Εκδήλωση παρουσίασης της 19χρονης συγγραφέως Ευαγγελίας Λάππα, φοιτήτριας Ιστορικού Αρχαιολογικού, ΕΚΠΑ.
Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, 8/7/23, Καστοριά. Συνδιοργάνωση με τον Σύλλογο Πολυτέκνων Ν. Καστοριάς και την Εταιρεία Προστασίας Ατόμων με Αυτισμό-ΔΑΔ Ν. Καστοριάς. Μίλησαν με τη σειρά:
Μάρκος Λάτσιος, πρόεδρος Συλλόγου Φίλων Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα (Σ.Φ.Μ.Μ.Α.) Καστοριάς
Σόνια Ευθυμιάδου, μέλος του Δ.Σ. του Σ.Φ.Μ.Μ.Α. Καστοριάς
Σύρμω Τουτολίδου, μέλος του Συλλόγου Πολυτέκνων Ν. Καστοριάς, μέλος του Σ.Φ.Μ.Μ.Α. Καστοριάς
Ευαγγελία Λάππα, συγγραφέας, φοιτήτρια Γεώργιος Γκίτσος, πρόεδρος Συλλόγου Πολυτέκνων Ν. Καστοριάς, μέλος του Σ.Φ.Μ.Μ.Α.
ΟΜΙΛΙΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΓΚΙΤΣΟΥ
ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ
ΤΗΣ ΝΕΑΡΗΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΣ
κ. ΕΥΑΓΓΕΛΙΑΣ ΛΑΠΠΑ
(ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ, 08.07.2023)
Κυρίες και κύριοι,
Αρχικά, θα ήθελα να ευχαριστήσω το διοικητικό συμβούλιο του “Συλλόγου Φίλων Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα Νομού Καστοριάς”, για την τιμή που μου έκανε να βρεθώ στην πολύ ευχάριστη θέση να μιλήσω στην εκδήλωση της παρουσίασης στο κοινό της πόλης μας, της συγγραφέως κ. Ευαγγελίας Λάππα. Η Ευαγγελία Λάππα, παρά το νεαρό της ηλικίας της, έχει συγγράψει αρκετά βιβλία, μεταξύ των οποίων και το βιβλίο με τον τίτλο “Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΗΣ ΠΟΛΥΤΕΚΝΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΑΓΩΝΑ”, θέμα στο οποίο θα αναφερθώ και ως Πολύτεκνος και ως Μακεδόνας..
Πρώτη μου λοιπόν ενέργεια ήταν να προμηθευθώ το σχετικό βιβλίο, το οποίο έφθασε στα χέρια μου, μέσω του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, του αγαπημένου μου Μουσείου, που η όλη δράση του, έχει έναν και μοναδικό στόχο, την πολύπλευρη ανάδειξη του Μακεδονικού Αγώνα, ενός Αγώνα σχεδόν άγνωστου για τους περισσότερους Έλληνες.
Δεύτερή μου ενέργεια ήταν να ενημερωθώ και να διαβάσω λίγα λόγια για τη συγγραφέα του βιβλίου. Αυτή ήταν μία από τις πιο ευχάριστες εκπλήξεις της ζωής μου, γιατί διαπίστωσα ότι η συγγραφέας είναι μία νεαρή κοπέλα, 19 μόλις ετών σήμερα και η οποία στην ηλικία αυτή έχει ήδη συγγράψει σωρεία βιβλίων, αφού άρχισε να γράφει βιβλία από την ηλικία των 14 ετών. Και μάλιστα βιβλία, που απαιτούν μεγάλη έρευνα και φυσικά πολύ χρόνο και κόπο.
Τρίτη μου κίνηση ήταν να διαβάσω το βιβλίο, στο οποίο περιλαμβάνονται, με απόλυτη αλφαβητική σειρά, διακόσιες σαράντα ( 240 ) βιογραφίες Μακεδονομάχων, είτε πολυτέκνων, είτε τέκνων πολυτέκνων οικογενειών. Φυσικά, δεν είναι μόνον 240 τα πρόσωπα, αλλά προφανώς πολύ περισσότερα, γιατί γνωρίζετε πολύ καλά ότι την εποχή εκείνη σχεδόν όλες οι ελληνικές οικογένειες ήταν πολύτεκνες. Παρά το γεγονός ότι ο όρος πολύτεκνος καθιερώθηκε στην ελληνική πραγματικότητα για πρώτη φορά μόλις το 1944, όταν πολύτεκνος θεωρούνταν όποιος είχε πέντε (5) παιδιά, όριο που κατέβηκε το 1979 στα τέσσερα (4) παιδιά και υπάρχουν τάσεις να κατέλθει και άλλο στα τρία (3) πλέον παιδιά. Δεν είναι όμως της παρούσης, να αναφερθώ στο θέμα αυτό.
