«Διάλογοι στόν Ἄθω: Ἀπό τήν συζήτηση τοῦ Ναυπακτίου π. Θεοκλήτου μέ τόν Μητροπολίτη Ναυπάκτου Ἱερόθεο»
Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Καστορίας Καλλίνικος
Ὁ εἰσηγητής ἀναφέρθηκε στήν συνάντηση καί συνομιλία τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου μέ τόν μοναχό π. Θεόκλητο, στό κελλί τοῦ δευτέρου, στίς 6 Μαΐου 2002. Ὁ εἰσηγητής μίλησε ὡς αὐτήκοος καί αὐτόπτης μάρτυς, ἀλλά καί ὡς Μητροπολίτης Καστορίας, ἀπό τήν ὁποία καταγόταν ὁ κτίτωρ τῆς Μονῆς Διονυσίου, Ἅγιος Διονύσιος ὁ ἐκ Κορησοῦ Καστοριᾶς.Ἀναφέρθηκε στά βασικά σημεῖα τῆς συζήτησης ἐκείνης ἤτοι: τήν Ναύπακτο πατρίδα, τήν ἐλπίδα στήν Θεοτόκο, τόν Μοναχισμό, τόν Παπισμό, τόν Παλαιοημερολογιτισμό, τήν ἁμαρτία.
Ὁ εἰσηγητής ἀναφέρθηκε καί σέ ἕνα δημοσίευμα ἐφημερίδας τοῦ 1954, στό ὁποῖο ἀναδεικνύονται τά πνευματικά ἐφόδια καί ἡ πάγια θέση τοῦ π. Θεοκλήτου γιά τόν μοναχισμό, ἡ ὁποία τελικά δικαιώθηκε ἀπό τήν ἐξέλιξη τῶν πραγμάτων καί στό Ἅγιον Ὄρος.
Περάτωσε τήν εἰσήγησή του μέ ἀναφορά στόν Ἅγιο Διονύσιο τόν ἐκ Κορησοῦ Καστοριᾶς, γιά νά φανῆ ἡ ταυτότητα τῶν ἐμπειριῶν καί τῆς καρδίας τῶν δύο ἀνδρῶν.
ΔΕΙΤΕ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΔΩ
Δελτίο Τύπο της Ιεράς Μητροπόλεως Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου
Τό Σάββατο, 30 Σεπτεμβρίου 2023, στήν Αἴθουσα ἐκδηλώσεων τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως στήν Ναύπακτο, πραγματοποιήθηκε τό Θ΄ Θεολογικό Συνέδριο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου μέ γενικό θέμα: «Ὁ Ναυπάκτιος π. Θεόκλητος Διονυσιάτης», μέ τήν εὐκαιρία τῆς ἑορτῆς τοῦ ἁγίου Ἱεροθέου Α΄ Ἐπισκόπου Ἀθηνῶν.
Τήν ἔναρξη τοῦ Συνεδρίου κήρυξε ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεος, καί ὁ ἴδιος ἀνέγνωσε τά Μηνύματα πού ἀπέστειλαν πρός τό Συνέδριο ἡ Α.Θ. Παναγιότης, ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπούλεως κ. Βαρθολομαῖος καί ὁ Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καί Πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερώνυμος.
Στήν συνέχεια ἀναγνώσθηκαν τά μηνύματα τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος Ἁγίου Ὄρους καί τοῦ Καθηγουμένου τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Διονυσίου Ἁγίου Ὄρους, ἀρχιμ. Πέτρου ἀπό τόν ὁσιολογιώτατο μοναχό Νικόλαο Διονυσιάτη, Ἀντιπρόσωπο τῆς Ἱ. Μ. Διονυσίου στήν Ἱερά Κοινότητα.
Χαιρετισμό στό Συνέδριο ἀπηύθυνε καί ὁ Βουλευτής Αἰτωλοακαρνανίας κ. Ἀθανάσιος Παπαθανάσης. Παρόντες ἦταν ὁ Δήμαρχος Ναυπακτίας κ. Βασίλειος Γκίζας καί οἱ διοικητές τῶν τοπικῶν Σωμάτων Ἀσφαλείας.
