Δάκρυα χαράς και συγκίνησης, πενήντα χρόνια μετά… Στις σκάλες της Πολυτεχνικής Σχολής Θεσσαλονίκης, οι παλιοί αντιδικτατορικοί αγωνιστές αγκαλιάζονται, ασπάζονται ο ένας τον άλλον, χωρίς να μπορούν να κρύψουν την ένταση των συναισθημάτων τους. Έχουν αλλάξει εμφανισιακά. Ο χρόνος έφερε λευκά μαλλιά και κάποιες ρυτίδες στα πρόσωπα, αλλά δεν άγγιξε τις ψυχές τους. Παραμένουν ψυχωμένοι και ενθουσιώδεις, όπως και τότε. Τους ενώνει η ανάμνηση της συμμετοχής τους, η φλόγα του νεανικού τους αγώνα, σε μια κορυφαία στιγμή της Ελληνικής Ιστορίας. Είναι η γενιά της κατάληψης του Πολυτεχνείου Θεσσαλονίκης.
«Εδώ μπροστά από το προαύλιο στον δρόμο, αριστερά και δεξιά, ήταν τα δύο τανκς κι εδώ μπροστά στην πύλη στρατός» ακούγεται να λέει ένας εξ αυτών, στην ομήγυρη, σε «πηγαδάκι», την ώρα που διερχόμενοι νεαροί φοιτητές του Πολυτεχνείου κοντοστέκονται για ν’ ακούσουν.
Η αφήγηση, παραστατική, παθιασμένη, σαν να συνέβησαν όλα μόλις χθες: «Εμείς βγαίναμε από την είσοδο της σχολής, σκυφτοί, με τα χέρια στις τσέπες, με αγωνία αν θα μπορούσαμε να ξεφύγουμε… Λίγο πιο κάτω ήταν η κλούβα που μας μάζευαν. Δεν ξέραμε τι θα γίνει, τι σχέδια είχαν για εμάς. Απειλές, φωνές, ξύλο, όλα τα έκαναν για να μας κάμψουν, όμως δεν μπόρεσαν».
Η διήγηση αναφέρεται στη 17η Νοεμβρίου 1973, όταν ο στρατός κυκλώνει το Πολυτεχνείο της Θεσσαλονίκης. Από την προηγούμενη μέρα είχε πραγματοποιηθεί κατάληψη. Τα γεγονότα εκείνα είναι ακόμη ανεξίτηλα χαραγμένα στη μνήμη όσων προσέρχονται σήμερα στο ίδιο σημείο, πενήντα χρόνια μετά.
Οι παλιοί συναγωνιστές προσέρχονται στο κεντρικό αμφιθέατρο «Π.Δ. Παναγιωτόπουλος». Συζητήσεις, παντού, μέχρι να αρχίσει η εκδήλωση. Γνωστοί στο ευρύ κοινό κάποιοι, άλλοι λιγότερο, αλλά όλοι γνωστοί μεταξύ τους. Σπύρος Βούγιας, Γλυκερία Καλφακάκου, Μιχάλης Τριανταφυλλίδης, Χρίστος Ζαφείρης, κ.ά. Το προεδρείο της τότε συνέλευσης αναλαμβάνει να εισηγηθεί και να δώσει το βήμα στους τότε αγωνιστές φοιτητές. Η μνήμη είναι εδώ, ζωντανή.
Οι περιγραφές, όπως και οι αναμνήσεις, πυκνές, σύντομες, αλλά γεμάτες εικόνες. Μισό αιώνα μετά, όλα είναι ακόμη εδώ, έντονα αποτυπωμένα στη μνήμη. Αδύνατο να ξεχαστούν…
«Η εξέγερση χαράχτηκε στη μνήμη καρέ καρέ. Στα βλέμματα, στις γκριμάτσες, στα λόγια, είναι σαν να ήταν χθες» τόνισε ο πρώην υφυπουργός Παρασκευάς Παρασκευόπουλος και πρόσθεσε: «Ήταν μια κορυφαία στιγμή, λαϊκή, για τη δημοκρατία, επηρέασε την εξέλιξη των πραγμάτων. Η γενιά μου δεν έχει να απολογηθεί για τίποτα. Και νομίζω ότι ελάχιστοι έκαναν αργότερα κατάχρηση της φήμης τους. Η μεγάλη πλειοψηφία δεν χρησιμοποίησε το βιογραφικό της στο Πολυτεχνείο».
Ο εκδότης Πέτρος Παπασαραντόπουλος δίνει το λόγο στους ομιλητές. Μια σύντομη εισαγωγή για το πνεύμα της κινητοποίησης. Η εξέγερση της Θεσσαλονίκης ακολούθησε αυτήν της Αθήνας, διήρκεσε λιγότερο, αλλά ανέδειξε το ίδιο φλογερό σθένος των τότε φοιτητών και τα αντιδικτατορικά τους φρονήματα.
