Από τον νεότερο -τον 36χρονο Γερμανό Γιούλιαν Νάγκελσμαν- μέχρι τον μεγαλύτερο- τον 65χρονο Αυστριακό Ραλφ Ράνγκνικ- και οι 24 προπονητές των ισάριθμων εθνικών ομάδων-φιναλίστ του Euro 2024, έχουν μια ιστορία, όσο εντυπωσιακή ή…δυσάρεστη κι αν είναι.
Ποιος όμως κέρδισε τρόπαια; Ποιοι έπαιξαν για τη χώρα τους; Ποιος ήταν αποφασιστικός και ποιος αποδείχθηκε μοιραίος;
Η ιστοσελίδα «The Athletic» παρουσιάζει ένα…οδηγό για την καριέρα των προπονητών του Euro 2024, κατατάσσοντάς τους από την 1η έως την 24η θέση:
24 Ντομένικο Τεντέσκο :Γεννήθηκε στην Ιταλία αλλά μεγάλωσε στη Γερμανία, ο Τεντέσκο έπαιξε για λίγο για την ASV Άϊτσβαλντ στην 8η κατηγορία του γερμανικού ποδοσφαίρου πριν πάρει την εξαιρετικά σοφή απόφαση να το εγκαταλείψει, καθώς και τη δουλειά του ως βιομηχανικός μηχανικός, προκειμένου να ξεκινήσει να προπονεί στη Στουτγάρδη, το μεγαλύτερο κλαμπ της περιοχής.
23 Γιούλιαν Νάγκελσμαν: Το να είναι αρχηγός της ομάδας κάτω των 19 ετών του Μονάχου του 1860 ήταν σίγουρα καλό για τον Νάγκελσμαν. Αν και ποτέ δεν θα μάθουμε πόσο καλός θα μπορούσε να ήταν ο προπονητής της Γερμανίας, καθώς αποσύρθηκε σε ηλικία 20 ετών λόγω σοβαρού τραυματισμού στο γόνατο.
22 Κάσπερ Χιούλμαντ: Ένας άλλος που αποσύρθηκε νωρίς λόγω τραυματισμού στο γόνατο, στα 26 του στην περίπτωσή του, ο μέσος Χιούλμαντ ακολούθησε μια καλή πορεία λίγα χρόνια νωρίτερα, όταν μετακόμισε από την Χέρλεβ, έναν σύλλογο χαμηλότερης κατηγορίας στην πρωτεύουσα της Δανίας, την Κοπεγχάγη για να παίξει στις Η.Π.Α. για την ομάδα ποδοσφαίρου του Πανεπιστημίου της Βόρειας Φλόριντα, τους Όσπρις, το 1994.
21 Φραντσέσκο Καλτσόνα: Αναμφίβολα το άτομο στη λίστα μας με τη λιγότερη εμπειρία ως επαγγελματίας παίκτης ή προπονητής. Ο 55χρονος προπονητής της Σλοβακίας, ο οποίος ήταν επίσης επικεφαλής της πρωταθλήτριας Serie A, Νάπολι για τους τελευταίους μήνες της σεζόν που μόλις τελείωσε, ήταν προπονητής μόνο για μερικά χρόνια, αφού προηγουμένως ήταν επί μακρόν βοηθός του Μαουρίτσιο Σάρι και μετά του Λουτσιάνο Σπαλέτι. Ως παίκτης, ο Καρτσόνα έπαιξε λίγες φορές στη μεσαία γραμμή για την Αρέτσο στη Serie B τη δεκαετία του 1980 πριν περάσει τη δεκαετία του 1990 ως προπονητής ερασιτεχνών Τεγκολέτο στην έκτη κατηγορία της Ιταλίας. ενώ διευθύνει μια επιχείρηση καφέ.
