Της Φίσκα Κωνσταντίνας το γένος Πίπλιου
1923-2023: Εκατό χρόνια από την ανέγερση του ναού προς τιμή του Αγίου Αθανασίου στο χωρίο Λαχανόκηποι, παλαιότερη ονομασία «ΓΚΟΣΝΟ». Το χωριό Λαχανόκηποι, αποτελεί Τοπική Κοινότητα του ΔΔ Λακκωμάτων ανήκουσα στον ευρύτερο Δήμο Άργους Ορεστικού. Σε υψόμετρο 649 μ. από την επιφάνεια της θάλασσας, ο Οικισμός σήμερα αποτελείται από λίγους φιλόξενους και εργατικούς κατοίκους, αφού η πλειονότητα τους μετανάστευσε τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό της χώρας.
Πολιούχος Άγιος του χωριού ο Άγιος Αθανάσιος, στη χάρη του οποίου είναι αφιερωμένος ναός ευρισκόμενος στα όρια του Οικισμού, σε ένα καταπράσινο ειδυλλιακό τοπίο. Ο «Αη Θανάσης», κατά την προσφιλή έκφραση των κατοίκων, για χρόνια αποτελούσε, εκτός από την εκκλησία του Αγίου Νικολάου, την κεντρική εκκλησία του χωριού, μέχρι την ανέγερση του ναού της Παναγίας στο κέντρο του χωριού.
Η παράδοση θέλει στο σημείο όπου είναι χτισμένη η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου να έχει βρεθεί η εικόνα του Αγίου από κάποιον ή κάποιους χωριανούς τον περασμένο αιώνα.
Οι «Γκοσνιώτες» αγαπούν τον Άγιό τους, σέβονται και τιμούν την μνήμη του, τηρούν έθιμα και παραδόσεις, τόσο στις 18 Ιανουαρίου, όσο και στις 2 Μαΐου, αφού η θαυματουργή δράση του είναι εμφανής όλα αυτά τα χρόνια τόσο στους κατοίκους του χωριού, όσο και σ’ αυτούς τους απόδημους.
Οι Λαχανόκηποι έχουν πλούσια καταβολή από λαογραφικές εκφράσεις και εθιμικά δρώμενα τα οποία είναι συνυφασμένα με τις κοινωνικές και θρησκευτικές πλευρές της ζωής των κατοίκων, πολλά εκ των οποίων τείνουν να εκλείψουν. Αυτά τα έθιμα και οι λαογραφικές εικόνες ξετυλίγονται είτε εμφανώς, είτε απαρατήρητα ορισμένα από αυτά, μέσα στην καθημερινότητα και στον εορταστικό κύκλο του έτους. Ακολουθώντας πιστά την παράδοση τον Ιανουάριο η εκκλησιαστική επιτροπή σφάζει κριάρι προς τιμή του Αγίου (παραδοσιακό κουρμπάνι), το οποίο στη συνέχεια μοιράζεται σε κάθε οικογένεια η οποία δίνει από το πλεόνασμα ή το υστέρημά της ένα σχετικό αντίτιμο. Αντίστοιχα το Μάιο σφάζονται αρνιά, – παλαιότερα αποτελούσαν τάματα των κατοίκων στον Άγιο, – τα οποία προσφέρονται σε όλες τις οικογένειες αλλά και στους παρευρισκόμενους επισκέπτες για το καλό. Το απόγευμα ακολουθεί λαϊκό γλέντι με μουσικά όργανα και παραδοσιακούς χορούς με τη συμμετοχή χωριανών και επισκεπτών. Ένα έθιμο που χάνεται στο βάθος του χρόνου αποτελεί το γλέντι που ακολουθούσε το απόγευμα της εορτής μετά τον Εσπερινό, όπου όλες οι οικογένειες συγκεντρωνόταν στον αύλειο χώρο της εκκλησίας με «μαλάθες» γεμάτες καλούδια, συνέτρωγαν και διασκέδαζαν όλοι μαζί, με φίλους και γνωστούς.
Σήμερα εορτάζοντας τα 100 χρόνια από την ανέγερση του ομώνυμου ναού, το χωριό τιμά τη μνήμη του Αγίου. Συμπλέοντας με την γιορτή του Αγίου όλοι εμείς οφείλουμε να διατηρήσουμε το έθιμο όχι μόνο γιατί γίνεται σημείο αναφοράς παράδοσης και πολιτισμού, αλλά και γιατί μας ενώνει η χαρά της συμμετοχής στο εορταστικό δρώμενο. Χρόνια πολλά και ευλογημένα στους απανταχού «Γκοσνιώτες» και όχι μόνο.
Φωτογραφία από την γιορτή του Αγίου Αθανασίου του σωτήριου έτους 1934. Όλοι οι χωριανοί μαζί. Από το οικογενειακό φωτογραφικό αρχείο της Αλεξάνδρας Πίπλιου Φίσκα.