Οἱ εἰσηγητές καί οἱ ἀντίστοιχες εἰσηγήσεις τους πού διαμορφώθηκαν τελικά ἦταν οἱ ἑξῆς, μέ τήν σειρά πού παρουσιάσθηκαν:
1. κ. Πηνελόπη Βουτσινᾶ, Θεολόγος, Ὑποδιευθύντρια Σχολῆς Μωραΐτη:
«Ἡ πνευματική αὐτοβιογραφία τοῦ π. Θεοκλήτου Διονυσιάτη στό ἔργο: “Ἀπό τή νοερά προσευχή στίς χριστοκεντρικές ἐμπειρίες”».
2. π. Παΐσιος Παρασκευᾶς, Διάκονος Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου:
«Ἡ σχέση τοῦ μοναχοῦ Θεοκλήτου μέ τούς Γέροντες Γαβριήλ Διονυσιάτη καί Ἀθανάσιο Ἰβηρίτη».
3. Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Καστορίας Καλλίνικος:
«Διάλογοι στόν Ἄθω: Ἀπό τήν συζήτηση τοῦ Ναυπακτίου π. Θεοκλήτου μέ τόν Μητροπολίτη Ναυπάκτου Ἱερόθεο».
4. Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱερόθεος:
«Ἡ ἐν Χριστῷ ζωή στό Ἅγιον Ὄρος κατά τόν πατέρα Θεόκλητο».
5. Ἀρχιμανδρίτης Ἐφραίμ, Καθηγούμενος Ἱερᾶς Μεγίστης Μονῆς Βατοπαιδίου:
«Πατήρ Θεόκλητος Διονυσιάτης: Ὁ ἁγιορείτης μοναχός».
6. κ. Γεώργιος Παναγόπουλος, Καθηγητής Δογματικῆς τῆς Ἀνωτάτης Ἐκκλησιαστικῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν:
«Πτυχές τῆς ὀρθόδοξης συνείδησης τήν δεκαετία τοῦ ᾽60: Θεόκλητος Διονυσιάτης, π. Ἰωάννης Ρωμανίδης, Φώτης Κόντογλου».
7. Δρ. Γεώργιος Σίσκος, Διδάσκων στό Τμῆμα Κοινωνικῆς Θεολογίας καί Χριστιανικοῦ Πολιτισμοῦ Α.Π.Θ.:
«Ἁγιορείτικος μοναχισμός».
8. Πρωτοπρεσβύτερος Θωμᾶς Βαμβίνης, Γενικός Ἀρχιερατικός Ἐπίτροπος Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου:
«Μοναχός Θεόκλητος Διονυσιάτης: Ἀκρίβεια καί πνευματική διάκριση σέ θεολογικά, ἐκκλησιαστικά καί κοινωνικά προβλήματα».
Οἱ εἰσηγητές παρουσίασαν τήν πολύπλευρη μορφή τοῦ π. Θεοκλήτου Διονυσιάτου καί ὡς θεολόγου καί συγγραφέως, ἀλλά καί ὡς μοναχοῦ. Τό Συνέδριο κρίνεται ἐπιτυχές καθώς ὑπῆρξε μεγάλη προσέλευση κόσμου καί τό ἐνδιαφέρον ἔμεινε ἀμείωτο μέχρι καί τό τέλος τῶν εἰσηγήσεων. Στήν συνέχεια ἀκολούθησε συζήτηση μέ ἐρωτήσεις πρός τούς ὁμιλητές, ἐνῶ στό τέλος τόν λόγο ἔλαβαν συγγενεῖς τοῦ π. Θεοκλήτου μεταφέροντας σημαντικές λεπτομέρειες ἀπό τήν καθημερινή του ζωή.
Περιλήψεις τῶν Χαιρετισμῶν
Χαιρετισμός τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου
Ὁ Παναγιώτατος Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος στόν χαιρετισμό του πρός τό Συνέδριο ὑπογραμμίζει μεταξύ ἄλλων ὅτι ἡ παρουσία τοῦ Γέροντος Θεοκλήτου στό Ἅγιον Ὄρος σέ μιά δυσχερῆ περίοδο λειψανδρίας, ἀποτέλεσε εἰδική πρόνοια τῆς Θεοτόκου. Ἦταν ἐκφραστής τῆς ἁγιορειτικῆς πνευματικότητος, ἡ ὁποία εἶναι σάρξ ἐκ τῆς σαρκός τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ θεολογικός του λόγος ἐμπνέει πολυάριθμους συγχρόνους μας ἀνθρώπους. Ὡς Πρωτεπιστάτης μάλιστα τῆς Κοινότητος τοῦ Ἁγίου Ὄρους, κατόρθωσε νά ὁδηγήση τήν ὁλκάδα τῆς Ἁγιορειτικῆς Πολιτείας σέ λιμένας γαληνούς, ἀποφεύγοντας τούς σκοπέλους τοῦ ζηλωτισμοῦ καί τῶν ἀκροτήτων, τηρώντας ἀπαρασάλευτα τήν μακραίωνη παράδοση, τήν τάξη τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί τήν πίστη στά δόγματα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.
