Στις 22 Μαΐου του 1963, ο βουλευτής της ΕΔΑ και προβεβλημένο στέλεχος του παγκόσμιου φιλειρηνικού κινήματος δέχεται δολοφονική επίθεση στη Θεσσαλονίκη. Πέντε μέρες αργότερα θα υποκύψει στα τραύματά του. Οι συνθήκες διάπραξης του εγκλήματος και η συμμετοχή σε αυτό μελών παρακρατικών οργανώσεων, που υποκινήθηκαν από τους επίσημους μηχανισμούς κοινωνικού ελέγχου, κυρίως την Αστυνομία, έχουν φωτιστεί αρκετά στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε. Της Στέλλας Νιώτη.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει η ανάγνωση των συνθηκών του γεγονότος από κοινωνιολογική και εγκληματολογική οπτική, ώστε να κατανοηθεί το πλαίσιο της δράσης των παρακρατικών οργανώσεων και να αντληθούν συμπεράσματα για τα σύγχρονα φαινόμενα τρομοκράτησης και διασποράς του φόβου στην κοινωνία. Η συνοπτική αναφορά στα γεγονότα και τις συνθήκες της δολοφονίας εξυπηρετεί τις ανάγκες κατανόησης του ευρύτερου πλαισίου που συνέβαλε στη συγκρότηση των παρακρατικών οργανώσεων και κατηύθυνε τη δράση τους, με σκοπό τη συντήρηση και αναπαραγωγή των συσχετισμών εξουσίας και την αποτροπή του ενδεχόμενου μιας αριστερής διακυβέρνησης. Η επιλεκτική αναφορά σε βιβλιογραφικές πηγές συγκεκριμένης επιστημονικής και πολιτικής προσέγγισης έλαβε υπόψη της τις ανάγκες της πιστότερης αναπαράστασης του γεγονότος, με σκοπό την ανάδειξη του πλαισίου και των διαδικασιών που οδήγησαν στη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη.
Το εγχείρημα δεν θα είχε ολοκληρωθεί χωρίς τη στήριξη και την πληροφόρηση που μου παρείχε το Ίδρυμα Ανδρέα Λεντάκη, το οποίο και έθεσε στη διάθεσή μου το έργο του «Το Παρακράτος και η 21η Απριλίου». Η επικαιρότητα των προσεγγίσεων του Α. Λεντάκη και η ενδελεχής εξέταση του θέματος αποτέλεσαν σημαντικούς οδηγούς μου, σε σημείο που, σε αρκετά σημεία, η προτεινόμενη ανάγνωση να περιορίζεται σε μια διαφορετική οργάνωση και παρουσίαση του προϋπάρχοντος υλικού.
1. Συνοπτική αφήγηση της δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη
Στις 22 Μαΐου 1963 η Επιτροπή Ειρήνης της Θεσσαλονίκης οργάνωσε συγκέντρωση για τους Φίλους της Ειρήνης με ομιλητή τον Γρηγόρη Λαμπράκη, η οποία αρχικά είχε ανακοινωθεί ότι θα γινόταν στο κέντρο «Πικαντίλλι». Μετά όμως από την άρνηση του ιδιοκτήτη να παραχωρήσει την αίθουσα, προφανώς εξαιτίας των «πιέσεων» που του ασκήθηκαν από τους υπεύθυνους της δολοφονίας, πραγματοποιήθηκε στα γραφεία του Δημοκρατικού Συνδικαλιστικού Κινήματος. Ήδη από τις προηγούμενες ημέρες είχε παρατηρηθεί κινητικότητα στην Επιθεώρηση της Χωροφυλακής και το Ε΄ Αστυνομικό Τμήμα που ανέλαβαν, σύμφωνα με τις αφηγήσεις των Σπ. Λιναρδάτου (1) και Α. Λεντάκη (2) την παρεμπόδιση και την ματαίωση της συγκέντρωσης.
Όπως αναφέρει ο Σπ. Λιναρδάτος το σχέδιο περιλάμβανε «επίθεση κατά του Λαμπράκη και των άλλων «φίλων της ειρήνης» (…) από «αγανακτισμένους εθνικόφρονες» (1, σελ. 258- 259). Για το λόγο αυτό τις προηγούμενες ημέρες, με ευθύνη αξιωματικών της Ασφάλειας Θεσσαλονίκης ειδοποιήθηκαν όλα τα αστυνομικά τμήματα να στείλουν τους άνδρες τους στον τόπο της συγκέντρωσης και, σε συνεργασία με τους «αγανακτισμένους εθνικόφρονες» που είχαν επιστρατευθεί από τους χώρους των «συνεργατών» τους, να προχωρήσουν σε αντισυγκέντρωση αποδοκιμασίας του Λαμπράκη και των άλλων φίλων της ειρήνης. Ο Σπ. Λιναρδάτος αφηγείται ότι «από τις 6 το απόγευμα της 22ας Μαΐου, αρχίζει να παρατηρείται συγκέντρωση υπόπτων προσώπων στα πεζοδρόμια των οδών Βενιζέλου, Ερμού και Σπανδωνή, απέναντι και κοντά στο κτίριο που πρόκειται να γίνει η συγκέντρωση» (1, σελ. 258).
Η συνέχεια στο Tvxs.gr
