργασίας, αλλά κυρίως η εδώ και καιρό δυσφήμιση των διοργανωτών, ήταν υπεραρκετά για να χάσουν ακόμη και οι – σεσημασμένοι ποδοσφαιρόφιλοι – Γερμανοί την όρεξή τους για μπάλα.
Για τους Γερμανούς, το Κατάρ προσπαθεί να κρύψει την αληθινή του εικόνα εξαγοράζοντας μια «έξωθεν καλή μαρτυρία» μέσω του αθλητισμού και του πολιτισμού. Δεν συγχώρησαν καν τον υπουργό Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ, ο οποίος, λίγο μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ταξίδεψε στη Ντόχα προς αναζήτηση ενεργειακής συνεργασίας. «Μια υπόκλιση για το τίποτα», έγραψε η Tagesspiegel κάτω από μια φωτογραφία σε στάση που ο «πράσινος» αντικαγκελάριος μάλλον θα ευχόταν να εξαφανιστεί – δεν απέφερε άλλωστε καν συμφωνία για προμήθεια φυσικού αερίου. Ίσως όμως αυτή η «αποτυχία» να του έλυσε και τη γλώσσα: «Η ιδέα της διεξαγωγής του Παγκοσμίου Κυπέλλου σε …δεν ξέρω κι εγώ τι θερμοκρασία, ήταν πάντα μια τρελή ιδέα και δεν μπορεί πραγματικά να εξηγηθεί διαφορετικά, παρά μόνο με διαφθορά», «θυμήθηκε» ο κ. Χάμπεκ λίγες ημέρες πριν από την έναρξη του Μουντιάλ.
Τα θέματα δημοκρατίας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ισότητας, κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ+ διατηρούν στη Γερμανία την αξία τους και η πίεση προς τους πολιτικούς – ειδικά τους Σοσιαλδημοκράτες και τους Πράσινους – παραμένει ισχυρή. Είναι ενδεικτικό ότι πάνω από το 80% των Γερμανών απορρίπτει την ιδέα να παρευρεθεί ο καγκελάριος Σολτς σε κάποιον αγώνα στο Κατάρ. Πολλοί θυμήθηκαν και την Άγγελα Μέρκελ , η οποία στάθηκε μάλλον «τυχερή», όταν η γερμανική ομάδα αποκλείστηκε πολύ νωρίς στο Μουντιάλ της Ρωσίας το 2018 και δεν χρειάστηκε να καθίσει στην κερκίδα των επισήμων με τον Βλαντίμιρ Πούτιν.
Sportswashing με ιστορία και το αφεντικό της FIFA
Το sportswashing πάντως δεν είναι καινούργια ιδέα. Το 1936 η τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων του Βερολίνου χρησίμευσε ως διεθνής σκηνή προβολής του ναζιστικού καθεστώτος. Και μπορεί οι ξένοι να ανατρίχιασαν με τα μηνύματα, αλλά στο εσωτερικό ο Αδόλφος Χίτλερ κέρδισε πολύτιμους πόντους στήριξης καθ’ οδόν για τον πόλεμο. Το 2014 στους χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Σότσι, ο Βλαντίμιρ Πούτιν είδε τη δημοτικότητά του να εκτοξεύεται. Λίγο αργότερα προσάρτησε την Κριμαία, κάτι όμως που δεν εμπόδισε τη FIFA να αναθέσει στη Ρωσία και το Μουντιάλ του 2018. Στο μεταξύ, τα ολυμπιακά ιδεώδη …εξήρε η Κίνα το 2008 στο Πεκίνο και στις αρχές του 2022 με τους χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες.
Στο Μουντιάλ του Κατάρ, ο υπ.αριθμόν 1 στόχος είναι σήμερα ο Τζιάνι Ινφαντίνο. Ο ιταλοελβετός πρόεδρος της FIFA φαίνεται να συνεννοείται καλά με τα απολυταρχικά καθεστώτα.
Το 2019 έλαβε μάλιστα το μετάλλιο του Τάγματος της Φιλίας από τον ρώσο πρόεδρο ως αναγνώριση της προσφοράς του. Δικαίως. Στην κριτική για την ανάθεση του Μουντιάλ 2018 στη Ρωσία, η FIFA απαντούσε με τα λόγια της ίδιας της Μόσχας: «Το Παγκόσμιο Κύπελλο θα βοηθήσει τη Ρωσία στην μετα-σοβιετική εξέλιξή της σε ένα διαφορετικό έθνος, με αισθήματα αδελφοσύνης με ολόκληρη την παγκόσμια οικογένεια».