20 Ραλφ Ράνγκνικ: Μια αρκετά σύντομη καριέρα είχε τελειώσει όταν ο νυν προπονητής της Αυστρίας έκλεισε τα 30, αφού συνειδητοποίησε ότι είχε περισσότερο ταλέντο στην προπονητική παρά στο να παίζει. Ο Ράνγκνικ ήταν ένας αμυντικός χαφ που. Έπαιξε για ομάδες όπως η Στουτγάρδη και η Σάουθγουικ FC, την ομάδα του Sussex County Division One το 1979-80 ενώ σπούδαζε στο Πανεπιστήμιο του Σάσεξ. Έκανε το ντεμπούτο του εναντίον της Στάινινγκ Τάουν και μετά από ένα «τάκλιν από πίσω» έσπασε τρία πλευρά και τρύπησε έναν πνεύμονα, πέρασε τους επόμενους τέσσερις μήνες στο νοσοκομείο. Πέρα από αυτό, του άρεσε ο χρόνος του εκεί, λέγοντας ότι διαμόρφωσε ποιος θα γινόταν. Ο Ράνγκνικ έδωσε 1.000 λίρες στον σύλλογο κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
19 Έντουαρντ Ιορντανέσκου: Ήταν στις τάξεις της FCSB ακολουθώντας τα βήματα του πατέρα του Άνγκελ (θρυλικός πρώην επιθετικός και σκόρερ ρεκόρ του συλλόγου, ο οποίος είχε τρεις περιόδους ως προπονητής της Ρουμανίας ο ίδιος). Δυστυχώς, το σημερινό αφεντικό της Ρουμανίας έφυγε από τη Στεάουα, όπως ονομάζονταν ακόμα τότε, αφού μόλις έπαιξε ένα παιχνίδι και πήγε σε ομάδες όπως, Φοτσάνι και Ροκάρ Βουκουρεστίου.
18 Ζλάτκο Ντάλιτς: Ένας αμυντικός μέσος που δεν κατάφερε να κερδίσει το «στοίχημα» στη Χάιντουκ Σπλιτ, έτσι πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του στη NK Βάρτεκς. Ασφαλώς, με τον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2018 και την τρίτη θέση του Παγκοσμίου Κυπέλλου το 2022 μεταξύ των επιτευγμάτων του με την Κροατία, η προπονητική καριέρα του Ντάλιτς ήταν η μεγαλύτερη επιτυχία.
17 Ματίας Κεκ: Ο επιβλητικός αριστερός σέντερ μπακ, Κεκ έκλεισε την καριέρα του στην πατρίδα του, στη Μάριμπορ στη Σλοβενία, πηγαίνοντας στην Αυστρία ενδιάμεσα με τους Σπίταλ/Ντράου και Γκρέιζερ AK. Κέρδισε επίσης ένα ματς με τη Σλοβενία σε φιλικό με την Κύπρο το 1992. Τώρα διευθύνει τη Σλοβενία.
16 Μιχάλ Πρόμπιερζ: Κεντρικός μέσος που πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του με τον Γκόρνικ, τον δεύτερο πιο επιτυχημένο σύλλογο όλων των εποχών της Πολωνίας μαζί με τη Ρουχ Χορζόφ (έπαιξε και για λίγο για αυτούς). Από την αποχώρησή του, ο Πολωνός προπονητής έχει αναλάβει εννέα συλλόγους στην πατρίδα του, δύο από αυτούς δύο φορές.
15 Λουτσιάνο Σπαλέτι: Ένας αξιόλογος προπονητής που είχε μια απαράμιλλη δεκαετή καριέρα ως μέσος στα ιταλικά κατώτερα πρωταθλήματα, αγωνίστηκε για Καστελφιορεντίνο, Εντέλα, Σπέτσια και Βιαρέτζο πριν τελειώσει τις μέρες του παιχνιδιού του με την Έμπολι στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Εκεί ξεκίνησαν οι προπονητικές του μέρες και πήρε την Έμπολι από τη Serie C στη Serie A μέσω διαδοχικών προαγωγών το 1996 και το 1997.