«Νιώθω χαρά και συγκίνηση που ξαναβρισκόμαστε, έστω και μετά από πενήντα χρόνια» δήλωσε συγκινημένος ο Λευτέρης Μαλαξιανάκης και πρόσθεσε: «Μας συνδέουν οι στιγμές της προσωπικής και συλλογικής μας Ιστορίας. Δεν ήταν πόλεμος. Ήταν ένοπλοι και απέναντι άοπλοι. Ήταν σύγκρουση ηθικής τάξεως. Το Πολυτεχνείο το έκανε μια γενιά, που ρίσκαρε, αγωνίστηκε για τα ιδανικά της. Μετά τις συλλήψεις ακολούθησαν οι ξυλοδαρμοί και οι φυλακές».
«Αναρωτιόμαστε στη μεταπολίτευση τι έγινε αυτή η γενιά και το πνεύμα της» συνέχισε ο κ. Μαλαξιανάκης και πρόσθεσε: «Σίγουρα αυτή η γενιά δεν κυβέρνησε. Κάποιοι έγιναν υπουργοί, αλλά σε ένα πλαίσιο που έβαλαν άλλοι. Κυβέρνησαν οι προηγούμενοι και οι επόμενοι, επίγονοι της πολιτικής ολιγαρχίας. Είναι άδικο να αποδοθεί σε εκείνο το κίνημα η σημερινή κατάσταση, είμαι περήφανος που συμμετείχα στην εξέγερση».
Η «πασιονάρια» της κατάληψης Κλεοπάτρα Παπαγεωργίου, όπως ειπώθηκε στην εκδήλωση από συναγωνιστές της, και τότε εκφωνήτρια του ραδιοσταθμού της Πολυτεχνικής Σχολής Θεσσαλονίκης, πήρε τον λόγο και περιέγραψε το χρονικό της εξέγερσης.
«Η επαναστατική εξέγερση από αντιδικτατορική, αποκτά αντιιμπεριαλιστικό χαρακτήρα… μετά τις συλλήψεις, οι βασανισμοί, οι προσβολές είχαν σκοπό να μας τσακίσουν το ηθικό, να μας “ σπάσουν”. Οι προσβολές και με χειρονομίες των βασανιστών, οι επίμονες ερωτήσεις για τις επαφές που είχαμε, τι σκοπό είχαμε… Αλλά εγώ είχα προετοιμαστεί για το χειρότερο σενάριο, ότι θα πεθάνω, άρα δεν είχα καμία πρόσθεση να υποχωρήσω στις απειλές τους».
Ο τότε φοιτητής και μέλος του συντονιστικού Γιώργος Αγγελόπουλος κάλεσε τους συναγωνιστές του σε λίγα λεπτά σιγής στη μνήμη του αγωνιστή του Πολυτεχνείου Θεσσαλονίκης Θωμά Βασιλειάδη. «Ήταν η πολιτική ψυχή που αντιλαμβανόταν με τον πιο ώριμο πολιτικό τρόπο αυτό που συνέβαινε. Ας είναι μαλακό το χώμα που τον σκεπάζει».
«Εδώ ήμουν, δευτεροετής, στο Πολυτεχνείο, το ξύλο που έπεφτε μεταξύ Νομικής και Χημείου, το θυμάμαι. Θυμάμαι και τον Γιώργο Αγγελόπουλο, τότε είχε μαύρα μαλλιά και μουστάκι…» ανέφερε ο πρώην βουλευτής, καθηγητής του ΑΠΘ Νίκος Παπαδάκης και συμπλήρωσε: «Το προηγούμενο βράδυ ήμασταν στη Λέσχη Κρητών Φοιτητών και γινόταν καυγάς Λενινιστών – Μαοϊκών. Και τότε σηκώνεται ένας και λέει: «Ξέρετε, τι γίνεται στην Αθήνα;». Αμέσως άλλαξε το κλίμα, όλοι έγιναν ένα. Ήταν σε εξέλιξη η εξέγερση του Πολυτεχνείου στην Αθήνα…».
Ο Μανώλης Βαρδουλάκης ήρθε από την Κρήτη μόνο για τη συνάντηση. Ανέβηκε στο βήμα και ανέφερε: «Δεν ήμασταν 35 που πιάσανε, ήταν περίπου 180, αυτό στην επίσημη Ιστορία δεν το αναφέρει κανείς, ας μην το παραγνωρίζουμε, ας το λέμε».
Ο ένας διαδέχεται τον άλλον στο βήμα. Όλοι μιλούν με πάθος, κουνούν τα χέρια, τονίζουν μια μια τις λέξεις. Σαν να συμμετέχουν ξανά σε φοιτητική συνέλευση. Όπως εκείνες, τις παθιασμένες της νιότης τους, που τους οδήγησαν να γράψουν μια τις πιο χρυσές σελίδες του φοιτητικού κινήματος, και των δημοκρατικών αγώνων στη χώρα μας, εξασφαλίζοντάς τους μια περίοπτη, αξιοζήλευτη θέση, αυτή των ηρώων, στην Ιστορία της.
ΑΠΕ
