Το κήρυγμα του Σεβ. Μητροπολίτου Καστορίας κ. Καλλινίκου, κατα τον Εσπερινό της Επανακομιδής της Τιμίας Κάρας του Αποστόλου Ανδρέου στην Πάτρα
Σήμερα ἑορτάζει ἡ Πάτρα καί ὅλη ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τήν ἐπανακομιδή τῆς τιμίας Κάρας τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου τοῦ Πρωτοκλήτου.
Σήμερα ἀποδίδεται ὁ πνευματικός θησαυρός στήν Ἐκκλησία τῶν Πατρῶν, καί ἡ Ἐκκλησία χαίρεται καί ἀγάλλεται.
Αὐτή τήν λαμπρή ἡμέρα, ἡ εὐγένεια καί καλωσύνη τοῦ Σεβασμιωτάτου Ποιμενάρχη τῶν Πατρῶν κ. Χρυσοστόμου, κάλεσε καί τήν ἐλαχιστότητά μου, νά συμπανηγυρίσω μαζί σας, καί μέ τούς ἀδελφούς Σεβασμιωτάτους Ἀρχιερεῖς, μέ τούς ἀγαπητούς Ἱερεῖς καί Συνεργάτες τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πατρῶν, μέ τό εὐσεβές πλήρωμα, καί νά εὐλογηθῶ ἀπό τό πολύτιμο αὐτό πνευματικό κειμήλιο.
Σᾶς εὐχαριστῶ, ἐκ βαθέων, Σεβασμιώτατε, γιά τήν πρόσκληση.
Κυρίως, ὅμως, Σᾶς εὐχαριστῶ, ἐκ βαθέων, γιά τήν πολύχρονη συνεργασία καί συμπαράστασή σας στόν γείτονα Μητροπολίτη καί Γέροντά μου, τήν ὁποία ἀπελάμβανα καί ἐγώ, κατά τήν διάρκεια τῆς ὑπηρεσίας μου στήν Ναύπακτο, ὅπου ἐργαζόμουν ὡς Ἱεροκήρυξ καί Πρωτοσύγκελλος. Θέλω νά ὑπογραμμίσω ἔντονα ἀπό τήν θέση αὐτή τήν σύνεσή σας, τήν εὐγένειά σας καί τήν φιλαδελφεία σας.
Ὁ Θεός νά σᾶς ἀνταποδίδει, Σεβασμιώτατε.
Σᾶς εὐχαριστῶ, λοιπόν, γιά τήν πρόσκληση, ἀλλά βεβαίως δέν ἔχω οὔτε τό γενικό χάρισμα τῆς διδασκαλίας, τό ὁποῖο ἔχουν οἱ θεολόγοι Πατέρες, οὔτε τήν Χάρη τῆς διδασκαλίας σέ ἄλλο Ποίμνιο, τό ὁποῖο τό ἔχουν οἱ κατά τόπους Ἐπίσκοποι καί Μητροπολίτες τούς ὁποίους ἐκλέγη ἡ Ἐκκλησία, ἐν προκειμένῳ Ἐσεῖς, Σεβασμιώτατε. Ὁ λόγος μου περιορίζεται καί ἔχει ἐνέργεια στό Ποίμνιό μου, μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ.
Γι᾽ αὐτό καί ζητῶ τήν εὐχή σας, γιά τό διακονία τοῦ λόγου, στόν λαμπρό αὐτόν Ἑσπερινό, ὥστε μέ τό στόμα τό δικό μου, νά ὁμιλήσετε ἐσεῖς, Σεβασμιώτατε Μητροπολίτα Πατρῶν, καί ὁ λόγος νά γίνει ἀποδεκτός ἀπό τούς πιστούς τῶν Πατρῶν μέ τήν δική σας εὐλογία.
*
Ἔχουμε ἐνώπιόν μας τήν ἁγία Κάρα τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου τοῦ Πρωτοκλήτου.
Ἡ κάρα, ἡ κεφαλή, εἶναι τό τιμιώτερο μέρος τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος.
Στόν θάλαμο τῆς κεφαλῆς εἶναι τό ὄργανο τῆς σκέψης, τά διάφορα κέντρα λειτουργίας τοῦ ἀνθρώπινου ὀργανισμοῦ, τό ταμεῖο τῶν γνώσεων καί τῶν πληροφοριῶν.