14 Μάρκο Ρόσι: Ιταλός αμυντικός ο Ρόσι πέρασε πέντε χρόνια στην Μπρέσια, κυρίως στη Serie B, και στη συνέχεια κέρδισε την προαναφερθείσα μεταγραφή στη Σαμπντόρια, όπου έπαιξε για μερικές σεζόν μαζί με τους Ρουντ Γκούλιτ, Ρομπέρτο Μαντσίνι και Ντέιβιντ Πλατ πριν από άλλη μια καριέρα στην Αμερική, όπως στο Κλαμπ Αμερίκα του Μεξικό. Θα είναι στον πάγκο της Ουγγαρίας στο Euro.
13 Ρομπέρτο Μαρτίνεθ: Ο Μαρτίνεθ πήρε μια ασυνήθιστη και καθοριστική απόφαση για την καριέρα του όταν μετακόμισε από την τέταρτη ισπανική κατηγορία και την Μπαλαγκέρ στην τέταρτη αγγλική κατηγορία και την Γουίγκαν το 1995. Τις επόμενες έξι σεζόν, έπαιξε 227 φορές στη μεσαία γραμμή για τη Γουίγκαν, δύο φορές στην τρίτη κατηγορία και τη βοήθησε να κερδίσει την άνοδο στη Β’ κατηγορία (τώρα League One). Αργότερα ολοκλήρωσε το ίδιο κατόρθωμα με τη Σουόνσι Σίτι , την οποία όπως και την Γουίγκαν καθοδηγούσε από τον πάγκο. Έκτοτε το ενίσχυσε, κατακτώντας το Κύπελλο Αγγλίας με την Γουίγκαν – τότε Premier League- το 2013, καθοδηγώντας την Έβερτον στην ίδια κατηγορία και προπονώντας το Βέλγιο και τώρα την Πορτογαλία σε διεθνές επίπεδο.
12 Λουίς ντε λα Φουέντε: Καταξιωμένος αριστερός μπακ που ήταν μέρος των διάσημων ομάδων της Αθλέτικ Μπιλμπάο που κατέκτησαν τίτλο το 1983 και το 1984, την τελευταία φορά που ο σύλλογος των Βάσκων ήταν πρωταθλητής της La Liga. Ο τώρα προπονητής της Ισπανίας ήταν μόλις 21 ετών την εποχή του πρώτου τίτλου, έχοντας περάσει από τις τάξεις των νέων στην Αθλέτικ. Συνέχισε να παίζει περισσότερες από 200 φορές για αυτούς σε δύο περιόδους με τέσσερα χρόνια παραμονής στη Σεβίλλη ενδιάμεσα. Ο Ντε λα Φουέντε έπαιξε για την Ισπανία σε επίπεδο νέων, συμπεριλαμβανομένων των Ολυμπιακών Αγώνων του 1988, αλλά ποτέ στην ομάδα των μεγάλων.
11 Στηβ Κλαρκ: Ένας άνθρωπος δύο συλλόγων, με αυτούς τους συλλόγους να είναι η Σεντ Μίρεν στη γενέτειρά του Σκωτία και η Τσέλσι. Ο Κλαρκ μετακόμισε στο «Στάμφορντ Μπριτζ» τον Ιανουάριο του 1987 και έμεινε στην ομάδα εκεί για 11 χρόνια, παίζοντας 421 φορές, κυρίως δεξί μπακ, και κέρδισε μια θέση στην ενδεκάδα όλων των εποχών του συλλόγου (σε τετράδα με τους Τζον Τέρι, Μαρσέλ Ντεσαγί και Γκρέαμ Λε Σο, όπως ψηφίστηκαν το 2005 για τον εορτασμό της εκατονταετηρίδας τους). Οι μεγάλες του διακρίσεις ήρθαν στο τέλος της καριέρας του, κέρδισε το Κύπελλο Αγγλίας το 1997 και το Λιγκ Καπ και (στην τελευταία του εμφάνιση σε ηλικία 34 ετών) το πλέον ανενεργό Κύπελλο Κυπελλούχων UEFA το 1998. Παραδόξως, έπαιξε μόνο έξι φορές για τη Σκωτία, την οποία διαχειρίζεται τώρα, πάνω από επτά χρόνια.