Ὁ Παναγιώτατος συγχαίρει ἀπό καρδίας τόν Μητροπολίτη Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεο καί ὅσους κοπίασαν γιά τό Συνέδριο, εὐχόμενος οἱ εὔχυμοι καρποί τοῦ Συνεδρίου νά συντελέσουν στήν συνέχιση τῆς θεολογικῆς μνήμης τοῦ π. Θεοκλήτου καί στήν γενέτειρά του.
Χαιρετισμός Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν κ. κ. Ἱερωνύμου
Ὁ Μακαριώτατος στόν χαιρετισμό του στό Συνέδριο ἀναφέρεται στήν σημαντική προσφορά τοῦ π. Θεοκλήτου στήν ἐπί τά βελτίω πορεία τοῦ Ἁγίου Ὄρους σέ χρόνους χαλεπούς, ἀλλά καί στήν πολύτιμη καί εὐεργετική προσφορά του καί σέ ὅλο τόν ὀρθόδοξο κόσμο. Μέ τήν συγγραφή πλειάδος ἀξιολόγων βιβλίων, ἄρθρων καί μελετῶν, ἀντιμετώπισε πολλά κοινωνικά, θεολογικά καί φιλοσοφικά ρεύματα τῆς ἐποχῆς μας μέ τήν ὑπεύθυνη παράθεση τῶν θέσεων τῆς Ὀρθοδόξου Θεολογίας.
Τέλος, ὁ Μακαριώτατος εὔχεται στόν Μητροπολίτη Ναυπάκτου κ. Ἱερόθεο μέ τήν εὐκαιρία τῆς ἐπικειμένης ὀνομαστικῆς του ἑορτῆς ὁ Κύριος νά τόν φωτίζει, χαριτώνει καί ἁγιάζει.
Χαιρετισμός Κοινότητας Ἁγίου Ὄρους
Στόν Χαιρετισμό της ἡ κοινότητα τοῦ Ἁγίου Ὄρους χαρακτηρίζει τόν π. Θεόκλητο σέμνωμα καί καύχημα τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Ἔζησε ὡς ὑποτακτικός περνώντας ἀπό τά διακονήματα τοῦ μαγειρείου, τῆς τράπεζας, τῆς βιβλιοθήκης, κατόπιν τῆς ἀντιπροσωπείας τῆς Μονῆς του στήν Ἱερά Κοινότητα, ὅπου κατ’ ἐπανάληψη χρημάτισε Πρωτεπιστάτης. Μέ παρότρυνση τοῦ Γέροντός του Γαβριήλ ἔγραψε τό πρῶτο του βιβλίο καί κατόπιν πολλά ἄλλα ἔργα καί ἄρθρα, πού μέχρι τώρα τρέφουν πολύ λαό. Ἡ γνώμη του στήν Κοινότητα ἦταν βαρύνουσα. Τό κοινό καλό τό τοποθετοῦσε πάντα πάνω ἀπό ἄλλες ἐπιδιώξεις καί σκοπιμότητες, ἐπιδιώκοντας πάντα τήν ἑνότητα. Ἀνήκει στήν γενεά ἐκείνη τῶν νέων Γερόντων, πού ἔλαμψαν στό πνευματικό στερέωμα καί βοήθησαν στήν ἄνθιση τοῦ Ἁγίου Ὄρους.
Χαιρετισμός Καθηγουμένου Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Διονυσίου
Ὁ Ἀρχιμ. Πέτρος, καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Διονυσίου Ἁγίου Ὄρους, στόν χαιρετισμό του πρός τό Συνέδριο σκιαγραφεῖ τήν ζωή καί τήν πνευματική πορεία τοῦ π. Θεοκλήτου, μοναχοῦ τῆς Μονῆς Διονυσίου, ἀντιπροσώπου της ἕνα διάστημα καί Πρωτεπιστάτου τῆς κοινότητος τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Ἔζησε στήν πνευματική ἀτμόσφαιρα τῆς Μονῆς, ὑπό τήν ποδηγεσία τοῦ Γέροντός του Γραβριήλ καί μέ τίς συγγραφές του κατέστησε γνωστό εὐρέως τόν Ὀρθόδοξο Μοναχισμό καί πολλούς παρεκίνησε στόν ἀπράγμονα βίο. Ἐτελείωσε τήν ζωή του πλήρης ἡμερῶν στό γηροκομεῖο τῆς Μονῆς του ἐν μετανοίᾳ καί ἐξομολογήσει κατά τήν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου, Πανηγύρεως τῆς Ἱερᾶς Μονῆς.