Στήν κεφαλή εἶναι ἐνιδρυμένα τά αἰσθητήρια, οἱ ὀφθαλμοί, τά ὦτα, ἡ ρίνα, τό στόμα, τά χείλη, οἱ ἐκφραστικοί μύες, ἡ κώμη.
Ἡ κεφαλή στόν ἄνθρωπο εἶναι ἡ ἀκρόπολη τοῦ σώματος.
Καί δημιουργήθηκε ἔτσι ἀπό τόν Θεό, ὥστε νά ὑποδεικνύει τό ἡγεμονικό καί τό λογικό τοῦ ἀνθρώπου.
Στόν περίφημο λόγο του περί κατασκευῆς τοῦ ἀνθρώπου, ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης, ἐξηγεῖ μέ ἐμπνευσμένο λόγο, πῶς ἡ ὅλη κατασκευή τοῦ σώματος τοῦ ἀνθρώπου, καί ἡ κεφαλή καί τά ἄκρα, ἔχουν σχεδιαστεῖ ἀπό τόν Δημιουργό μας, γιά νά ὑπηρετοῦν τόν λόγο, τό θεῖο αὐτό δῶρο στόν ἄνθρωπο.
*
Καί ἄν αὐτή τήν σημασία ἔχει ἡ κεφαλή σέ κάθε ἄνθρωπο, πολλῷ μᾶλλον ἡ τιμία καί αἰδέσιμος Κάρα τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέα ἔχει χάρη καί λαμπρότητα.
Ἡ κεφαλή τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέα:
Εἶχε γνώση τῶν Γραφῶν, ἤδη πρίν ὁ Ἅγιος γνωρίσει τόν Χριστό.
Ἔφερε, ὅπως οἱ ἅγιοι Μακκαβαῖοι Παῖδες, τόν εὐσεβῆ λογισμό, δηλαδή ὁ λόγος του νομοθετεῖτο ἀπό τόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί αὐτός κυριαρχοῦσε στό θυμικό καί ἐπιθυμητικό τῆς ψυχῆς.
Ἄκουσε τό κήρυγμα τῆς μετανοίας τοῦ Τιμίου Προδρόμου καί δέχθηκε τό βάπτισμά του, μέ τήν χειροθεσία τῆς εὐλογημένης χειρός τοῦ Βαπτιστῆ.
Ἄκουσε καί εἶδε τόν Χριστό, μέσα στό Φῶς τῆς κατοικίας Του.
Εἶδε τά θαύματά Του καί ἄκουγε τούς λόγους Του.
Ἔφαγε ἀπό τούς ἄρτους καί τούς ἰχθύες πού εὐλόγησε ὁ Χριστός. Καί γνωρίζουμε καί ἀπό ἐμπειρίες νέων Ἁγίων, ὅπως τοῦ Ἁγίου Παϊσίου, ὅτι ὅσοι ἀξιώθηκαν νά γευτοῦν οὐράνια τροφή καί τροφή μέ θαυματουργικό τρόπο, θαύμασαν γιά τήν γλυκύτητά της.
Γεύθηκε, ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος Ἀνδρέας, τοῦ Ἁγίου Ἄρτου, τοῦ ἀπό Οὐρανοῦ καταβάντος, κατά τό Μυστικό Δεῖπνο, καί ἄκουσε τήν Ἀρχιερατική προσευχή τοῦ Χριστοῦ.
Εἶδε μέ τούς ὀφθαλμούς του τόν Χριστό ἀναστάντα μέσα στό Φῶς.
Εἶδε τόν Χριστό νά ἀναλαμβάνεται στούς Οὐρανούς καί νά στέλνει τήν εὐλογία Του. Καί γνωρίζουμε ἀπό τίς διηγήσεις Ἁγίων, ὅπως γιά παράδειγμα τοῦ Ὁσίου Σιλουανοῦ πού ἑορτάζει σήμερα, ὅτι ἡ Ἀνάληψη τοῦ Κυρίου εἶναι πηγή εὐλογίας καί Χάριτος, καί ἐνέπνευσε μεγάλη χαρά καί νοοσταλγία στούς Μαθητές καί στήν Μητέρα τοῦ Κυρίου. Ὁ Ὅσιος Σιλουανός ἀπό μικρός ἀγαποῦσε νά σκέφτεται τήν Ἀνάληψη τοῦ Κυρίου, καί ὅταν νοσταλγοῦμε τήν παιδική του ἡλικία, νοσταλγοῦσε αὐτή τήν ἀγάπη γιά τήν Ἀνάληψη τοῦ Κυρίου.