Στα είκοσι ένα χρόνια της Προεδρίας μου στο Σύλλογο Πολυτέκνων Νομού Καστοριάς, καλούμε να μιλήσω για ένα βιβλίο, που σχετίζεται με την πολύτεκνη οικογένεια, αναφερόμενο μάλιστα σε ένα από τα πιο αγαπημένα μου ιστορικά θέματα, τον περίφημο ¨Μακεδονικό Αγώνα”.
Έναν αγώνα που ναι μεν χρονικά αναφέρεται ότι διεξήχθη κατά τη διάρκεια των ετών 1904 – 1908, πλην όμως εμείς οι Μακεδόνες γνωρίζουμε πολύ καλά ότι ο Μακεδονικός Αγώνας διήρκεσε πολύ περισσότερα χρόνια. Με αρχή θα έλεγα τη δημιουργία της Βουλγαρικής Εξαρχίας και στη συνέχεια την απέλπιδα προσπάθεια της Βουλγαρίας να επεκταθεί και να κυριαρχήσει σε όλη την περιοχή της Μακεδονίας. Θέτω λοιπόν προσωπικά ως έναρξη του Μακεδονικού Αγώνα το έτος 1870 και τη λήξη του το 1908, με την εφαρμογή πλέον του Συντάγματος των Νεοτούρκων σε όλη την εδαφική επικράτεια της τότε “Οθωμανικής Αυτοκρατορίας”, όταν αυτή “έπνεε τα λοίσθια”.
Κατά τη διάρκεια λοιπόν του Μακεδονικού Αγώνα , μετά το 1900 και κυρίως το 1904 πλέον, η τότε Κυβέρνηση της Ελλάδος, αποφάσισε να ασχοληθεί ενεργά με το ζήτημα. Με την αποστολή στη Μακεδονία αξιωματικών του Ελληνικού Στρατού, συνοδευόμενων με μικρή δύναμη εθελοντών αγωνιστών και κυρίως Κρητικής καταγωγής. Η Μακεδονία μας, είχε ήδη βιώσει με πολύ τραγικό τρόπο και πολλά θύματα την όλη προσπάθεια της Βουλγαρικής Εξαρχίας. Η οποία, αρχικά με το θεωρούμενο καλό τρόπο και την αποστολή Βουλγάρων ιερέων και δασκάλων και στη συνέχεια με την αποστολή ενόπλων βουλγαρικών στρατιωτικών σωμάτων, μετά το 1890, προσπαθούσε να πείσει τους Μακεδόνες να γίνουν μέλη της Εξαρχίας. Επειδή όμως, συνάντησε τη σθεναρή αντίδραση και αντίσταση των κατοίκων της Μακεδονίας, οι οποίοι είχαν ξεκάθαρη ελληνική συνείδηση και θρησκευτική συνείδηση, άρχισε η εκδήλωση του κακού πλέον τρόπου. Με τη χρήση ύβρεων, απειλών, ξυλοδαρμών, βιασμών, καύσεων οικιών και πάμπολλων θανάτων, τρόπος που φάνηκε αρχικά να αποδίδει κάποιους καρπούς, παρά τις όποιες προσπάθειες αντίστασης των κατοίκων της Μακεδονίας, οι οποίες καταπνίγονταν στο αίμα.
