Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ἀγαπητά μου παιδιά, χαίρετε!
Μετά τήν μεγάλη καί λαμπρή ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς, ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ἑορτάζει τό Ἅγιον Πνεῦμα, τό Ὁποῖο ἀποκαλύφθηκε στούς Ἁγίους Ἀποστόλους ὡς Μία τῶν Ὑποστάσεων τῆς Παναγίας Τριάδος, τούς κατέστησε μέλη τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ καί τούς ὁδήγησε εἰς πᾶσαν τήν ἀλήθειαν, κατά τήν διαβεβαίωση τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ πρός αὐτούς: «ὅταν δὲ ἔλθῃ ἐκεῖνος, τό Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὁδηγήσει ὑμᾶς εἰς πᾶσαν τὴν ἀλήθειαν» (Ἰω. ις´).
Τό Ἅγιον Πνεῦμα ἐνεργεῖ πολυμερῶς καί πολυτρόπως, συγκροτεῖ καί ζωοποιεῖ τά πάντα. Συγκροτεῖ καί αὐτόν τόν θεσμόν τῆς Ἐκκλησίας. Εἶναι τό Ὕδωρ τό ζῶν, εἶναι τό Φῶς τό ἀληθινόν, εἶναι τό Πνεῦμα τῆς ἀληθείας.
Ὁ Μέγας Βασίλειος, πού γνώρισε τό Ἅγιον Πνεῦμα καί εἶχε Πνεῦμα Θεοῦ, Τό ἐξύμνησε μέ τό μνημειῶδες ἔργο του, Περί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὅπου, μεταξύ ἄλλων, γράφει:
Τό Ἅγιον Πνεῦμα εἶναι «ἄπειρο κατά τήν δύναμη, ἀπεριόριστο κατά τό μέγεθος, ἀμέτρητο μέ χρόνους καί αἰῶνες, ἄφθονο ἀπό ἀγαθά». Πρός τό Ἅγιον Πνεῦμα «στρέφονται ὅσα ζητοῦν – ἔχουν ἀνάγκη ἁγιασμοῦ· Αὐτό ἀναζητοῦν – ἐπιθυμοῦν ὅσα ζοῦν μέ ἀρετή, ὡσάν νά ποτίζονται μέ τήν πνοή Του καί βοηθοῦνται πρός τήν τελείωση πού ἁρμόζει στήν φύση τους».
Τό Ἅγιον Πνεῦμα εἶναι «τελειωτικό τῶν ἄλλων, ἐνῶ αὐτό δέν ὑστερεῖ σέ τίποτε. Δέν ζῆ λαμβάνοντας ζωή ἀπό ἀλλοῦ, ἀλλά εἶναι χορηγός τῆς ζωῆς. Δέν αὐξάνεται μέ προσθῆκες, ἀλλά εἶναι ἀπό τήν ἀρχή πλῆρες. Θεμελιώνεται στόν ἑαυτό Του καί εὑρίσκεται παντοῦ. Εἶναι ἡ αἰτία τοῦ ἁγιασμοῦ, φῶς νοητό, τό ὁποῖο παρέχει σέ κάθε λογικό ὄν μιά ἔλλαμψη γιά τήν εὕρεση τῆς ἀλήθειας. Εἶναι ἀπρόσιτο ὡς πρός τήν φύση, προσιτό ὅμως γιά τήν ἀγαθότητά Του. Πάντα γεμίζει μέ τήν δύναμή Του, ὅμως εἶναι μεθεκτό μόνο στούς ἀξίους. Δέν μετέχεται μέ ἕνα μέτρο, ἀλλά διαιρεῖ τήν ἐνέργειά Του κατά τήν ἀναλογία τῆς πίστεως».
Μία εἶναι ἡ ἐνέργεια, ἡ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἀλλά ἔχει ποικίλα ἀποτελέσματα, καί ἀνάλογα μέ τά ἀποτελέσματα λαμβάνει καί διάφορα ὀνόματα. Μία εἶναι ἡ ἐνέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί συγχρόνως εἶναι πολλές οἱ ἐνέργειές Του, γιατί πολλά εἶναι τά ἀποτελέσματα-χαρίσματα πού δίνει.
Οἱ ἐνέργειες τοῦ Ἁγίου Πνεύματος διακρίνονται σέ φυσικές καί σέ πνευματικές.
Ὅταν δημιουργεῖ, ὀνομάζεται δημιουργική ἐνέργεια· ὅταν δίνει ζωή, ὀνομάζεται ζωοποιός· ὅταν δίνει σοφία, ὀνομάζεται σοφοποιός.