Ἡ κεφαλή τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέα, ἔλαβε, πάνω ἀπ᾽ ὅλα τήν γλώσσα τοῦ πυρός, τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
Δέχθηκε τήν γλώσσα τοῦ Πυρός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πού κατέστησε τήν καρδία του Ἀποστολική, γλύκανε, εὐλόγησε καί χαρίτωσε καί μεταμόρφωσε ὅλη τήν ὕπαρξή του καί τόν κατέστησε μέλος τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ, μέλος καί ἀπόστολο τῆς Ἐκκλησίας Του.
Γράφει γιά τόν ἅγιο Ἀπόστολο Ἀνδρέα καί γιά τήν Ἀποστολική Χάρη ὁ ἑορταζόμενος σήμερον Ὅσιος Σιλουανός ὁ Ἀθωνίτης, ὁ μεγάλος αὐτός Ἅγιος τοῦ 20οῦ αἰῶνος:
«Οἱ Ἀπόστολοι εἶδαν τό Ἅγιον Πνεῦμα νά κατεβαίνει σέ πύρινες γλῶσσες κι ἐμεῖς Τό αἰσθανόμαστε μέσα μας. Εἶναι γλυκύτερο ἀπό καθετί γήινο. Αὐτό γεύονταν οἱ Προφῆτες καί μιλοῦσαν στόν λαό, καί ὁ λαός τούς πρόσεχε.
Οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι ἔλαβαν τό Ἅγιον Πνεῦμα καί κήρυξαν σωτηρία στόν κόσμο, χωρίς νά φοβοῦνται τίποτε, γιατί τό Ἅγιον Πνεῦμα τούς ἐνίσχυε.
Ὁ Ἀπόστολος Ἀνδρέας εἶπε στόν ἡγεμόνα τῶν Πατρῶν, πού τόν ἀπειλοῦσε ὅτι θά τόν σταυρώσει, ἄν ἐξακολουθοῦσε νά κηρύττει:
«Ἄν φοβόμουν τόν Σταυρό, δέν θά τόν κήρυττα».
Τό ἴδιο καί ὅλοι οἱ ἄλλοι Ἀπόστολοι, καί ἀκολούθως οἱ μάρτυρες καί ὕστερα οἱ ἅγιοι ἀσκητές, προχωροῦσαν μέ χαρά στό μαρτύριο καί τά παθήματα. Καί ὅλα αὐτά, γιατί τό Ἅγιο Πνεῦμα, τό ἀγαθό καί γλυκύ, προσελκύει τήν ψυχή στήν ἀγάπη τοῦ Κυρίου, καί ἐξαιτίας τῆς γλυκύτητας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἡ ψυχή δέν φοβᾶται τά βασανιστήρια».
Καί ἀφοῦ δέχθηκε στήν κεφαλή του ὁ Ἀπόστολος Ἀνδρέας τό πῦρ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἔγινε ὅμοιος μέ τόν Κύριο, ὥστε ἡ κεφαλή τοῦ Ἀποστόλου, εἶναι κεφαλή τοῦ Χριστοῦ, ἀφοῦ ὁ Ἀπόστολος εἶναι μέλος τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ.
Γράφει πάλι ὁ ἅγιος Σιλουανός:
«Ὅποιος γνώρισε τόν Κύριο μέ τό Ἅγιον Πνεῦμα, γίνεται ὅμοιος μέ τόν Κύριο, ὅπως εἶπε ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος: «Ὅμοιοι Αὐτῷ ἐσόμεθα, ὅτι ὀψόμεθα Αὐτόν καθώς ἐστιν», καί θά βλέπουμε τήν δόξα Του».
*
Καί ὅλα αὐτά, ὅσα εἴπαμε γιά τήν ἁγία Κάρα τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέα, ἔχουν σημασία, γιατί δείχνουν τήν ὀρθόδοξη ἀνθρωπολογία, σέ σχέση μέ τήν κοσμική ἀνθρωπολογία.