10 Σιλβίνιο: Ο πρώτος Βραζιλιάνος στην Άρσεναλ το 1999 (ακριβώς τη στιγμή που οι Βραζιλιάνοι έμπαιναν στη μόδα), εκδιώκοντας τον Νάιτζελ Γουίντερμπερν ως αριστερό μπακ. Τόσο καλός ήταν ο Σιλβίνιο, ψηφίστηκε στην ομάδα της χρονιάς για την Ένωση Επαγγελματιών Ποδοσφαιριστών για το 2000-01, αλλά στη συνέχεια αντικαταστάθηκε από τον «απόφοιτο» της ακαδημίας Άσλεϊ Κόουλ και πουλήθηκε στην ισπανική Θέλτα, και στη συνέχεια μετακόμισε στη Μπαρτσελόνα, όπου ο τελευταία του αγώνας ήταν η νίκη στον τελικό του Champions League του 2009 εναντίον της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Έξι συμμετοχές για τη Βραζιλία, δύο Champions League, τρεις τίτλους La Liga και δύο στη Βραζιλία με την Κορίνθιανς πριν έρθει στην Ευρώπη. Καθόλου άσχημα για τον προπονητή της Αλβανίας.
9 Μουράτ Γιακίν: Αυτός και ο μικρότερος αδερφός του Χακάν, επιθετικός, θεωρούνται δύο από τους καλύτερους παίκτες της Ελβετίας των τελευταίων δεκαετιών. Ο Μουράτ ήταν ένας αξιόπιστος κεντρικός αμυντικός που κέρδισε τον ελβετικό τίτλο με την ομάδα Γκραχόπερς της Ζυρίχης ως νεαρός το 1995 και το 1996, στη συνέχεια έπαιξε για τη Στουτγάρδη στη Γερμανία και την τουρκική Φενερμπαχτσέ πριν τελειώσει την καριέρα του ως αρχηγός και λίμπερο στη Βασιλεία, όπου κέρδισε άλλους τρεις τίτλους. Είχε 49 διεθνείς συμμετοχές, μεταξύ των οποίων έπαιξε κάθε λεπτό στα τρία παιχνίδια τους στο Euro 2004, πριν γίνει προπονητής τους το 2021.
8 Γκάρεθ Σάουθγκεϊτ: Μοίρασε σχεδόν εξίσου τις ημέρες του παιχνιδιού του σε τρεις συλλόγους -την Κρίσταλ Πάλας, την Άστον Βίλα και τη Μίντλεσμπρο- και με την τελευταία κέρδισε θρυλική θέση, καθώς έγινε ο πρώτος (και μέχρι σήμερα, μοναδικός) αρχηγός τους που σήκωσε ένα σημαντικό τρόπαιο, συγκεκριμένα το Λιγκ Καπ του 2004. Ο Σάουθγκεϊτ, όπως είναι στη διοίκηση, ήταν συνεπής, αξιόπιστος, αξιοπρεπής και ηγέτης. Ο αρχηγός της Κρίσταλ Πάλας στα 23 του (παίζοντας στη μεσαία γραμμή) προτού μετακομίσει στο κέντρο της Βίλα και ευδοκιμήσει στη συνέχεια. Πενήντα επτά συμμετοχές στην Αγγλία. Δεν μπορούσε να εκτελέσει πέναλτι.
