Ο Ηλίας Τυρίκος είναι 24 χρόνων. Μεγάλωσε στο καμίνι δίπλα στον πατέρα του, στη μάνα του και στον άλλο του αδελφό να φτιάχνουν όλοι μαζί κάρβουνα. Κι ο πατέρας του ο κυρ Γιάννης, και αυτός, μεσήλικας πια, όλη του τη ζωή, κάρβουνα φτιάχνει. Εκεί…. Όλη η φαμίλια στην κοινοτική έκταση της Πλάτης στο χωριό τους τα Μυστεγνά.
Είναι μια από τις τελευταίες φαμίλιες καρβουνάδων της Λέσβου. Καρβουνάδες που δουλεύουν με τον ίδιο αρχαίο τρόπο, αναλλοίωτο στο διάβα των αιώνων. Στήσιμο της ξυλείας στην «καρβουνιάστρα», κάλυψη του σωρού με πευκοβελόνες και μετά με χώμα. Κι ύστερα η φωτιά. Η φωτιά που «ξέρει τη δουλειά της». Θα σβήσει μόνη της μόλις τα ξύλα θα έχουν γίνει κάρβουνα.
Για την παραγωγή των παραδοσιακών ξυλοκάρβουνων που ιδιαίτερα χρησιμοποιούνται στις μέρες μας, για το ψήσιμο του πασχαλιάτικου οβελία, χρησιμοποιούνται ξύλα από συγκεκριμένα είδη δέντρων. Κι αυτό γιατί δεν έχουν όλα τα ξύλα τη δυνατότητα να κάνουν καλό κάρβουνο. Κυρίως καλά κάρβουνα κάνουν τα ξύλα από δένδρα που ο κόσμος τους μεγαλώνει αργά. Στην Ελλάδα τέτοια δένδρα είναι η βελανιδιά, το πουρνάρι και φυσικά, η ελιά. Και στη Λέσβο στο νησί της ελιάς, κάρβουνα κυρίως φτιάχνονται από λιόξυλα.
Τα τελευταία χρόνια βέβαια εκτός από τα φυσικά κάρβουνα, στην αγορά κυκλοφορούν και τα βιομηχανικά ξυλοκάρβουνα, οι λεγόμενες «μπρικέτες». Πρόκειται για υπολείμματα διάφορων ξύλων, πρεσαρισμένα και σταθεροποιημένα με την κυτταρίνη του ξύλου. Είναι τα κάρβουνα που «βρωμάν», λέει ο Ηλίας Τυρίκος που «υπερασπίζεται» τα προϊόν του σαν «καθαρό»!
Τέτοιες μέρες η ζήτηση του καλού κάρβουνου πληθαίνει. Η οικογένεια του Ηλία Τυρίκου παράγει περίπου 400 με 500 τσουβάλια κάρβουνα. Στο σύνολο τους διατίθεται στη ντόπια αγορά.
Συνολικά στη Λέσβο οι παραδοσιακοί καρβουνάδες είναι λιγότεροι από δέκα. Παλεύουν «μέσα στη μουτζούρα και στη φωτιά» για ένα μεροκάματο. Μα όπως λέει κι ο Ηλίας Τυρίκος «τα κάρβουνα δε φτάνουν για να ζήσεις. Προσθέτουν κάτι τις στο εισόδημα από άλλες αγροτικές κυρίως ασχολίες».
ΑΠΕ/ΗΛΙΑΣ ΜΑΡΚΟΥ