Περιλήψεις τῶν Εἰσηγήσεων
Πηνελόπη Βουτσινᾶ:«Ἡ πνευματική αὐτοβιογραφία τοῦ π. Θεοκλήτου Διονυσιάτη στό ἔργο: “Ἀπό τή νοερά προσευχή στίς χριστοκεντρικές ἐμπειρίες”»
Σέ αὐτή τήν ὁμιλία ἡ Πηνελόπη Βουτσινᾶ ἀποπειράθηκε μία διεξοδική προσέγγιση τῆς αὐτοβιογραφίας τοῦ μ. Θεοκλήτου Διονυσιάτη μέ τίς ἀφετηρίες καί τά ζητούμενα τῆς πνευματικότητάς του σέ ἀναφορά μέ κομβικές στιγμές τῆς θεολογικῆς σκέψης του.
δ. Παΐσιος Παρασκευᾶς: «Ἡ σχέση τοῦ π. Θεοκλήτου Διονυσιάτη μέ τούς Γέροντες Γαβριήλ Διονυσιάτη καί Ἀθανάσιο Ἰβηρίτη»
Ὁ π. Θεόκλητος Διονυσιάτης διέθετε ὁμολογουμένως πολλά χαρίσματα καί μεγάλη χωρητικότητα νοός, πράγμα πού ἀποδεικνύουν καί οἱ πολλές γραφές του. Προτίμησε ὅμως νά παραδώση τόν «πλοῦτο τῆς διανοίας του» στήν διακονία τῆς Ἐκκλησίας ἐπιλέγοντας τήν μοναχική ζωή καί τήν «νόμιμον ἄθλησιν», τήν ὑποταγή, δηλαδή, σέ πνευματικούς πατέρες καί διδασκάλους. Ἀπό ὅλους ὅσους εὐτύχησε νά γνωρίση δύο εἶναι αὐτοί πού τόν διαμόρφωσαν καταλυτικά. Οἱ ἱερομόναχοι Γαβριήλ Διονυσιάτης καί Ἀθανάσιος Ἰβηρίτης.
Ὁ π. Γαβριήλ ὑπῆρξε ὁ κατ΄ ἐξοχήν Γέροντάς του καί πνευματικός του πατέρας μέ τοῦ ὁποίου τίς εὐχές καί τήν ἐπίμονη προτροπή ἄρχισε τό ἔργο τῆς συγγραφῆς. Ὁ δέ π. Ἀθανάσιος ὑπῆρξε ὁ πνευματικός του φίλος καί δεύτερος Γέροντάς του. Μέ τόν π. Ἀθανάσιο συζητοῦσαν ὅλα τά πνευματικά καί θεολογικά ζητήματα πού ἀνέκυπταν καί μέσω τῆς μεγάλης πείρας τοῦ ἱερομονάχου Ἀθανασίου ὁ π. Θεόκλητος κατέστη ἱκανός νά τά ἐπεξεργασθῆ καί νά συγγράψη τίς θεολογικές πραγματεῖες του, πού ξεχωρίζουν σέ ὁλόκληρο τόν 20ό αἰώνα γιά τήν πατερικότητα καί πνευματικότητά τους. Καί ὅλα αὐτά διότι ὁ π. Θεόκλητος προτίμησε τήν «νόμιμον ἄθλησιν» τῆς μοναχικῆς πολιτείας ἀπό τούς αὐτόνομους διανοητικούς ἀκροβατισμούς.
Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Καστορίας Καλλίνικος:«Διάλογοι στόν Ἄθω: Ἀπό τήν συζήτηση τοῦ Ναυπακτίου π. Θεοκλήτου μέ τόν Μητροπολίτη Ναυπάκτου Ἱερόθεο».