Ὅταν πάλι καθαρίζει τόν ἄνθρωπο ἀπό τίς ἁμαρτίες καί τά πάθη, ὀνομάζεται καθαρτική ἐνέργεια· ὅταν φωτίζει τόν νοῦ του, ὀνομάζεται φωτιστική ἐνέργεια· ὅταν τόν τελειοποιεῖ καί τόν θεώνει, ὀνομάζεται τελειωτική, θεοποιός καί ἁγιαστική ἐνέργεια.
Τά πρῶτα χαρίσματα, τά λεγόμενα φυσικά, εἶναι ἀπροϋπόθετα. Τά δίνει τό Ἅγιον Πνεῦμα σέ ὅλη τήν κτίση καί σέ ὅλα τά ὄντα, χωρίς προϋποθέσεις: δημιουργεῖ, συντηρεῖ, ζωοποιεῖ, σοφοποιεῖ, ἀνεξάρτητα ἀπό τήν πίστη τῶν ἀνθρώπων. Καί ὁ ἄθεος καί ὁ ἐγκληματίας ζωοποιοῦνται ἀπό τό Ἅγιον Πνεῦμα.
Τά δεύτερα χαρίσματα, τά πνευματικά, δίνονται μέ προϋποθέσεις μόνο στούς ἀξίους, δηλαδή σέ ὅσους προαιροῦνται, πιστεύουν, ἀναζητοῦν, ἀγωνίζονται, εὐχαριστοῦν, προσεύχονται.
Ὅταν ὁ ἄνθρωπος εὐχαριστεῖ τόν Θεό γιά τά φυσικά χαρίσματα πού ἔχει λάβει, ὅταν πιστεύει στόν Ἅγιο Τριαδικό Θεό καί τηρεῖ τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ, τότε λαμβάνει κατά τήν καρδία του καί τά πνευματικά χαρίσματα, καί μέ τήν δύναμη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καθαίρεται, φωτίζεται καί τελειοῦται.
Ὅποιος περιορίζεται στά φυσικά χαρίσματα πού ἔχει λάβει καί μάλιστα αὐτονομεῖται ἀπό τόν Θεό, αὐτός δέν μπορεῖ νά γνωρίσει τό Ἅγιον Πνεῦμα.
Ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός διαβεβαιώνει μέ κατηγορηματικό τρόπο ὅτι ὁ κόσμος πού ζεῖ στήν αὐτονομία δέν μπορεῖ νά δεῖ καί νά γνωρίσει τό Ἅγιον Πνεῦμα: «Ἐγὼ ἐρωτήσω τόν Πατέρα καὶ ἄλλον παράκλητον δώσει ὑμῖν… τό Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὃ ὁ κόσμος οὐ δύναται λαβεῖν, ὅτι οὐ θεωρεῖ αὐτό οὐδὲ γινώσκει αὐτό» (Ἰω. ιδ´).
Γι᾽ αὐτό καί οἱ λεγόμενοι κοσμικοί ἄνθρωποι δέν μποροῦν νά κατανοήσουν τά πνευματικά θέματα, τά ἀρνοῦνται καί τά εἰρωνεύονται. Κάτι πού μερικές φορές κάνουν καί κάποιοι ἐπιπόλαιοι Χριστιανοί.
Ἀντίθετα, ὅσοι ποιοῦν τό θέλημα τοῦ Θεοῦ μέ ταπείνωση, βλέπουν ὅλη τήν κτίση μέσα στήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, γιατί τό Ἅγιον Πνεῦμα μένει παρ᾽ αὐτῶν, κατά τόν λόγο τοῦ Χριστοῦ. Αὐτοί γνωρίζουν τό Ἅγιον Πνεῦμα, ἀπό τίς ἐνέργειές Του, καί γεύονται τούς καρπούς Του, πού κατά τόν Ἀπόστολο Παῦλο εἶναι ἡ χαρά, ἡ ἀγάπη, ἡ εἰρήνη, ἡ χρηστότητα, ἡ μακροθυμία, ἡ ἀγαθοσύνη, ἡ πίστη, ἡ πραότητα, ἡ ἐγκράτεια.