7 Σεργκέι Ρεμπρόφ: Κάποτε κόστισε στην Τότεναμ 11 εκατομμύρια λίρες σε μια εποχή που ήταν πολλά χρήματα. Πολυγραφότατος επιθετικός στην Ουκρανία, όπου είναι ο δεύτερος σκόρερ στην ιστορία του πρωταθλήματος με 123 γκολ. Κέρδισε εννέα τίτλους Ουκρανίας με την Ντιναμό Κιέβου, όπου αποτέλεσε μέρος της συνεργασίας με τον Αντρέι Σεφτσένκο. Είναι ο σημερινός μάνατζερ της Ουκρανίας.
6 Ιβάν Χάσεκ: Ο Χάσεκ ηγήθηκε μιας χρυσής γενιάς Τσεχοσλοβακών ποδοσφαιριστών στα τέλη της δεκαετίας του 1980/αρχές της δεκαετίας του 1990. Σε επίπεδο συλλόγου, ο σημερινός προπονητής της Τσεχίας βοήθησε τη Σπάρτα Πράγας να κερδίσει τον τίτλο οκτώ φορές (ως μέσος που σκόραρε 63 φορές για αυτούς σε δύο περιόδους) και αναδείχθηκε Τσέχος ποδοσφαιριστής της χρονιάς το 1987 και το 1988. Σε διεθνές επίπεδο, ήταν αρχηγός του χώρα στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1990, όπου έχασε 1-0 από την ενδεχόμενη πρωταθλήτρια Δυτική Γερμανία στους προημιτελικούς.
5 Βίλι Σανιόλ: Πέντε τίτλοι πρωταθλήματος με την Μπάγερν Μονάχου. Κέρδισε επίσης το Champions League στην πρώτη του σεζόν στη Βαυαρία. Έχασε το…σκάφος για τις νίκες στο Παγκόσμιο Κύπελλο και το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα της Γαλλίας το 1998 και το 2000 επειδή ήταν νέος και υπήρχε ο Λίλιαμ Τιράμ. Είχε 58 συμμετοχές και ήταν το δεξί μπακ της Γαλλίας στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 2006 – όπως αυτά τα Euro, επίσης στη Γερμανία – παίζοντας κάθε λεπτό κάθε αγώνα, συμπεριλαμβανομένου του τελικού που έχασε από την Ιταλία στα πέναλτι. Το πώς κάτι από αυτά τον οδηγεί στο να είναι προπονητής της Γεωργίας αυτές τις μέρες είναι άγνωστο, αλλά τα καταφέρνει αρκετά καλά σε αυτό.
4 Βιτσένζο Μοντέλα: Αγαπητός στη Ρόμα, όπου σημείωσε 102 γκολ (συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων σε έναν αγώνα εναντίον της μισητής τοπικής αντιπάλου Λάτσιο) και τη βοήθησε να κερδίσει το πιο πρόσφατο Scudetto το 2001 (άλλοι επιθετικοί αυτής της ομάδας, Γκαμπριέλ Μπατιστούτα, Φραντσέσκο Τότι, Μάρκο Ντελβέκιο, Άμπελ Μπάλμπο,). Η Ρόμα τον είχε αγοράσει από τη Σαμπντόρια, όπου είχε σκοράρει 42 γκολ σε δύο σεζόν της Serie A. Ονομάστηκε «aeroplanino», επειδή ήταν κάτω από το μέσο ύψος και πανηγύριζε με τεντωμένα τα χέρια. Αριστεροπόδαρος, προικισμένος και γρήγορος. Και ο προπονητής της Τουρκίας για το Euro 2024 είναι ένας από τους δύο μόνο επιθετικούς σε αυτή τη λίστα, μαζί με τον Ρεμπρόφ.