Στο Κατάρ, την παραμονή της πρώτης σέντρας, ο κ. Ινφαντίνο επέστρεψε στους Δυτικούς την κριτική τους. Σε έναν μονόλογο μίας ώρας, επιτέθηκε στις ευρωπαϊκές εταιρίες που δραστηριοποιούνται στο Κατάρ χωρίς να ενοχλούνται από τα δικαιώματα που δεν έχουν οι ξένοι εργάτες και κατηγόρησε την Ευρώπη για υποκρισία: «Με αυτά που εμείς οι Ευρωπαίοι κάναμε επί 3.000 χρόνια, θα έπρεπε να ζητούμε συγγνώμη για τα επόμενα 3.000 χρόνια προτού αρχίσουμε να δίνουμε μαθήματα ηθικής». Αντί για συγγνώμη βέβαια, η Δύση – κυρίως οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η Γαλλία – έχει αποφασίσει να κάνει δουλειές με το Κατάρ…
Ποδοσφαιρικός ακτιβισμός
Το αυτί του κ. Ινφαντίνο δε φάνηκε πάντως να ιδρώνει ούτε με τα κλειστά στόματα των γερμανών διεθνών ούτε καν με το επίμαχο περιβραχιόνιο που του …έτριψε στα μούτρα η γερμανίδα υπουργός Εσωτερικών Νάνσι Φέζερ, η οποία ταξίδεψε ως τη Ντόχα για να στηρίξει την εθνική ομάδα της στον πρώτο της αγώνα. Η κυρία Φέζερ, στο χαρτοφυλάκιο της οποίας περιλαμβάνεται και ο αθλητισμός, φόρεσε η ίδια το περιβραχιόνιο όσο βρισκόταν στο στάδιο. «Αυτό είναι;» τη ρώτησε ο πρόεδρος της FIFA, δείχνοντας προς το χέρι της. «Ναι, δεν είναι και τόσο κακό τελικά, ε;», απάντησε χαριτολογώντας η υπουργός, εμφανώς ικανοποιημένη από την «αντίστασή» της και μάλιστα σε κοινή θέα. Στην πράξη, η Νάνσι Φέζερ στέρησε από τους Καταριανούς και τη FIFA το δικαίωμα να ισχυρίζονται ότι τους νομιμοποίησε με την παρουσία της, καθώς οι φωτογραφίες με το περιβραχιόνιο έχουν απορριφθεί από τους διοργανωτές. Κάτι είναι κι αυτό…
Η Γερμανική Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου δήλωσε ήδη ότι δεν θα στηρίξει την επανεκλογή του Τζιάνι Ιφαντίνο, η οποία έχει προγραμματιστεί για τον Μάρτιο στη Ρουάντα. Δεν υπάρχει βέβαια αντίπαλος, οπότε η κίνηση θα έχει κυρίως συμβολικό χαρακτήρα, εκτός εάν τελικά ο Ιταλοελβετός χάσει …τρέχοντας μόνος του. Αρκεί όμως αυτό για να πειστούν οι Γερμανοί ότι οι ποδοσφαιριστές και η διοίκησή τους βρίσκονται στη σωστή πλευρά; Ο ξένος Τύπος χαιρέτισε την καταγγελία των παικτών από τον αγωνιστικό χώρο, με το χέρι στο στόμα, τη βρήκε εύστοχη και ηχηρή. Στη Γερμανία, αντιθέτως, καταγράφηκε ως ήττα, ανάλογη με αυτή από τους Ιάπωνες, με τους Ιρανούς να κερδίζουν τον πραγματικό θαυμασμό για τη γενναιότητά τους να μποϋκοτάρουν τον εθνικό τους ύμνο. «Το να καλύψεις το στόμα σου είναι καλύτερο από το τίποτα και περισσότερο από ό,τι (δεν) έκαναν οι άλλες ευρωπαϊκές ομάδες. Το μήνυμα όμως θα ήταν πολύ πιο δυνατό, αν η γερμανική ομάδα δεν έκλεινε το στόμα της, αλλά το άνοιγε και μιλούσε καθαρά», ήταν το σχόλιο της Γερμανικής Ραδιοφωνίας. Το ZDF αντιθέτως, θεωρεί ότι η Γερμανία κινδυνεύει από την υπερβολική πολιτικοποίηση των πάντων – και του ποδοσφαίρου.
Πού έμεινε τελικά η πολιτική;
Είναι ξεκάθαρο ότι στη Γερμανία το ποδόσφαιρο είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο και σοβαρότερο από «απλώς ένα παιγνίδι» και ότι οι απαιτήσεις από τη «Nationalmanschaft» εκτείνονται και πέρα από τον χλοοτάπητα. Οι Γερμανοί δυσκολεύονται λοιπόν να δεχτούν τις μεθόδους της FIFA, τις οποίες πολλά ΜΜΕ χαρακτήρισαν «μαφιόζικες» και εκβιαστικές. Το σημαντικό για τη Διεθνή Ομοσπονδία και την ηγεσία της είναι προφανώς τα χρήματα και οι χαρούμενες γυαλιστερές φωτογραφίες από «το μεγαλύτερο σόου στον κόσμο», όπως λέει η ίδια η FIFA για το Μουντιάλ. Και βεβαίως όποιος πληρώνει για τη γιορτή, αποφασίζει και τι θα παίξει η μπάντα. Ίσως όμως τελικά αυτό το Παγκόσμιο Κύπελλο να αποδειχθεί μεγάλη αποτυχία και για τη FIFA και για το Κατάρ που βλέπουν το ενδιαφέρον του κοινού να εστιάζεται εκτός αγωνιστικού χώρου. Όσο και αν έσπρωχναν «την πολιτική στην άκρη», το μόνο που κατάφεραν είναι να τη βάλουν ακόμη πιο ξεκάθαρα στο επίκεντρο. Ακόμη και παρά την υποκρισία της Δύσης.
ΑΠΕ/Φ. Καραβίτη