Ἡ ὀρθόδοξη ἀνθρωπολογία διδάσκει, πρῶτον ὅτι οἱ αἰσθήσεις πού ἑδρεύουν στήν ἀνθρώπινη κεφαλή, χρήζουν τηρήσεως. Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ἔχει γράψει τό περίφημο βιβλίο του Συμβουλευτικόν Ἐγχειρίδιον, ἤτοι περί τῆς φυλακῆς τῶν αἰσθήσεων, στό ὁποῖο ἐκθέτει τήν ὅλη νηπτική μέθοδο τῆς Ἐκκλησίας γιά τό θέμα αὐτό.
Καί γιατί χρειάζεται νά φυλάττουμε τίς αἰσθήσεις μας; Γιά νά κυριαρχεῖ ὁ εὐσεβής λογισμός. Γιατί ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι μόνον ζωή καί αἴσθηση, ἀλλά ἔχει καί τό λογικό καί νοερό.
Ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης, στό θαυμάσιο ἔργο του Περί τῆς κατασκευῆς τοῦ ἀνθρώπου, περιγράφοντας τήν δημιουργία τοῦ κόσμου διαδοχικά ἀπό τόν Δημιουργό Θεό, λέγει ὅτι πρῶτα ὁ Θεός δημιούργησε τά φυτά, ἔπειτα τά ζῶα καί τέλος τόν ἄνθρωπο. Καί αὐτό, λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος, περιέχει μιά κεκρυμμένη σοφία, διότι ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου ἔχει ζωτική δύναμη, αἰσθητική δύναμη καί λογική-νοερά δύναμη. Δέν περιορίζεται στήν ζωή καί στήν αἴσθηση, τά ὁποῖα τά ἔχουν καί τά φυτά καί τά ζῶα.
Δεύτερο σημαντικό σημεῖο τῆς ὀρθόδοξης ἀνθρωπολογίας, εἶναι ὅτι στήν κεφαλή τοῦ ἀνθρώπου ἐνιδρύεται ὁ εὐσεβής λογισμός, δηλαδή ἡ γνώση τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ, ὥστε τό θυμικό καί ἐπιθυμητικό μέρος τῆς ψυχῆς νά ὑποτάσσεται στόν λόγο, καί ὁ λόγος στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι ἡ ἀνιδιοτελής ἀγάπη καί ἡ ἁγιότητα.
Καί κυρίως, ἡ ὀρθόδοξη ἀνθρωπολογία διδάσκει ὅτι ἡ κεφαλή τοῦ ἀνθρώπου δέχεται τήν Χρίση καί εὐλογεῖται ἀπό τό Ἅγιον Πνεῦμα. Ἡ κεφαλή τοῦ ἀνθρώπου δέν εἶναι κατασκευασμένη οὔτε γιά αἰσθητικούς λόγους, οὔτε γιά νά φορεῖ διαδήματα, οὔτε γιά νά φορεῖ χρυσά στολίδια, ἀλλά εἶναι κατασκευασμένη νά δεχθεῖ τήν πύρινη γλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, καί ἡ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος νά διαπορθμευθεῖ σέ ὅλον τόν ὀργανισμό τοῦ ἀνθρώπου, στήν ψυχή καί στό σῶμα, καί μέ τό Ἅγιον Πνεῦμα νά γνωρίσει ὁ ἄνθρωπος τόν Κύριο.
Ἀντίθετα, ἡ κοσμική ἀνθρωπολογία διδάσκει τήν ἱκανοποίηση ὅλων τῶν αἰσθήσεων χωρίς φραγμό, τήν πλήρωση τῆς κεφαλῆς μέ γνώσεις, θεωρίες ἀνθρώπινες καί ἰδέες, ὥστε ὁ ἄνθρωπος νά κατευθύνεται ἀπό τήν δική του αὐτόνομη λογική.
Αὐτή ἡ κολοβή ἀνθρωπολογία, ἔχει τίς ἐπιπτώσεις της σέ ὅλο τό ἀνθρώπινο σῶμα, μέ τήν ἐπικράτηση διαφόρων ψευδῶν θεωριῶν καί ἀφύσικων τρόπων ζωῆς. Κυρίως μέ τήν ἐπικράτηση τῆς ἀλαζονείας στόν ἄνθρωπο.
