Σαν σήμερα, το 1941, ξεκίνησε η Μάχη της Κρήτης, μια από τις σημαντικότερες μάχες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου που έμεινε στην Ιστορία τόσο για την αντίσταση που συνάντησαν οι ναζιστικές δυνάμεις, όσο και για τις απώλειες που υπέστησαν στην προσπάθειά τους να κατακτήσουν την Κρήτη.
Στις 20 Μαΐου του 1941, αφού οι δυνάμεις του βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού διατηρούσαν τον έλεγχο του υδατικού χώρου γύρω από την Κρήτη, οι Γερμανοί απογείωσαν πολυάριθμα αεροπλάνα, σε μια επιχείρηση με το συνθηματικό όνομα «Unternehmen Merkur» (Επιχείρηση Ερμής). Επρόκειτο να ρίξουν εκατοντάδες αλεξιπτωτιστές για να καταληφθούν θέσεις – κλειδιά του νησιού, τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για μεταφορά προμηθειών και πολεμοφοδίων από αέρος, προκειμένου να καταληφθεί ολόκληρη η Κρήτη.
Επικεφαλής των γερμανικών δυνάμεων ήταν ο πτέραρχος Κουρτ Στούντεντ, 51 ετών, βετεράνος πιλότος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου με 1.190 αεροπλάνα στη διάθεσή του και 29.000 αλεξιπτωτιστές και πεζικάριους. Οι Ιταλοί προσέφεραν 3.000 στρατιώτες στο σχέδιο. Όσοι Έλληνες, Βρετανοί, Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί στρατιωτικοί βρισκόταν στο νησί ήταν υπό το γενικό πρόσταγμα του 52χρονου Νεοζηλανδού στρατηγού Μπέρναρντ Φράιμπεργκ, επίσης βετεράνου του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι ελλιπώς εξοπλισμένοι υπερασπιστές της Κρήτης ήταν περίπου 40.000 – μα στο πλευρό τους βρέθηκαν χιλιάδες ακόμα άμαχοι κάτοικοι του νησιού, κάτι που δεν είχαν προβλέψει οι επικεφαλής των ναζιστικών δυνάμεων.
Η πρώτη ρίψη αλεξιπτωτιστών είναι εύκολος στόχος για τους Έλληνες και τους Συμμάχους. Στις μάχες, οι οποίες εντάθηκαν από το απόγευμα με το δεύτερο κύμα αλεξιπτωτιστών, μπήκαν και οι άμαχοι σε δύο μέτωπα: στο αεροδρόμιο του Μάλεμε και στην ευρύτερη περιοχή των Χανίων. Η εξόριστη ελληνική κυβέρνηση και ο βασιλιάς Γεώργιος ο Β’ περνάνε το ίδιο βράδυ στην Αίγυπτο. Οι Γερμανοί επικέντρωσαν τις προσπάθειές τους στην κατάληψη του αεροδρομίου του Μάλεμε και το κατάφεραν ενώ απώθησαν τις συμμαχικές δυνάμεις νότια, καθιστώντας τον αγώνα τους μάταιο. Πολλές μονάδες των Δυνάμεων της Κοινοπολιτείας, ακολουθώντας την απόφαση του Λονδίνου με το τέλος του Μάη πέρασαν στην Αίγυπτο ενώ 5.500 άτομα που δεν κατορθώνουν να επιβιβαστούν, παραδίδονται, συλλαμβάνονται ή καταφεύγουν στα βουνά της Κρήτης. Η Μάχη της Κρήτης ολοκληρώθηκε την 1η του Ιούνη του 1941.
Ο απολογισμός της Μάχης ήταν απροσδόκητος για τη Γερμανία και είχε σημαντικό αντίκτυπο στο μέλλον του πολέμου, αφού αποφασίστηκε να μην πραγματοποιηθεί ξανά αεραποβατική επιχείρηση τέτοιου μεγέθους: 3.986 νεκροί και αγνοούμενοι, 2.594 τραυματίες, 370 αεροπλάνα οι απώλειες, σύμφωνα με τα γερμανικά στοιχεία – σύμφωνα με τους Συμμάχους όμως, οι γερμανικές απώλειες ξεπέρασαν τις 16.000. Στους Συμμάχους η Μάχη κόστισε 3.500 ζωές, 1.900 τραυματίες και 17.500 αιχμάλωτους.
Μετά την κατάληψη της Κρήτης στον Νομό Λασιθίου αποβιβάστηκε ένα Σύνταγμα Ιταλών και σε λίγες μέρες έφθασε η Μεραρχία της Σιένας που απλώθηκε σε ολόκληρο τον Νομό, καθώς και στα Δωδεκάνησα. Στην υπόλοιπη Κρήτη απλώθηκαν οι Γερμανοί.
