Στα πλαίσια των Βουλγαρικών βιαιοπραγιών, με αρχηγό τον Βούλγαρο σύνδεσμο Αντόν Κάλτσεφ, το λουτρό αίματος δεν άφησε ούτε μια γωνιά της Δυτικής Μακεδονίας να μη λουστεί στο αίμα. Ήταν γνωστός για την εμμονή του στην τρομοκρατία, και εφεύρισκε συνεχώς νέους τρόπους βασανισμού και δολοφονιών. Ένας από αυτούς ήταν η τακτική μαζική εκτέλεση τυχαίων και μη πολιτών. Δικαίως ονομάστηκε «ο κακός δαίμων της Δυτικής Μακεδονίας». Αρκούσε μόνο μια υπόδειξη των κομιτατζήδων. Με τις ευχές του εγκληματία Ιταλού υπολοχαγού Τζιοβάνι Ραβάλλι, που ήταν ο πιστότερος φίλος του Βούλγαρου. Δημιούργησε τα «τάγματα ερευνών» με σκοπό την εκκαθάριση της Δυτικής Μακεδονίας από τα αντιδραστικά στο καθεστώς στοιχεία. Ή και από όποια άλλα «στοιχεία» υποδείκνυαν οι Βούλγαροι και κομιτατζήδες φίλοι τους. Και το λουτρό αίματος ξεκίνησε.
Φωτογραφία 1: Κάλτσεφ και Ραβάλλι στη δίκη τους
Ο Ηλίας Ελευθεριάδης γεννήθηκε το 1907 στον Πόντο και ήταν πολυμελής οικογένειας. Είχε άλλα δύο αδέλφια, τον Γιάννη και την Ανάστα (Αναστασία). Επίσης και ένας αδελφός που είχε μείνει στον Πόντο και χάθηκε εκεί πολεμώντας τους Τούρκους. Ήρθε στην Ελλάδα το 1923 με την ανταλλαγή των πληθυσμών. Στην αρχή της εδώ ζωής του επισκεφτόταν την αδελφή του Ανάστα στο Αμπελοχώρι, χωριό έξω από το Άργος Ορεστικό. Ο ίδιος έμενε στο Άργος Ορεστικό. Ασχολήθηκε με την γεωργία. Παντρεύτηκε την Άννα Τσινικλίδου και έζησαν στο Άργος Ορεστικό. Είχαν κάνει εννιά παιδιά, εκ των οποίων έζησαν τα έξι. Αυτά ήταν: η Κυριακή, ο Κωνσταντίνος, ο Αθανάσιος, ο Ιωάννης , ο Γεώργιος , και ο Ελευθέριος. Όλα τα παιδιά, προς τιμήν του πατέρα τους βάπτισαν τα αγόρια τους, τους γιούς τους με το όνομα του: ΗΛΙΑΣ.
Φωτογραφίες 2, 3: Ηλίας Ελευθεριάδης και Άννα Τσινικλίδου
Κάποια μέρα, στις 23 Μαρτίου 1943, ερχόμενος από το Αμπελοχώρι όπου είχε επισκεφτεί την αδελφή του, τον περίμεναν Βούλγαροι κομιτατζήδες στην γέφυρα του Αλιάκμονα. Τον άρπαξαν και τον μετέφεραν στις φυλακές τους που βρίσκονταν στο Άργος. Εκείνη την ημέρα οι κομιτατζήδες συνέλαβαν συνολικά στο Άργος Ορεστικό τους
- Ευάγγελος Γιαγκόπουλος
- Γεώργιος Μπακαΐμης
- Στυλιανός Ιακωβίδης
- Ευστάθιος Ευσταθιάδης
- Ηλίας Ελευθεριάδης
- Θεμιστοκλής Ζαΐμίδης
- Αργύριος Γκούτιος
- Μιχαήλ Μαγγιλιώτης
- Αβραάμ Παυλίδης από τον συνοικισμό Βέρνης.