Ὁ ἅγιος Σωφρόνιος, μαθητής καί βιογράφος τοῦ ἁγίου Σιλουανοῦ, περιγράφει τήν αὐτονόμηση τῆς ἀνθρώπινης λογικῆς, ἡ ὁποία ἀφοῦ ὁρίσει καί ἐλέγξει τόν ὁρατό κόσμο μέ τήν γνώση της, τότε στρέφεται στόν ἑαυτό της καί συλλογίζεται: Γύρισα ὅλο τόν κόσμο καί δέν βρῆκα τίποτε ὑψηλότερο ἀπό ἐμένα. Ἄν λοιπόν ὑπάρχει Θεός, γιατί αὐτός νά μήν εἶμαι ἐγώ!
*
Ὅμως, ἀγαπητοί ἀδελφοί καί προσκυνητές τοῦ Ἀποστόλου Ἀνδρέα, ἄς γυρίσουμε στήν τιμία Κάρα, τήν ὁποία ἤρθαμε νά προσκυνήσουμε.
Γιατί, ἡ ἱερά Ἀποστολική κεφαλή ἦρθε στήν Πάτρα μέ αὐτή τήν γλυκύτητα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, καί κήρυξε καί προσευχήθηκε καί θυσιάστηκε γιά τόν λαό.
Αὐτή ἡ γλυκυτάτη καί αἰδέσιμος καί ἁγία καί φωτεινή Κεφαλή, αὐτή ἡ λαμπάδα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἔζησε ἐδῶ.
Εἶδε τόν οὐρανό καί τήν θάλασσα τῆς Πάτρας. Εὐλόγησε τόν ὁρίζοντα. Ἐκφώνησε λόγους πυρός. Ἄκουσε τόν πόνο τῶν ἀνθρώπων καί τήν ἀποκαραδοκία τῶν Ἐθνῶν πού ἀναζητοῦσαν τόν ἀληθινό Θεό, τήν ἀνιδιοτελῆ ἀγάπη, τήν ἀθανασία. Ἔχυσε δάκρυα ὑπέρ τοῦ λαοῦ καί ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας. Λειτούργησε, τέλεσε τό Μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας, γιά πρώτη φορά στόν τόπο αὐτό, καί ἁγίασε ὅλη τήν περιοχή.
Αὐτή ἡ κεφαλή ἔλαβε, τό στεφάνι τοῦ Μαρτυρίου, καί αὐτό τό στεφάνι τῆς δόξης τοῦ Χριστοῦ φορᾶ γιά πάντα, ἀχωρίστως καί ἀδιαιρέτως.
Ἐδῶ στήν Πάτρα ἔκλεισε τά μάτια της γιά τόν παρόντα κόσμο καί τά ἄνοιξε γιά τήν αἰωνιότητα, γιά νά θεωρεῖ τό Φῶς τῆς Ἁγίας Τριάδος καί συγχρόνως νά βλέπει τόν λαό καί νά ἀκούει τίς προσευχές του.
Ἀκούει τίς εὐχές πού ὁ Ποιμενάρχης τῶν Πατρῶν Σεβασμιώτατος κ. Χρυσόστομος ἀναπέμπει καθημερινά στόν Θεό ὑπέρ τοῦ λαοῦ τῶν Πατρῶν.
Καί παρακαλῶ, καί ἐγώ, Σεβασμιώτατε, νά προσεύχεσθε καί ὅλους τούς προσκυνητές τῆς Τιμίας Κάρας, καί νά εὔχεσθε καί γιά τόν λαό τῆς Καστοριᾶς, ὥστε αὐτή ἡ Τιμία Κάρα νά μᾶς ὑποδεικνύει τήν ὀρθή ἀνθρωπολογία, τήν ὀρθή κοινωνική καί ἠθική ζωή, τήν πραγματική ἐνδελέχεια τοῦ ἀνθρώπου.
Καί ἐγώ ἑνώνω τίς εὐχές μου μέ τίς εὐχές τοῦ Σεβασμιωτάτου Ποιμενάρχη τῶν Πατρῶν καί τῶν Σεβασμιωτάτων Ἀρχιερέων, ὥστε νά πραγματοποιηθεῖ ὁ πόθος τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέα, ἤτοι ὅπως ὁ ἴδιος γνώρισε τόν Κύριο ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι καί δέχθηκε τήν γλώσσα τοῦ Πυρός, καί κάθε ἄνθρωπος νά γνωρίσει ἐν Πνεύματι τόν Κύριο καί νά δεχθεῖ κάθε ἄνθρωπος τήν γλώσσα τοῦ Πυρός στήν κεφαλή του. Ἀμήν.
