Η περίοδος των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς βρίθει λαϊκών εθίμων και παραδόσεων. Κάθε περιοχή της Ελλάδας έχει τα δικά της έθιμα έτσι και η περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας και συγκεκριμένα ο νομός Καστοριάς είναι γνωστός για τις δικές του εκδηλώσεις τις περιόδους των γιορτών.
Ένα έθιμο το οποίο συναντάται στο χωριό Άργος Ορεστικό είναι και το λεγόμενο έθιμο της ”Πατερίτσας” ή αλλιώς το Πρωτοχρονιάτικο καρναβάλι. Το συγκεκριμένο καρναβάλι διαρκεί τρεις ημέρες, από τις 31 Δεκεμβρίου έως τις 2 Ιανουαρίου κι αποτελεί την κορύφωση της διασκέδασης στο Άργος Ορεστικό. Το Αργείτικο καρναβάλι, ξεκινάει από το απόγευμα της παραμονής της Πρωτοχρονιάς με τα «μπουλούκια» που χορεύουν στις γειτονιές μερακλωμένα από τους ήχους λαϊκών οργάνων.
Το μεσημέρι της Πρωτοχρονιάς γίνεται η παρέλαση του καρναβαλιού, με κυρίαρχο στοιχείο την σάτιρα (πολιτική και κοινωνική) και δεύτερο το θέαμα, στοιχείο από νεότερες επιδράσεις.
Πιο ανθεκτικό στο χρόνο αποδείχθηκε το έθιμο της τρίτης ημέρας του καρναβαλιού, της «Πατερίτσας», στις 2 Ιανουαρίου που ντύνονται μόνο οι γυναίκες.
Η ονομασία προέρχεται από την εποχή που οι καταπιεσμένες γυναίκες μεταμφιέζονταν, με καλυμμένο το πρόσωπο, έτσι ώστε να ξεφαντώνουν χωρίς ενδοιασμούς, κρατώντας μια μαγκούρα, την «Πατερίτσα», για να αμύνονται στα πειράγματα των αρσενικών.
Από τότε μέχρι και σήμερα οι Αργείτισες ξεφαντώνουν σε όλους τους μαχαλάδες και στο τέλος καταλήγουν στην πλατεία του Άργους Ορεστικού όλες οι παρέες όπου οι μουσικοί, οι «κλαριντζήδες», ανταγωνίζονται σε ένταση με τα κλαρίνα, τα τρομπόνια, τους ζουρνάδες, τα νταούλια.
Το Αρχείο της ΕΡΤ στην προσπάθεια να προβάλλει ήθη και έθιμα της Ελλάδας μέσα στο χρόνο, παρουσιάζει ένα επεισόδιο της σειράς ”Η ΕΡΤ στη Βόρειο Ελλάδα” παραγωγής 1982, στο οποίο προβάλλεται το συγκεκριμένο πρωτοχρονιάτικο καρναβάλι.
Η ΕΡΤ ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΟ ΕΛΛΑΔΑ
ΕΟΡΤΑΣΤΙΚΑ ΕΘΙΜΑ ΣΤΑ ΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ
Η σειρά ”Η ΕΡΤ στη Βόρειο Ελλάδα” είναι μια σειρά ντοκιμαντέρ η οποία, συνεπής στην προσπάθεια τηλεοπτικής αποκέντρωσης, ερευνά και προβάλλει άγνωστα θέματα από τη ζωή στη Βόρεια Ελλάδα. Το επεισόδιο αυτό είναι αφιερωμένο στα εορταστικά έθιμα των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς των χωριών Άργους και Νεστόριου, στην περιοχή της Καστοριάς.
Στο συγκεκριμένο επεισόδιο προβάλλονται δυο κωμοπόλεις της Καστοριάς, το Νεστόριο και το Άργος (Ορεστικό). Ο φακός της εκπομπής παρακολουθεί από κοντά πατροπαράδοτα έθιμα της περιοχής. Στο Νεστόριο πληροφορούμαστε για τη γιορτή του Σταυρού, ένα έθιμο το οποίο έχει τις ρίζες του στην Τουρκοκρατία. Ο φακός της εκπομπής καταγράφει παιδιά και ενήλικες κατοίκους του χωριού καθώς αναβιώνουν το συγκεκριμένο έθιμο. Την ημέρα του Αϊ Γιαννιού οι οικογένειες συγκεντρώνονται σε κάποιο σπίτι και αφού ο παπάς ευλογήσει τον σταυρό που θα φιλοξενήσει η οικογένεια για ένα χρόνο, τρώνε όλοι μαζί.
Σχετικά με το Άργος από την άλλη, λαμβάνει χώρα το Καρναβάλι της Πρωτοχρονιάς το οποίο ολοκληρώνεται με το λεγόμενο έθιμο της “Πατερίτσας”, ενώ μας δίνονται πληροφορίες ότι το έθιμο αυτό είναι απόρροια ρωμαϊκής αγροτικής γιορτής, των Σατουρναλίων. Η συγκεκριμένη παράδοση αρχίζει την παραμονή της Πρωτοχρονιάς και τελειώνει με τη γιορτή της ”Πατερίτσας” στις 2 Ιανουαρίου.
Έτος παραγωγής: 1982
Σκηνοθεσία: Γιώργος Καλογιάννης
Ρεπορτάζ: Χρήστος Ζαφείρης
Δείτε όλο το ντοκιμαντέρ στο archive.ert.gr