Έμειναν στην φυλακή για 7 ημέρες. Εκεί, έγραψε κι ένα γράμμα στη γυναίκα του στο οποίο φαινόταν ότι δεν είχε αυταπάτες για την εξέλιξη του. Σ’ αυτό το γράμμα, την παρακαλούσε, επειδή ήταν έγκυος στον γιο του, όταν γεννηθεί και αν είναι αγόρι, να τον ονομάσει Λευτεράκη, για να λειτουργήσει ως καλός οιωνός για να ελευθερωθεί η Ελλάδα από τους Βούλγαρους. Αυτό το γράμμα η Άννα το φυλούσε ως κόρη οφθαλμού στον κόρφο της ώσπου πέθανε, πολλά χρόνια αργότερα.
Οδηγήθηκαν στο βουλγαρικό φρουραρχείο. Εκεί, ο αρχικομιτατζής φρούραρχος τους ρώτησε αν είναι Μακεδόνες ή Έλληνες. «Είμαστε όλοι Έλληνες», του απάντησαν φωνάζοντας. Κατόπιν τους οδήγησαν κοντά στο τότε Νεκροταφείο της Καστοριάς. Τότε αυτό βρισκόταν πέρα από την Καστοριά, προς τον Απόσκεπο. Εκεί ήταν και ο τόπος εκτέλεσης των κρατουμένων. Τους έστησαν, μπροστά στο απόσπασμα, και τους τουφέκισαν.
35 χρονών ήταν ο Ηλίας όταν εκτελέστηκε. Όταν μαθεύτηκε το νέο, με θρήνους μεγάλους κίνδυνο της ζωής της, η Άννα, σε κατάσταση προχωρημένης εγκυμοσύνης πήγε να ζητήσει το σώμα του συζύγου της να το θάψει. Την έβαλαν μέσα στην φυλακή και την χτύπησαν. Ξανά και ξανά. Όμως επέζησε και αυτή και το παιδί της. Φυσικά δεν της έδωσαν το σώμα. Και όταν αυτή ζήτησε το παλτό του, το έβγαλαν και του το πήραν. Και λοιδορώντας την, στο τέλος της το πέταξαν στα μούτρα. Όλα τα σώματα των εκτελεσθέντων τα έριξαν σε μία τρύπα εκεί στο νεκροταφείο. Πολλά χρόνια αργότερα κατάφεραν οι συγγενείς να ανακτήσουν τα οστά τους.
Οι εκδοχές που έμαθε αργότερα η οικογένειά του για το λόγο της εκτέλεσης, ήταν διάφορες. Η πρώτη ήταν ότι απλώς κίνησε τον φθόνο των κομιτατζήδων, ή άλλων δοσίλογων της εποχής. Επειδή είχε το καλύτερο ζευγάρι βουβάλια για όργωμα, κάποιος το επιβουλεύτηκε και εκτελώντας τον, τα άρπαξε. Εξ’ άλλου η ζωή των Ελλήνων εκείνη την εποχή βρισκόταν σε διαρκή κίνδυνο και δεν είχε καμία αξία. Η πιο σημαντική, και μάλλον πιο ρεαλιστική εκδοχή όμως ήταν ότι το σπίτι του, ευρισκόμενο στην άκρη τότε του Άργους, προσέφερε φιλοξενία σε στρατό και αντάρτες που πολεμούσαν για την Εθνική Αντίσταση. Η Άννα και ο Ηλίας πολύ συχνά δέχονταν στρατιώτες και αντάρτες και τους φίλευαν με ό, τι είχαν στο σπιτικό τους. Κι επειδή το σπίτι είχε και στάβλο, περιποιούνταν και τα άλογά τους. Οπότε ήταν σεσημασμένος ο Ηλίας. Ίσως η σύλληψη και εκτέλεσή του να ήταν αποτέλεσμα συνδυασμού των παραπάνω εκδοχών.
Προς τιμήν αυτού του αφανούς ήρωα, η Πολιτεία ονόμασε μία οδό με το όνομά του.
Φωτογραφία 4: η πινακίδα της οδού που φέρει το όνομα του Ηλία Ελευθεριάδη
ΑΙΩΝΙΑ ΤΟΥ Η ΜΝΗΜΗ!
