Η σημερινή κοινωνία των ανθρώπων, υπερτοπικά, αλλά και τοπικά στον ελλαδικό χώρο, βρίσκεται σε κατάσταση κρίσης. Οι αυθεντίες και οι δημόσιες εκπροσωπήσεις τους , οι οποίες στο παρελθόν είχαν αγιοποιηθεί, κλυδωνίζονται. Οι δημόσιες εκδηλώσεις τους, παρά την προσπάθεια κάποιων επίσημων μειοψηφικών υποστηρικτών, επιταχύνουν τη φθορά και την απαξίωσή τους. Η καπιταλιστική οργάνωση της κοινωνίας a priori δεν παραχωρεί κανέναν ουσιαστικό ρόλο στην ανθρώπινη προσωπικότητα και στην αξία της, δηλαδή στην ανθρώπινη ολότητα. Συνέπεια αυτής της κοινωνικής παθογένειας της ακραία καπιταλιστικά οργανωμένης κοινωνίας είναι η απομάθηση του ανθρώπου από τον κοινωνικό του ρόλο, το έλλειμμα της κοινωνικότητας ως συναίσθησης της κοινωνικής συνύπαρξης και κοινωνικής συνοδοιπορίας και η προτυποποίηση μιας μωροφιλόδοξης (idiotic) αναποτελεσματικής πολιτειότητας.
Στην εκπαιδευτική/σχολική πραγματικότητα η κοινωνική κρίση εμφανίζεται με τη εισαγωγή πλήθους μορφών επιχειρησιακής/επιχειρηματικής οργάνωσης, πρακτικών, κανονισμών και εργαλείων της αγοράς, όπως το μάνατζμεντ, η θεώρηση του θεσμικού σχολείου ως οργανισμού παροχής υπηρεσιών, η οργανωσιακή ανάπτυξη, η αξιολόγηση και άλλα αδειανά πουκάμισα στο χώρο της εκπαίδευσης, με προτάγματα την αξιοποιήσιμη για το καπιταλιστικό υπερκέρδος επίδοση και αριστεία ιδανικών πελατών.
Για το σχολείο της σοσιαλδημοκρατίας, το οποίο είναι αναπόσπαστο στοιχείο του κοινωνικού βίου, η σημασία μιας κοινωνίας που βρίσκεται σε κρίση έχει μια διαφορετική κοινωνική προοπτική. Απαιτεί την συγχρονική προσεκτική παρατήρηση και μελέτη της κοινωνίας για να προσδιοριστεί το σχολείο που η ίδια κοινωνία έχει ανάγκη για τους νέους ανθρώπους της. Επίσης, για τη σοσιαλδημοκρατική αντίληψη, το σχολείο είναι αυτοπροσδιοριζόμενος ζωτικός χώρος, όπου οι νέοι άνθρωποι αποκτούν κοινωνικότητα με βάση τις αξίες και τις αρχές της κοινότητας.
Το σοσιαλδημοκρατικό κοινοτικό σχολείο προσαρμόζει τους εκπαιδευτικούς του σκοπούς στις ανάγκες των νέων εκπαιδευόμενων ανθρώπων. Αυτές δεν περιορίζονται στις ακαδημαϊκές εκπαιδευτικές ανάγκες, αλλά συμπεριλαμβάνουν και την προσωπική και οικογενειακή ζωή τους. Έτσι, σε ένα σοσιαλδημοκρατικό κοινοτικό σχολείο, θεμελιώδης εκπαιδευτικός σκοπός είναι η ολιστική ανάπτυξη της προσωπικότητας των εκπαιδευόμενων νέων ανθρώπων με απώτερη στόχευση την κοινωνική και προσωπική τους ευεξία.
Το κοινοτικό σχολείο που διαμορφώνεται από τη σοσιαλδημοκρατική παιδαγωγική σκέψη είναι σε θέση σαφώς να περιγράψει το χαρακτήρα των νέων ανθρώπων που διαπαιδαγωγούνται σε αυτό. Πρόκειται για νέους ανθρώπους που έχουν ακλόνητη πίστη στις κινητήριες δυνάμεις του σχολείου, το οποίο θεωρείται ως μια ζώσα αυτοεκφραζόμενη και αυτοοργανωμένη κοινότητα με κύρια έκφραση την κοινωνικότητα.
Η θεματολογία των γνωστικών αντικειμένων του προγράμματος σπουδών στο κοινοτικό σχολείο της σοσιαλδημοκρατίας είναι απαραίτητα συνδεδεμένη με τη ζωή και τα ενδιαφέροντα των εκπαιδευόμενων νέων κατά τον παρόντα αλλά και, κυρίως, κατά το μέλλοντα χρόνο. Μόνο σε αυτήν την περίπτωση τα γνωστικά αντικείμενα έχουν νόημα για τους νέους και δημιουργούν συνθήκες ενασχόλησης με αυτά. Ακόμη, η μάθηση είναι εμπειρική και βιωματική και ενισχύει την ένταξη και αυτόνομη πορεία των εκπαιδευόμενων στην πραγματική ζωή.
Τέλος, επειδή η οργάνωση του σοσιαλδημοκρατικού σχολείου είναι κοινοτική, είναι κεντρική η επιλογή οι μέθοδοι και οι μορφές εργασίας των μαθητευόμενων σε αυτό να είναι κυριαρχικά συνεργατικές. Έτσι, στα πλαίσια της εργασίας στο σχολικό περιβάλλον, οι μαθητές μαθαίνουν συνεργαζόμενοι, θέτουν προβλήματα και αναζητούν λύσεις, αλληλοϋποστηρίζονται διδασκόμενοι και διδάσκοντας, στοχάζονται και προβληματίζονται, αξιολογούν και αξιολογούνται.
Στο σοσιαλδημοκρατικό κοινοτικό σχολείο η εκπαιδευτική πραγματικότητα, αντί της πειθήνιας υποταγής στις απαιτήσεις της αγοράς και του κέρδους, καθοδηγείται από την προοπτική μιας μέλλουσας κοινωνίας ελεύθερων, υπεύθυνων και με κριτική διάθεση προσωπικοτήτων.
*Ο Χ. Κωτσόπουλος είναι Φιλόλογος, M.Ed., μέλος του Δ.Σ. της Ε.Λ.Μ.Ε. Καστοριάς, μέλος του τομέα Παιδείας ΠΑ.ΣΟ.Κ. – ΚΙΝ.ΑΛ.
