Η μεγάλη αναστάτωση που επικρατεί τελευταία για την κατάσταση της Ανώτατης Εκπαίδευσης στην Ελλάδα μου δίνει την ευκαιρία να παρουσιάσω την εμπειρία μου για 50 περίπου χρόνια είτε σαν φοιτητής, προπτυχιακός και μεταπτυχιακός στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ή σαν ερευνητής και πανεπιστημιακός δάσκαλος. Η ανάλυση δεν θα βασισθεί σε θεωρητικά ή ιδεολογικά δεδομένα αλλά σε πραγματικές εμπειρίες είτε προσωπικές ή γενικές.
Θα ξεκινήσω, κατά την γνώμη μου, με την σοβαρότερη και η οποία επηρεάζει πάρα πολλές επιπτώσεις και καταστάσεις. Μετά την μεταπολίτευση και μέχρι σήμερα όλες οι κυβερνήσεις έκαναν το ίδιο μεγάλο λάθος. Κάποια στιγμή κάθε χρόνο το Υπουργείο Παιδείας έστελνε ένα έγγραφο που έφθανε σε κάθε πανεπιστημιακό τμήμα με το ερώτημα «πόσους πρωτοετείς φοιτητές θα επιθυμούσατε να έχετε την επόμενη χρονιά».
Θα αναφερθώ στο δικό μας τμήμα Φυσικής του ΑΠΘ και ασφαλώς παρόμοια ισχύουν και για όλα τα Τμήματα. Η απάντηση μας ήταν 120 με 150 φοιτητές. Ο τελικός αριθμός που κατέληγαν ήταν περίπου 300 !!!!!. Επειδή η κοροϊδία ήταν προφανής, μία χρονιά αποφασίσαμε να μην απαντήσουμε. Αποτέλεσμα αυτής της τακτικής και πολιτικής όλων των κυβερνήσεων ήταν η υποβάθμιση των σπουδών με την πτώση του επιπέδου των φοιτητών, η αναλογία διδασκόντων προς φοιτητές να μικραίνει, οι κτηριακές ανάγκες να αυξάνονται με αποτέλεσμα συνεχώς να κτίζονται νέα κτήρια και προεκτάσεις και τελικά οι ελεύθεροι χώροι στο πανεπιστήμιο να ελαχιστοποιούνται.
Ταυτόχρονα, δημιουργούνταν νέα πανεπιστήμια αλλά ο αριθμός των φοιτητών δεν άλλαζε στα προ-υπάρχοντα. Και φθάσαμε η ρήση επί επταετίας «κάθε χωριό και γήπεδο» να γίνει «κάθε πόλη και πανεπιστήμιο». Λόγω του συστήματος αυτού αρκετοί φοιτητές στα τμήματα δεν είχαν προτεραιότητα επιλογής το τμήμα στο οποί βρέθηκαν να μην έχουν το ανάλογο ενδιαφέρον, η παραμονή τους στην φοιτητική ιδιότητα να παρατείνεται επικίνδυνα και πολλές φορές είτε να μην αποφοιτούν ποτέ ή να αποφοιτούν αλλά να καταλήγουν άνεργοι.
Είναι οι πρώτες μέρες ενός Σεπτεμβρίου και έχει αρχίσει η εξεταστική περίοδος. Η αποτυχία των εξεταζόμενων φοιτητών στο μάθημά μου είναι πολύ μεγάλη. Υποθέτω ότι οι περισσότεροι προσήλθαν στην εξέταση κατ’ ευθείαν από τις θερινές διακοπές χωρίς προετοιμασία. Την επομένη από την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων τουλάχιστον 50 φοιτητές εμφανίσθηκαν στο γραφείο μου να διαμαρτυρηθούν για τον μεγάλο αριθμό φοιτητών που κόπηκαν. Η κατάληψη του γραφείου μετά βίας δεν πραγματοποιήθηκε. Εξήγησα στους φοιτητές ότι η βαθμολογία δεν γίνεται με αναλογίες αλλά με την πραγματική απόδοση του καθενός φοιτητή/τρια.
Σε κάποια άλλη εξεταστική περίοδο μία φοιτήτρια βαθμολογήθηκε με ένα (1). Ήρθε στο γραφείο και προκλητικά μου δήλωσε ότι περίμενε να περάσει. Η απάντηση μου ήταν: «Είναι προφανές ότι πριν από τις εξετάσεις δεν άνοιξες το βιβλίο. Μετά τις εξετάσεις δεν το άνοιξες να δεις τι έγραψες» Στη συνέχεια μου εξήγησε ότι θέλει να τελειώσει για να πάρει σειρά προτεραιότητας για διορισμό. Ήταν η εποχή που οι διορισμοί πραγματοποιούνταν όχι με αξιολόγηση αλλά με σειρά προτεραιότητας των αιτήσεων. Της έδωσα δε και μία άλλη απάντηση. «Έχω δύο παιδιά φοιτητές τα οποία με απαγόρευσαν να μιλήσω σε καθηγητές τους και μάλιστα συναδέλφους μου. Αν λοιπόν εσύ προλάβεις και κάνεις αίτηση διορισμού στα γρήγορα με τον τρόπο που προσπαθείς θα αδικήσω τα παιδιά μου».
Τελειώνοντας, αν και υπάρχουν άπειρα παραδείγματα και περιστατικά, θα αναφερθώ σε πρόσφατα γεγονότα, πολύ σοβαρά και τα οποία θα πληρώσει ακριβά η Ελληνική κοινωνία. Κυριολεκτικά μέσα σε μια βραδιά ανωτατοποιήθηκαν όλα τα ΤΕΙ σε ΑΕΙ και δημιουργήθηκαν και κάποια τμήματα αμφιβόλου ανώτατης παιδείας και μάλλον ανύπαρκτης ανταπόκρισης στην Ελληνική αγορά. Δεν υπήρχε καμία υποδομή σχετική και δεν πραγματοποιήθηκε ουδεμία αξιολόγηση όπως έπρεπε και γίνεται παγκοσμίως. Οι ανάγκες της Ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας ήταν και είναι σε τεχνίτες καλής εκπαίδευσης και αντί να κατευθυνθούμε προς αυτή την πλευρά βαδίσαμε πάλι λάθος. Έτσι, από την μέση εκπαίδευση (γυμνάσια και λύκεια) πήγαμε κατευθείαν στην ανώτατη παιδεία και ενδιάμεση παιδεία δεν υπάρχει.
Συμπερασματικά, η ανώτατη παιδεία στην Ελλάδα δεν πάσχει μόνον από χρηματοδότηση, όπως ισχυρίζονται μερικοί, αλλά από πολιτικές ψηφοθηρικές αποφάσεις. Επαναλαμβάνω δε ότι η ευθύνη ανήκει σε όλες γενικά τις κυβερνήσεις μετά την μεταπολίτευση.