Ευτυχώς όμως, για τη Μακεδονία, την αντίσταση του ντόπιου πληθυσμού της, περίπου στο 1900, ήρθαν να βοηθήσουν :
Πρώτον, η Εκκλησία, με την τοποθέτηση νέων, φωτισμένων και ψυχωμένων Μητροπολιτών σε όλες σχεδόν τις Μητροπόλεις της Μακεδονίας, (ενδεικτικά αναφέρω το Γερμανό Καραβαγγέλη στην Μητρόπολη Καστοριάς, το Χρυσόστομο Καλαφάτη στη Μητρόπολη Δράμας (μετέπειτα Σμύρνης) και τον Φώτιο Καλπίδη στη Μητρόπολη Κορυτσάς)
και δεύτερον το επίσημο Ελληνικό Κράτος, με την τοποθέτηση αρχικά άξιων προσώπων στα Προξενεία της Μακεδονίας και κυρίως της Θεσσαλονίκης και του Μοναστηρίου και στη συνέχεια με την αποστολή στρατιωτικών σωμάτων, ενέργειες που ουσιαστικά έσωσαν τη Μακεδονία μας από τον βουλγαρικό κίνδυνο. Γιατί στην ουσία ο Μακεδονικός Αγώνας ήταν ένας πόλεμος μεταξύ Ελλάδος και Βουλγαρίας, με την ιδιαιτερότητα όμως ότι διεξήχθη εκτός των ορίων των κρατών αυτών και μέσα στα όρια της “τρικλίζουσας” την εποχή εκείνη Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Είναι γεγονός ότι ο Μακεδονικός Αγώνας, διεξήχθη με επίκεντρο τους νομούς Καστοριάς και Φλώρινας και κυρίως θα έλεγα της Καστοριάς, χωρίς να θέλω να φανώ τοπικιστής. Αυτό εξάλλου προκύπτει και από το βιβλίο της κ. Ευαγγελίας Λάππα, που αναφέρει βιογραφικά στοιχεία Μακεδονομάχων, όπως αυτά έχουν καταχωρηθεί και υπάρχουν στα επίσημα αρχεία του ελληνικού κράτους.
Θα μου επιτρέψετε μία σύντομη αναφορά σε κάποια από τα πρόσωπα, που εμπεριέχονται στο βιβλίο (με αλφαβητική σειρά):
Του Λάζαρου Αποστολίδη (πολύτεκνου με πέντε παιδιά) και της κόρης του Ειρήνης, με καταγωγή από την ¨Άνω Λεύκη Καστοριάς.
Του ιατρού Ιωάννη Αργυρόπουλου (πολύτεκνου με πέντε παιδιά και τέκνου πολύτεκνης οικογένειας), με καταγωγή από το Βογατσικό Καστοριάς, που έζησε το μεγαλύτερο διάστημα της ζωής του στην Κλεισούρα Καστοριάς.
Του Ίωνα Δραγούμη, τέκνου πολύτεκνης οικογένειας με έντεκα παιδιά, πρωτεργάτη του Μακεδονικού Αγώνα, από τη θέση του Υποπροξένου Μοναστηρίου, με καταγωγή από το Βογατσικό Καστοριάς,
Του Στεφάνου Δραγούμη, πατέρα του Ίωνα και της Ναταλίας – συζύγου του Παύλου Μελά, υπερπολύτεκνου με 11 παιδιά, δικαστικού, που διετέλεσε και Πρωθυπουργός της Ελλάδος το 1910, με καταγωγή από το Βογατσικό Καστοριάς.
Του Γερμανού Καραβαγγέλη, τέκνου υπερπολύτεκνης οικογένειας με 8 παιδιά, φωτισμένου Μητροπολίτη Καστοριάς και πρωτεργάτη του Μακεδονικού Αγώνα, του οποίου τα οστά, αναπαύονται στον περίβολο της Ιεράς Μητροπόλεως Καστοριάς,
Του δικού μου αγαπημένου Μακεδονομάχου Ιωάννη Καραβίτη, πολύτεκνου με 4 παιδιά, αλλά και τέκνου πολύτεκνης οικογένειας, από την Ανώπολη Σφακίων Κρήτης, που συνόδευσε τον Παύλο Μελά στην πρώτη του αποστολή και στη συνέχεια παρέμεινε και πολέμησε στη Μακεδονία μέχρι το τέλος του Αγώνα.
Του Λάμπρου Κορομηλά, τέκνου πολύτεκνης οικογένειας με 5 παιδιά, πρωτεργάτη του Μακεδονικού Αγώνα, από τη θέση του Γενικού Προξένου της Ελλάδος στη σκλαβωμένη τότε Θεσσαλονίκη.
Του Δημητρίου Κωνσταντινίδη ή Κεχαγιά ή Καπετάν Νταλίπη, όπως είναι ευρέως γνωστός, πολύτεκνου με 5 παιδιά, Μακεδονομάχου – Οπλαρχηγού ανταρτικού Σώματος, που έδωσε τη ζωή του κατά τον αγώνα, με καταγωγή από το Γάβρο Καστοριάς.
Του Αρχηγού του Μακεδονικού Αγώνα και Εθνομάρτυρα, Παύλου Μελά, τέκνου υπερπολύτεκνης οικογένειας με δέκα παιδιά, που άφησε την καλή ζωή και τη χλιδή της Αθήνας και ήρθε στη Μακεδονία, όπου και σκοτώθηκε, με τη σωρό του να αναπαύεται στο εσωτερικό του Βυζαντινού Ναού Ταξιαρχών Μητροπόλεως Καστοριάς.