Ὁ εἰσηγητής ἀναφέρθηκε στήν συνάντηση καί συνομιλία τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου μέ τόν μοναχό π. Θεόκλητο, στό κελλί τοῦ δευτέρου, στίς 6 Μαΐου 2002. Ὁ εἰσηγητής μίλησε ὡς αὐτήκοος καί αὐτόπτης μάρτυς, ἀλλά καί ὡς Μητροπολίτης Καστορίας, ἀπό τήν ὁποία καταγόταν ὁ κτίτωρ τῆς Μονῆς Διονυσίου, Ἅγιος Διονύσιος ὁ ἐκ Κορησοῦ Καστοριᾶς.Ἀναφέρθηκε στά βασικά σημεῖα τῆς συζήτησης ἐκείνης ἤτοι: τήν Ναύπακτο πατρίδα, τήν ἐλπίδα στήν Θεοτόκο, τόν Μοναχισμό, τόν Παπισμό, τόν Παλαιοημερολογιτισμό, τήν ἁμαρτία.
Ὁ εἰσηγητής ἀναφέρθηκε καί σέ ἕνα δημοσίευμα ἐφημερίδας τοῦ 1954, στό ὁποῖο ἀναδεικνύονται τά πνευματικά ἐφόδια καί ἡ πάγια θέση τοῦ π. Θεοκλήτου γιά τόν μοναχισμό, ἡ ὁποία τελικά δικαιώθηκε ἀπό τήν ἐξέλιξη τῶν πραγμάτων καί στό Ἅγιον Ὄρος.
Περάτωσε τήν εἰσήγησή του μέ ἀναφορά στόν Ἅγιο Διονύσιο τόν ἐκ Κορησοῦ Καστοριᾶς, γιά νά φανῆ ἡ ταυτότητα τῶν ἐμπειριῶν καί τῆς καρδίας τῶν δύο ἀνδρῶν.
Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱερόθεος:«Ἡ ἐν Χριστῷ ζωή στό Ἅγιον Ὄρος κατά τόν πατέρα Θεόκλητο»
Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεος στήν εἰσήγησή του ἀνέπτυξε τό θέμα: «Ἡ ἐν Χριστῷ ζωή στό Ἅγιον Ὄρος», οὐσιαστικά παρουσίασε τό βιβλίο τοῦ π. Θεοκλήτου Διονυσιάτου μέ τίτλο «Διάλογοι στόν Ἄθω» καί ὑπότιτλο «ἡ Θεολογία τῆς νοερᾶς προσευχῆς».
Ἀναλύοντας τό θέμα του ἀναφέρθηκε στό πλαίσιο στό ὁποῖο ἔγιναν οἱ διάλογοι, στήν πορεία ἀπό τήν Ἱερά Μονή Διονυσίου πρός τήν κορυφή τοῦ Ἄθωνος καί τήν κατάβαση ἀπό αὐτήν∙ στά θέματα τῶν διαλόγων πού εἶναι ἡ ἐν Χριστῷ ζωή πού ἐπιτυγχάνεται μέ τήν ἄσκηση, τόν ἡσυχασμό, τήν νοερά προσευχή καί τήν θεία Λειτουργία στήν ὁποία κοινωνᾶμε τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ∙ στήν θεολογική ὑποδομή τῶν διαλόγων πού στηρίζεται στήν ταυτότητα ἐμπειριῶν τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας∙ καί τελικά παρουσίασε τόν π. Θεόκλητο ὡς Πατέρα καί μοναχό.
Κατέληξε ὅτι ὁ π. Θεόκλητος ἦταν ἕνας εὐλογημένος μοναχός πού γνώριζε ὅλη τήν μέθοδο τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς, καί τήν κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου, εἶχε μυστικές εὐλογημένες ἐμπειρίες πού τίς ἔκρυβε κάτω ἀπό τό φιλολογικό εἶδος τοῦ διαλόγου, ἦταν ἕνας φιλοκαλικός Πατέρας τῆς ἐποχῆς μας, πού ἔκανε τήν θαυμαστή σύζευξη μεταξύ πράξεως καί θεωρίας, ἀσκήσεως καί μυστηρίων, καθάρσεως καί φωτισμοῦ, ἐκφραστής καί ἐμπειρικός θεολόγος τοῦ μυστηρίου τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς.
Ἀρχιμανδρίτης Ἐφραίμ, Καθηγούμενος Ἱερᾶς Μεγίστης Μονῆς Βατοπαιδίου:«Πατήρ Θεόκλητος Διονυσιάτης: Ὁ ἁγιορείτης μοναχός».