3 Ντιντιέ Ντεσάμπ: Ο απόλυτος παίκτης της ομάδας που έκανε άλλους να ευδοκιμήσουν, τα έκανε όλα. ήταν αρχηγός της χώρας του για την κατάκτηση του Παγκοσμίου Κυπέλλου (1998) και του Euro (2000), έχοντας ήδη κατακτήσει το Champions League με τη Γιουβέντους το 1996. Κέρδισε επίσης το Champions League και δύο εγχώριους τίτλους με τη Μαρσέιγ, ένα Κύπελλο Αγγλίας με την Τσέλσι και τη Serie A τρεις φορές στη Γιουβέντους, επίσης ψηφίστηκε Γάλλος ποδοσφαιριστής της χρονιάς το 1996 και ονομάστηκε ο ένατος καλύτερος παίκτης της χώρας του 20ου αιώνα. Οδήγησε τη Γαλλία σε ένα άλλο Παγκόσμιο Κύπελλο ως προπονητής της το 2018.
2 Ντράγκαν Στοίκοβιτς: Ο επιθετικός μέσος και πλέι μέικερ του οποίου ο πρωταρχικός στόχος ήταν να διασκεδάσει, να ντριμπλάρει και να κοροϊδέψει τους αμυντικούς. Πράγμα που έκανε συχνά. Μέρος της προικισμένης γενιάς της Γιουγκοσλαβίας στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και στις αρχές της δεκαετίας του 1990, μαζί με τους Ντεγιάν Σαβίτσεβιτς, Αλέν Μπόκσιτς, Ρόμπερτ Προσινέτσκι και Σίνισα Μιχαίλοβιτς. Ο Στόικοβιτς και η Γιουγκοσλαβία έφτασαν στους προημιτελικούς του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1990 (χάνοντας από την τελικά φιναλίστ Αργεντινή στα πέναλτι) και είναι ήρωας τόσο στον Ερυθρό Αστέρα Βελιγραδίου, στη Σερβία, όσο και στην Ιαπωνική Ναγκόγια Γκράμπους, στην οποία έπαιξε και αργότερα διηύθυνε. Ο Στοίκοβιτς μπορεί να μην έχει κερδίσει τόσα τρόπαια όσο ο Ντεσάμπ, αλλά όταν ο πρώην προπονητής του Αρσέν Βενγκέρ ρωτήθηκε (προ εποχής Άρσεναλ) κάποτε για τους καλύτερους παίκτες που είχε προπονήσει ποτέ, ονόμασε τον «εξαιρετικό» Στοίκοβιτς στην πρώτη τριάδα του με τον Γκλεν Χοντλ και Ζωρζ Γουεά. Ο σημερινός προπονητής της Σερβίας ήταν μια ιδιοφυΐα από μια περασμένη εποχή.
1 Ρόναλντ Κούμαν: Ένα κορυφαίο μείγμα τροπαίων και ταλέντου, ο Ολλανδός μαέστρος Κούμαν παίρνει την πρώτη θέση. Τρόπαια -ένα Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα, δύο Ευρωπαϊκά Κύπελλα/Champions League (ένα με την PSV Αϊντχόφεν, ένα με την Μπαρτσελόνα), τέσσερις τίτλους Eredivisie (ένας Άγιαξ, τρεις PSV), τέσσερις νίκες στη La Liga με την Μπαρτσελόνα-, δύο φορές ψηφισμένος Ολλανδός ποδοσφαιριστής της χρονιάς.
Ταλέντο, σκόραρε το γκολ της νίκης στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών του 1992 στο Γουέμπλεϊ, επίσης πρώτος σκόρερ στο Champions League 1993-94 (ενώ έπαιζε πίσω), εξαιρετική ικανότητα σουτ, ακριβής εμβέλεια πάσας, εξαιρετικός στην ανάγνωση του παιχνιδιού και σκόρερ πολλών ελεύθερων λακτισμάτων και πέναλτι. Παρά το γεγονός ότι έπαιξε μεγάλο μέρος της καριέρας του ως αμυντικός, ο σημερινός προπονητής της Ολλανδίας σημείωσε 239 γκολ σε 685 συμμετοχές σε συλλόγους.
A. Bαζογιάννης