Του Ευαγγέλου Νάτση – Καπετάν Βαγγέλη Στρεμπενιώτη, πολύτεκνου με 4 παιδιά, που έδωσε τη ζωή του στον Αγώνα, με καταγωγή από τα Ασπρόγεια Φλώρινας.
Της Ευτέρπης Ουζούνη, της θρυλικής Ζήσαινας, πολύτεκνης με 4 παιδιά, που έδωσε τα πάντα στον αγώνα κατά των Βουλγάρων, μετά τον σκοτωμό του συζύγου και του γιου της, με καταγωγή από τον Απόσκεπο Καστοριάς.
Του Αναστασίου Πηχεώνος, υπερπολύτεκνου με 8 παιδιά, με τη γνωστή του δράση κατά την περίοδο που φέρει το όνομά του (Πηχεωνικά), με καταγωγή από τη Μοσχόπολη της Βορείου Ηπείρου, που έζησε και πέθανε στην Καστοριά και στο αρχοντικό του οποίου έχουμε την τύχη να φιλοξενούμαστε και τέλος
Του Κωνσταντίνου Χρήστου ή Ρουσάνη, ή πιο γνωστού ως Καπετάν Κώττα, υπερπολύτεκνου με οκτώ παιδιά, με καταγωγή από τη Ρούλια Φλώρινας, χωριό που σήμερα φέρει το όνομά του. Ενός ανθρώπου που είναι πασίγνωστο ότι δεν γνώριζε να μιλάει την ελληνική γλώσσα, όμως πολέμησε Βούλγαρους και Τούρκους και έδωσε τη ζωή του για την Ελλάδα, όταν απαγχονίστηκε στο Μοναστήρι το 1905.
Και φυσικά, όλων των υπολοίπων, που αναγράφονται στο βιβλίο, αλλά και όλων όσων δεν αναγράφονται. Χρέος όλων μας είναι να μνημονεύουμε αυτούς τους ήρωες και τις οικογένειές τους, να τους έχουμε ως παραδείγματα στη ζωή μας και να τους μιμηθούμε, εάν ποτέ χρειαστεί, γιατί πολύ απλά, χωρίς αυτούς η Μακεδονία μας δεν θα υπήρχε,.
Κλείνω την ομιλία μου, με δύο κείμενα, που ερανίστηκα από γραπτές αναφορές και αφορούν Μακεδονία και πολύτεκνους αντίστοιχα :
Την πρώτη από τον Ίωνα Δραγούμη, ο οποίος στο βιβλίο του ¨Μαρτύρων και Ηρώων Αίμα”, γράφει επί λέξει:
«Πώς αφήσαμε να μας ποδοπατούν αδιάντροπα τη Μακεδονία, όσοι δεν έχουν δικαίωμα ούτε να την κοιτάξουν;
Πώς δεν τη φράξαμε με σιδερένιους τοίχους υπερύψηλους και με κάστρα διαμαντένια;
Πώς δε χύνουμε ο αίμα μας όλο, για να την προφυλάξουμε από τους βρώμικους, τους άγαρμπους, τους αιματοπότηδες χοιροβοσκούς και τους αρκουδιαρέους;
Πανώρια χώρα, που να μη λυπούνται τις χάρες σου τα μάτια μας και να μη δακρύζουν, αφού βλέπουν ποιοι βάρβαροι αδιάντρoπα αγναντεύουν την παρθενιά σου και σε πατούν και σε λερώνουν …………»
Και τη δεύτερη, για να ευλογήσουμε και λίγο τα γένια μας οι πολύτεκνοι, από τον Στρατάρχη Αλέξανδρο Παπάγο, ο οποίος στο έργο του “Ιστορικές στιγμές” αναφερόμενος στους στρατιώτες του ελληνικού στρατού γενικά, έγραψε :
“Οι πολύτεκνοι χαρίζουν στο Κράτος τους πιο σκληραγωγημένους και πειθαρχικούς στρατιώτες”.
Αγαπητή Ευαγγελία,
Εύχομαι να συνεχίσεις να γράφεις!
Εύχομαι κάθε επιτυχία στο συγγραφικό σου έργο!
Σας ευχαριστώ!
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΚΙΤΣΟΣ
Δικηγόρος
Πρόεδρος Συλλόγου Πολυτέκνων
Ν. Καστοριάς