Ὁ πανοσιολογιώτατος ἀρχιμ. π. Ἐφραίμ ἀναφέρθηκε στήν καθοριστική συμβολή τοῦ π. Θεοκλήτου Διονυσιάτη στήν κοινοβιοποίηση τῆς Ἱ. Μ. Μ. Βατοπαιδίου, ὡς Πρωτεπιστάτης τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Ὁ π. Θεόκλητος συνδεόταν μέ πνευματικές φυσιογνωμίες τῆς ἐποχῆς του, ὅπως τόν π. Ἀθανάσιο τόν Ἰβηρίτη, τόν Ἅγιο Παΐσιο τόν Ἁγιορείτη, τόν παπα-Τύχωνα τόν Ρῶσο κ. ἄ. Αὐτό εἶναι ἕνα δεῖγμα τοῦ θείου πόθου του. Τόνιζε πολύ τήν πνευματική αἴσθηση πού πρέπει νά ἔχη ὁ Χριστιανός, ἐνῶ ὁ ἴδιος του εῖχε τό χάρισμα τῶν δακρύων, χάρισμα πού δέν εἶχε σχέση μέ συναισθηματισμούς, ἀλλά ἦταν καθαρά πνευματικό.
Τό βιβλίο του «Μεταξύ οὐρανοῦ καί γῆς» συνέβαλε οὐσιαστικά στήν ἐπάνδρωση τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί ὀδήγησε πολλοὐς ἀνθρώπους στόν μοναχισμό. Διατηροῦσε ἐπικοινωνία μέ τόν ὅσιο Ἰωσήφ τόν Ἡσυχαστή. Τήν περίοδο πού φιλοξενήθηκε στό Κονάκι τῆς Μονῆς Βατοπαιδίου στίς Καρυές λειτουργεῖτο καθημερινά καί τοῦ ἄρεσε νά ψάλλη. Ἔψαλλε μετά μεθέξεως ψυχῆς.
Τέλος ἀνέφερε ὅτι ἡ ἡμέρα τῆς κοιμήσεώς του, ἡμέρα τῆς Πανηγύρεως τῆς Μονῆς του, θεωρεῖται ὡς ἕνα σημείο εὐαρέσκειας τοῦ Θεοῦ καί τῆς Θεοτόκου γιά τήν ζωή του.
Γεώργιος Παναγόπουλος:«Πτυχές τῆς ὀρθόδοξης συνείδησης τήν δεκαετία τοῦ ᾽60: Θεόκλητος Διονυσιάτης, π. Ἰωάννης Ρωμανίδης, Φώτης Κόντογλου»
Ὁ κ. Γεώργιος Δ. Παναγόπουλος, Καθηγητής Δογματικῆς τῆς Α.Ε.Α. Ἀθηνῶν, παρουσίασε ἁδρομερῶς τήν τριανδρία τῶν ἀνακαινιστῶν τῆς ὀρθόδοξης συνείδησης στά μέσα τοῦ 20 οῦ αἰώνα ὑπό τήν ὀπτική γωνία πού ὁρίζει ἡ ὀργανική ἑνότητα τῆς ἐκκλησιαστικῆς βιοτῆς στίς ποικίλες «ἀδιαιρέτως διαιρούμενες» ἐκφάνσεις της. Στό πρῶτο μέρος συνθεωρήθηκε ὁ π. Ἰ. Ρωμανίδης καί ὁ μοναχός Θεόκλητος Διονυσιάτης, ἑστιάζοντας τήν διδασκαλία τους γιά τήν ἄρρηκτη ἑνότητα δόγματος καί ἡσυχαστικοῦ ἤθους. Στό δεύτερο μέρος προσεγγίσθηκε ὁ λογοτέχνης καί ἁγιογράφος Φώτης Κόντογλου καί τό ἐνδιαφέρον ἐπικεντρώθηκε στή ζωντανή ἑνότητα τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἁγιογραφίας μέ τήν πίστη καί τή νηπτική ἀγωγή.
Γεώργιος Σίσκος: «Ἁγιορειτικός μοναχισμός».
