Στη 12η παρουσίαση τoυ Λόγος Ύπαρξης, η γνωστή και βραβευμένη πεζογράφος και θεατρική συγγραφέας Νίνα Ράπη, μέσ’ από μια σφαιρική πολιτικοκοινωνική προσέγγιση και αντιπαράθεση καταθέτει τη δική της άποψη και έναν άλλο τρόπο θεώρησης απέναντι σε ερωτήματα του τύπου «τι εστί γυναίκα» και «αν οι γυναίκες μιλάνε σε μια δική τους γλώσσα ή γράφουν με μια δική τους αισθητή».
Στο εκτενές και πολύ ενδιαφέρον δοκίμιο της, με τον τίτλο «Μια νέα γλώσσα; Φύλο και αισθητική» το οποίο μας εμπιστεύτηκε σε δική της μετάφραση, (να σημειώσουμε ότι το δοκίμιο δημοσιεύτηκε αρχικά το 1991 στο Λονδίνο, στο βιβλίο Seven Plays by Women, Aurora Metro, με τον τίτλο “Speaking in tongues but in whose language? In search of female aesthetics” και απέσπασε το βραβείο Raymond Williams Award) ─ η συγγραφέας του, Νίνα Ράπη, μεταξύ άλλων, γράφει χαρακτηριστικά:
«Οι γυναίκες βιώνουν ευχαρίστηση στην αφή και “στο βλέμμα”. Είναι η μορφή του βλέμματος που διαφέρει. Για παράδειγμα, εγώ, ως θεατρική συγγραφέας εξερευνώ τη γυναίκα, από μέσα, όχι σαν το κάτοπτρο μου αλλά σαν ένα ανεξάρτητο υποκείμενο. […] Η επιθυμία μου να δημιουργήσω μια θεατρική εκπροσώπηση της γυναίκας βασίζεται στην επιθυμία να δημιουργήσω ένα τόπο, στην περίπτωση αυτή έναν θεατρικό τόπο, όπου αυτό-εκπροσώπηση μπορεί να συμβεί. Αυτό καθορίζεται κυρίως, πιστεύω, από το πώς εμείς ως γυναίκες τοποθετούμαστε κοινωνικοπολιτικά.»
«Για τη Cixous, το γυναικείο λίμπιντο μπορεί να παράγει πολιτική και κοινωνική αλλαγή κυρίως γλωσσολογικά. Η γυναίκα μπορεί να εισέλθει στην ιστορία “με το να καταλάβει τη δυνατότητα του λόγου”, να σπάσει την παγίδα της σιωπής, και να εκφραστεί εκστατικά γράφοντας με το “λευκό της γάλα” (το μητρικό). Είναι αυτή η έμφαση στο μητρικό γάλα και το λίμπιντο που μειώνει την κατά τα άλλα εμπνευσμένη γραφή της σε βιολογικό ντεντερμινισμό. Η γυναικεία γραφή και αντίσταση καθορίζεται σε τελική ανάλυση από τις σωματικές της εκκρίσεις, κάτι που θεωρώ μειωτικό.»
«[…] η είσοδος της γυναίκας στην κυρίαρχη σκοποφιλική οικονομία σημαίνει την τοποθέτηση της στην παθητικότητα και αρνητικότητα: σε ένα όμορφο αντικείμενο που σκοπός του είναι να εξάπτει τα ένστικτα του αντρικού υποκειμένου από τη μια (ή να γίνει εμπόρευμα με ανταλλακτική αξία) ή να αντιπροσωπεύει το φόβο ότι δεν υπάρχει τίποτε να δεις (δηλαδή δεν υπάρχει φαλλός) από την άλλη. Σε αυτό το σύστημα εκπροσώπησης και ηδονής, η γυναίκα είναι εκτός.»
«Στον όρο “γυναίκες” η Kristeva βλέπει κάτι που δεν μπορεί να εκπροσωπηθεί, να ειπωθεί. Η επαναστατική γραφή για την Kristeva είναι εκείνη που εισάγει “ρωγμές, κενά και τρύπες στη γλώσσα”, όπως για παράδειγμα κάνουν οι αβανγκάρντ συγγραφείς Τζόις και Αρτώ. Αλλά όλα τα υποκείμενα που μιλούν είναι αμφισεξουαλικά σε κάποιο βαθμό που σημαίνει ότι “μπορούν να εξερευνήσουν όλες τις πηγές σημαινόντων.”»
«Μεγάλες διαφορές λοιπόν στα κείμενα. Εντούτοις υπήρχε ένα κοινό σημείο σε όλα αυτά τα έργα και ήταν η δυναμική της ελευθερίας και του εγκλεισμού, κάτι που διατρέχει και τα δικά μου έργα. Μήπως λοιπόν το έψαχνα και το βρήκα; Είναι ενδιαφέρον πάντως ότι και η Bonnie Zimmerman στην έρευνα της για τη λεσβιακή αισθητική στη λογοτεχνία έφτασε σε ένα παρόμοιο συμπέρασμα. Αναρωτιέται: “Θα μπορούσε η λεσβιακή γραφή εξαιτίας της περιθωριακής θέσης τής λεσβίας, να χαρακτηρίζεται από μια ιδιαίτερη αίσθηση ελευθερίας και ευελιξίας ή μάλλον εικόνες βίαια επιβαλλόμενων εμποδίων, όπως το closet (ντουλάπι= αναγκαστικό κρύψιμο της σεξουαλικότητας); Ή ακόμη, υπάρχει μια διαλεκτική ανάμεσα στην ελευθερία και τον εγκλεισμό που είναι μοναδική στη λεσβιακή γραφή;”»
Και καταλήγει: «Ωστόσο, η αναζήτηση μιας νέας γλώσσας για τις γυναίκες, μιας ανεξάρτητης προσέγγισης στην τέχνη, η ανάγκη εξερεύνησης νέων τρόπων ύπαρξης και έκφρασης θα συνεχιστεί για πολύ καιρό ακόμη, πιστεύω. Είναι ένα ουσιαστικό μέρος της ιστορικής αναγκαιότητας να μετατραπούν οι γυναίκες από αντικείμενα σε υποκείμενα.»
Χρύσα Φάντη
Διαβάστε το δοκίμιο της Νίνας Ράπη «Μια νέα γλώσσα; Φύλο και αισθητική» στο fractalart.gr
