Η 6η έκδοση του 1825 αποτελεί το πρώτο βιβλίο λογοτεχνίας που τυπώνεται στην Αθήνα!
Τα “Λυρικά” του Αθανάσιου Χριστόπουλου (1772-1847) πραγματοποίησαν έντεκα εκδόσεις όσο ζούσε ο ποιητής τους, με πρώτη το 1811 στη Βιέννη. Η έκδοση του 1825 για την οποία ο λόγος εδώ είναι η έκτη κατά σειρά. Η ξεχωριστή σημασία της έγκειται στο γεγονός πως αποτελεί το πρώτο βιβλίο λογοτεχνίας που τυπώνεται στην Αθήνα. Τυπώθηκε στο βραχύβιο τυπογραφείο που εγκατέστησε στην Αθήνα ο συνταγματάρχης Λέστερ Στάνχοπ (Leicester Stanhope, 1784-1862), με τυπογράφο τον Νικόλαο Βαρότση από την Άμφισσα, που είχε μάθει την τέχνη της τυπογραφίας στη Βενετία. Το τυπογραφείο διαλύεται και καταστρέφεται μετά την επανακατάληψη της Αθήνας από τον Κιουταχή το 1826 στη δεύτερη πολιορκία της Ακρόπολης. Μέχρι σήμερα γνωρίζαμε ότι η έκδοση αυτή σώζεται σε ένα μοναδικό αντίτυπο που φυλάσσεται στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη. Ο γιατρός Ν. Π. Παΐσιος εντόπισε και δεύτερο αντίτυπο, το οποίο αγόρασε και δώρισε στην ΕΒΕ. Το αντίτυπο της ΕΒΕ φέρει χειρόγραφη αφιέρωση ή κτητορική επιγραφή:
J. Emerson
London <,> May 1829
From the Rev. Charles Sloane
[Στον ή Του] Τζ. Έμερσον
Λονδίνο, Μάιος 1829
από τον Αιδ. Τσαρλς Σλόουν
Για τον Αιδεσιμότατο Τσαρλς Σλόουν δεν γνωρίζουμε κάτι. Αλλά ο Τζ. Έμερσον, ο δεύτερος, κατά πάσα πιθανότητα, κάτοχος του τόμου, είναι ο Βαρονέτος Σερ Τζέημς Έμερσον Τέννεντ (James Emerson Tennent, 1804-1869), μέλος του Βρετανικού Κοινοβουλίου, άνθρωπος με μακρά λίστα τίτλων και διακρίσεων, και εν προκειμένω ένας από τους σπουδαιότερους φιλέλληνες με έντονη δράση στον Αγώνα. Ταξιδεύει στο Μεσολόγγι το 1824, συμμετέχει στο Σώμα Πυροβολικού που σχημάτισε ο Λόρδος Βύρων και ήταν στο πλευρό του την ώρα του θανάτου του. Επιστρέφει για μερικούς μήνες στην Αγγλία και, τον Μάρτιο του 1825, ξαναγυρίζει στην Ελλάδα, όπου πιθανόν έλαβε μέρος στην ατυχή δεύτερη πολιορκία της Ακρόπολης (1826). Την ίδια χρονιά θα εκδώσει στο Λονδίνο τις αναμνήσεις του με τίτλο A Picture of Greece in the Year 1825 («Εικόνα της Ελλάδας κατά το έτος 1825», μαζί με τους Pietro Gamba και W. H Humphreys) και αργότερα τα βιβλία Letters from the Aegean («Γράμματα από το Αιγαίο», 1829) και A History of Modern Greece («Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδος», 1830). Όταν πεθαίνει, η εφημερίδα Αλήθεια της Αθήνας τον νεκρολογεί :
Ο πατριάρχης των εν Αγγλία φιλελλήνων, σερ Ιάκωβος Έμερσον Τένεντ, ο μετά του Λόρδου Βύρωνος συναγωνισθείς υπέρ της ελληνικής ελευθερίας και εκδούς διάφορα συγγράματα περί Ελλήνων, εν οις την «ιστορίαν της νέας Ελλάδος» ετελεύτησεν εσχάτως εν Λονδίνω υπερεβδομηκοντούτης. Η μνήμη του σεβασμίου τούτου ανδρός, όστις αείποτε διεκρίθη επί ακραιφνεί φιλελληνισμώ και εξέδοτο ανωνύμως εν περιοδικοίς συγγράμασιν, αξιολογωτάτας πραγματείας υπέρ του προσφιλούς αυτώ αγώνος, θα μείνη ανεξάλειπτος εν τη καρδία του ελληνικού έθνους, όπερ τιμά και γεραίρει τους οπωσδήποτε ευεργετούντας αυτό.
Έχει ενδιαφέρον να προσθέσουμε ότι ο Έμερσον ήταν επιστήθιος φίλος του Ντίκενς και ότι ο μεγάλος συγγραφέας του έχει αφιερώσει το τελευταίο ολοκληρωμένο έργο του Our Mutual Friend (1865).
Νίκος Σιώκης
Στο Παλιες φωτογραφιες της Καστοριας.