Τό 1956 ἐκδίδεται ἀπό τίς ἐκδόσεις Ἀστήρ τό βιβλίο τοῦ πατρός Θεοκλήτου «Μεταξύ οὐρανοῦ καί γῆς. Ἁγιορειτικός μοναχισμός». Ἐν μέσω σφοδρῶν ἀκαδημαϊκῶν ἀντιδράσεων, τό βιβλίο ἀποσπᾶ τόν ἔπαινο καί ὄχι τό βραβεῖο τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν. Τό βιβλίο ἀποτελεῖ μιά ἔκθεση τῶν ἀρχῶν τοῦ Ἁγιορειτικοῦ μοναχισμοῦ ἀπέναντι στήν ἀντίληψη τοῦ μοναχισμοῦ τῆς δεκαετίας τοῦ 1950 ὡς κοινωφελοῦς θεσμοῦ μέ ἑστίαση στά ἀγαθά ἔργα. Ἡ εἰσήγηση παρουσίασε τόν μοναχισμό μέσα ἀπό τή γραφίδα τοῦ πατρός Θεοκλήτου ὡς βασικοῦ στοιχείου τῆς γνήσιας χριστιανικῆς ταυτότητας, β) ὡς τοῦ περιβάλλοντος τῆς ἱερᾶς ἡσυχίας, γ) κατά τίς προϋποθέσεις καί ἀρχές τοῦ ἡσυχαστικοῦ βίου.
Πρωτοπ. Θωμᾶς Βαμβίνης:«Μοναχός Θεόκλητος Διονυσιάτης: Ἀκρίβεια καί πνευματική διάκριση σέ θεολογικά, ἐκκλησιαστικά καί κοινωνικά προβλήματα».
Στήν εἰσήγηση, ἀφοῦ δίνεται τό περιεχόμενο τῶν ὅρων «ἀκρίβεια» καί «πνευματική διάκριση», γιά τήν περίπτωση τοῦ μοναχοῦ Θεοκλήτου Διονυσιάτη, στήν συνέχεια γίνεται ἀναφορά στόν τρόπο πού ἀντιμετώπισε ὁ μακαριστός Μοναχός τρία, ἀπό τά πολλά, πεδία προβλημάτων πού τόν ἀπασχόλησαν, ὡς γρηγοροῦσα ἐκκλησιαστική συνείδηση. Αὐτά ἦταν: (1) ἡ προσπάθεια πολιτικοποιημένων Χριστιανῶν νά ἐμπλέξουν τήν Ἐκκλησία στήν πολιτική μέ τήν ἵδρυση κόμματος, (2) οἱ θεολογικές ἀστοχίες τῶν λεγομένων Νεορθοδόξων καί (3) δύο ἐκκλησιολογικά προβλήματα πού δημιούργησαν ἀχρείαστες ἐντάσεις.
Ὁ π. Θεόκλητος ὅλα τά προβλήματα τά ἀντιμετώπιζε ὡς ἕνας παραδοσιακός ἁγιορείτης, πού ζοῦσε τήν εὐαγγελική ἄσκηση μέσα στήν ὑγεία τῆς φιλοκαλικῆς παραδόσεως, μέ γνώση τῆς ἐσωτερικῆς ζωῆς καί δόμηση τοῦ λόγου του πάνω στό θεμέλιο τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων καί τῶν ἁγίων Πατέρων. Οἱ κριτικές παρεμβάσεις τοῦ π. Θεοκλήτου ἔχουν διαχρονική ἰσχύ.
***
Κλείνοντας τό Συνέδριο ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱερόθεος εὐχαρίστησε τούς εἰσηγητές, ὅσους βοήθησαν στήν πραγματοποίησή του καί εἶπε ὅτι ὁ π. Θεόκλητος ἦταν ὄντως στό μέσον μεταξύ ζηλωτισμοῦ καί ἀλλοιώσεως τῆς πατερικῆς-ἐκκλησιαστικῆς παραδόσεως, δηλαδή ἦταν ἐναντίον τῶν ἄκρων, διακατεχόταν ἀπό ἀκραιφνές ἐκκλησιαστικό φρόνημα καί ἦταν διάδοχος καί συνεχιστής τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, τοῦ Ἁγιορείτου καί τοῦ ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου.
Τό Συνέδριο μεταδόθηκε ζωντανά ἀπό τό διαδικτυακό κανάλι τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου, ἀπό τόν τηλεοπτικό σταθμό τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πατρῶν «Λύχνος» καί ἀπό τούς ραδιοφωνικούς σταθμούς τῶν Μητροπόλεων Πειραιῶς «Πειραϊκή Ἐκκλησία» καί Καστορίας «Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος».
