Δημόσια η επιθυμία για την επαναφορά ενός είδους που εξαφανίστηκε από τη φύση λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας
Έρευνα για την επανεισαγωγή του Ευρασιατικού Κάστορα (Castor fiber) στην Ελλάδα θα πραγματοποιηθεί τα επόμενα πέντε χρόνια (2023-2027) από την ΜΚΟ RWILD IN GR (Rewild in Greece), σε συνεργασία με το Τμήμα Βιολογίας (τομέας Ζωολογίας) του ΑΠΘ και τον βρετανικό οργανισμό διατήρησης της βιοποικιλότητας Beaver Trust.
Σύμφωνα με την εγκριτική απόφαση της Γενικής Διεύθυνσης Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ, οι περιοχές που επιλέχθηκαν σε κλίμακα Λεκάνης Απορροής (ΛΑΠ) είναι:
- το Εθνικό Πάρκο (ΕΠ) Ροδόπης (λεκάνη απορροής άνω ρου ποταμού Νέστου σε ελληνικό έδαφος μέχρι το φράγμα Θησαυρού),
- το ΕΠ Πρεσπών (λεκάνη απορροής Πρεσπών με τις λίμνες Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα και το υδρογραφικό τους δίκτυο), και
- δημόσια επιθυμία για την επαναφορά ενός είδους που εξαφανίστηκε από τη φύση λόγω της ανθρώπινης δραστηριότηταςκαι το φράγμα του Ιλαρίωνα) και οι παραπόταμοι του.
Άλλες περιοχές που έχουν επιλεγεί για την δεύτερη φάση, είναι το ΕΠ Λίμνης Κερκίνης (και σε τμήματα του ποταμού Στρυμόνα και παραπόταμους) και σε τμήματα της λεκάνης απορροής του ποταμού Έβρου.
Σκοπός και μεθοδολογία της έρευνας
Όπως αναφέρει η απόφαση, ο κάστορας μπορεί να θεωρηθεί ως ένα στοιχείο που λείπει από τη αυτόχθονη πανίδα της Ελλάδας, το οποίο υπήρχε μέχρι πρόσφατα στη φύση αλλά χάθηκε λόγω των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για την επανεισαγωγή καστόρων σε μια περιοχή. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται η περιβαλλοντική του αξία, το θεσμικό πλαίσιο της ΕΕ και της Ελλάδας που προωθεί την προστασία της βιοποικιλότητας και την αποκατάσταση του φυσικού κεφαλαίου των κρατών-μελών της ΕΕ. Κοινωνικοί λόγοι, όπως η δημόσια επιθυμία για την επαναφορά ενός είδους που εξαφανίστηκε από τη φύση λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας και η προώθηση της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης καθώς και οικονομικά οφέλη μέσω των οικοσυστημικών υπηρεσιών που προσφέρει αλλά και άλλων δραστηριοτήτων, όπως ο οικοτουρισμός.
O μακροπρόθεσμος σκοπός (aim) της επανεισαγωγής του κάστορα στην Ελλάδα, είναι η δημιουργία ενός βιώσιμου άγριου πληθυσμού στη φύση σε καταλλήλους φυσικούς βιότοπους, όπου θα διαβιεί εντός της τέως φυσικής περιοχής εξάπλωσης του είδους.
Με βάση τις κατευθυντήριες γραμμές της IUCN (2013), η επανεισαγωγή του κάστορα σε μια περιοχή, και κατ’ επέκταση και στην Ελλάδα, θα πρέπει να έχει τους παρακάτω επιμέρους στόχους (objectives):
- να ενισχύσει τη μακροπρόθεσμη επιβίωση του κάστορα στη φύση
- να αποκατασταθεί ένα είδος-κλειδί (keystone species) στα υγροτοπικά οικοσυστήματα της χώρας
- να βοηθήσει στη διατήρηση και αποκατάσταση της φυσικής βιοποικιλότητας
- να παρέχει μακροπρόθεσμα οικονομικά οφέλη στις τοπικές και εθνικές οικονομίες
- να βοηθήσει στην προώθηση της συνολικότερης ευαισθητοποίησης για τη διατήρηση της φύσης και την προστασία της βιοποικιλότητας
- να προωθήσει και να αναδείξει τα οφέλη για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και
- να αποκατασταθεί ένα είδος που υπήρχε παλαιότερα στην χώρα.
Κατά την διάρκεια της έρευνας θα ακολουθηθούν τα παρακάτω βήματα:
- επιλογή πληθυσμών καστόρων από χώρες της ΕΕ, από τις οποίες θα παραχωρηθούν τα ζώα που θα απελευθερωθούν στην Ελλάδα (donor stock)
- οργάνωση σύλληψης και μεταφοράς των ζώων, από τις χώρες της ΕΕ στην Ελλάδα και προς στις περιοχές απελευθέρωσης μέσα στη χώρα.
- έλεγχος ζώων για τυχόν ύπαρξη παθογόνων μικροοργανισμών στη χώρα που θα γίνει η σύλληψη των ζώων και (εάν απαιτείται) οργάνωση καραντίνας και παραμονή των ζώων σε αυτήν για συγκεκριμένο διάστημα στην Ελλάδα πριν την απελευθέρωση τους
- απελευθέρωση των ζώων στις επιλεγμένες περιοχές την κατάλληλη εποχή ώστε να προσαρμοστούν στο νέο τους περιβάλλον
- παρακολούθηση των ζώων μετά την απελευθέρωση τους ώστε να καταγράφεται η εξέλιξη του πληθυσμού και τυχόν προβλήματα που ενδέχεται να προκόψουν στις περιοχές που θα απελευθερωθούν και
- οργάνωση ομάδας διαχείρισης καστόρων στις περιοχές εξάπλωσης και συνεργασία με τις τοπικές αρχές και τα ενδιαφερόμενα μέρη.
Σε πρώτη φάση θα απελευθερωθούν 120 ζώα, προερχόμενα από χώρα της ΕΕ, τα οποία θα μεταφερθούν, σταδιακά, κατά τη διάρκεια του έργου, στις περιοχές που θα απελευθερωθούν. Η διαδικασία αυτή θα πραγματοποιηθεί με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, που θα καθοριστεί σε συνεργασία με τους ξένους ειδικούς στη μελέτη και διαχείριση του κάστορα, ακολουθώντας όλες τις Ευρωπαϊκές και διεθνείς προδιαγραφές μεταφοράς και απελευθέρωσης άγριων ζώων. Εν συνεχεία οι πληθυσμοί αυτοί θα παρακολουθούνται για να ελέγχεται η εξέλιξη της πορείας εγκατάστασης τους στις επιλεχθείσες περιοχές.