Οἱ πιστοί γνωρίζουν τίς ἐνέργειες τοῦ Ἁγίου Πνεύματος: ὡς ἀναζωογόνηση, ὅταν μετανοοῦν καί ἐξομολογοῦνται εἰλικρινά· ὡς κατάνυξη, ὅταν προσεύχονται μέ καθαρή καρδιά· ὡς ἔμπνευση, ὅταν μελετοῦν μέ ἀγάπη τά θεῖα λόγια τοῦ Χριστοῦ καί τῶν Πατέρων· ὡς εἰρήνη, ὅταν συγχωροῦν τούς ἀδελφούς τους καί ὅταν δίνουν ἐλεημοσύνη· ὡς εὐλάβεια, ὅταν βρίσκονται μέσα σέ τόπους ἱερούς· ὡς πένθος, ὅταν κατανοοῦν τήν ματαιότητα τῶν δραστηριοτήτων τῶν ἀνθρώπων πού ζοῦν χωρίς Θεό, καί οὕτω καθεξῆς.
Καί ὅταν ὁ ἄνθρωπος θεραπευθεῖ μέ τόν ἀσκητικό ἀγώνα καί τελειοποιηθεῖ, τότε γνωρίζει τό Ἅγιον Πνεῦμα ὡς Ἀγάπη ἀνιδιοτελῆ καί ὡς ἐνυπόστατο Φῶς, ὡς μία ἐκ τῶν Τριῶν Ὑποστάσεων τῆς Ἁγίας Τριάδος.
Εἶναι συγκλονιστική ἡ ἁπλή μά τόσο βαθειά καί δυνατή περιγραφή τῆς ἐμπειρίας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἀπό ἕνα σύγχρονο Ἅγιο, τόν ἅγιο Σιλουανό τόν Ἀθωνίτη:
«Δέν ζητοῦσα ἀπό τόν Κύριο Πνεῦμα Ἅγιο. Δέν γνώριζα ὅτι ὑπάρχει Ἅγιο Πνεῦμα, πῶς ἔρχεται στήν ψυχή καί πῶς ἐνεργεῖ σέ αὐτήν. Τώρα, ὅμως, χαίρομαι νά γράφω γι᾽ αὐτό.
Ὦ, Πνεῦμα Ἅγιο, πόσο σέ ἀγαπᾶ ἡ ψυχή! Εἶναι ἀδύνατο νά Σέ περιγράψω, ἀλλά ἡ ψυχή γνωρίζει τήν ἔλευσή Σου καί Σύ δίνεις εἰρήνη στό νοῦ καί γλυκύτητα στήν καρδιά.
Ὁ Κύριος εἶπε: «Μάθετε ἀπ᾽ Ἐμοῦ τήν πραότητα καί τήν ταπείνωσιν καί εὑρήσετε ἀνάπαυσιν εἰς τάς ψυχάς ὑμῶν». Αὐτό τό λέει ὁ Κύριος γιά τό Ἅγιο Πνεῦμα. Μόνο στό Ἅγιο Πνεῦμα βρίσκει ἡ ψυχή τήν τέλεια ἀνάπαυση.
Μακάριοι ἐμεῖς, οἱ ὀρθόδοξοι χριστιανοί, γιατί πολύ μᾶς ἀγαπᾶ ὁ Κύριος καί μᾶς δίνει τήν χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Καί μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα βλέπουμε τήν δόξα τοῦ Κυρίου.
Γιά νά φυλάγουμε, ὅμως, τήν χάρη, πρέπει νά ἀγαποῦμε τούς ἐχθρούς καί σέ ὅλες τίς θλίψεις μας νά εὐχαριστοῦμε τόν Κύριο».
Φαίνεται στόν λόγο αὐτό πῶς ἐνεργεῖ τό Ἅγιον Πνεῦμα, ἀλλά καί οἱ προϋποθέσεις τῶν πνευματικῶν χαρισμάτων Του.
Ἐμεῖς, τά παιδιά τοῦ Χριστοῦ, τά παιδιά τῆς Ἐκκλησίας, ἄς εὐχαριστοῦμε τό Ἅγιον Πνεῦμα γιά ὅλα τά χαρίσματά Του. Ἄς ἔχουμε πάντοτε στά χείλη μας καί στήν καρδιά μας τό ὄνομα τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ Ὁποῖος μᾶς γνωρίζει τόν Πατέρα καί μᾶς χορηγεῖ τό Ἅγιον Πνεῦμα. Ἄς τηροῦμε τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ, γιά νά γευόμαστε τούς καρπούς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί τά χαρίσματά Του, ἀνώτερο ἀπό τά ὁποῖα εἶναι νά μᾶς καθιστᾶ ζωντανά καί ὑγιῆ μέλη τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ, τῆς Ἐκκλησίας.
Μέ πατρικές εὐχές
Ὁ Μητροπολίτης
† Ὁ Καστορίας Καλλίνικος
