Το ιστορικό Μακεδονοχώρι Κάτω Μελάς είναι το ομορφότερο των Κορεστείων. Ο ολιγάνθρωπος οικισμός του απαρτίζεται από δύο γειτονιές, που διαχωρίζονται μεταξύ τους από ένα γραφικό και αστείρευτο ποταμάκι. Στην ευρύχωρη πλατεία του χωριού υπάρχει η μαρμάρινη προτομή του πρωτεργάτη του Μακεδονικού Αγώνα Παύλου Μελά. Απ’ την πλατεία αυτή αρχίζει ένας ανηφορικός ασφαλτοστρωμένος δρόμος μήκους 200 μ., που οδηγεί σε ένα μικρό και υπερυψωμένο πλάτωμα του όρους Λέσιτς, όπου είναι κτισμένη η παρουσιαζόμενη Μονή του προφήτη Ηλία.
Το οικοδομικό συγκρότημα της μονής είναι πτωχικό. Καταλαμβάνει μία κατηφορική έκταση 900 τ. μ. περίπου, και ορίζεται εξωτερικά από έναν αμυντικό μαντρότοιχο τεσσάρων πλευρών, συνολικού μήκους 120 μ. Το εν λόγω περιτείχισμα είναι πετρόκτιστο και λασπόκτιστο, έχει ύψος 1,8 μ., διαθέτει σε αρκετά σημεία του μικρές οπές – πολεμίστρες και περιλαμβάνει δύο οχυρωμένες θύρες, που βρίσκονται στο μέσον της ανατολικής (κάτω) και της δυτικής (άνω) πλευράς του, αντίστοιχα.
 |
| Μερική άποψη του μοναστηριού από ΝΔ |
Στη ΝΔ γωνία της περιτειχισμένης έκτασης του Μοναστηριού είναι κτισμένο ένα ισόγειο οίκημα με προστέγασμα στην πρόσοψή του, που έχει μήκος 10 μ., πλάτος 5 μ. και ύψος 3 μ. περίπου, και διαθέτει δύο δωμάτια – κελιά, όπου διέμεναν παλαιότερα οι λίγοι Μοναχοί του.
 |
| Τα κελιά της Ιεράς Μονής. |
Στη ΒΑ και κάτω πλευρά του ίδιου περίβολου βρίσκεται η μικρή μεταβυζαντινή εκκλησία του προφήτη Ηλία (τέλους 18ου αι.), που είναι ρυθμού μονόκλιτης Βασιλικής κι έχει μπροστά της ένα σχετικώς χαμηλό καμπαναριό. Στο εσωτερικό της υπάρχει ένα λιτό τέμπλο, με ξυλόγλυπτη κεντρική Αγιόθυρα, και με σπουδαίες φορητές εικόνες του 19ου αιώνα.
Το εξεταζόμενο μοναστήρι πανηγυρίζει στις 20 Ιουλίου, εορτή του πάτρωνά του Προφήτη Ηλία, και δέχεται πληθώρα προσκυνητών απ’ όλη της περιοχή των Κορεστείων.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Περισσότερα στοιχεία για το αναφερόμενο μοναστήρι υπάρχουν στον Ιστότοπο «Χριστιανική Καστοριά»
Η δυτική θύρα του αμυντικού περιτειχίσματος
Η λατρευτική εικόνα του Προφήτη Ηλία στο ναό της Μονής, έτους 1882
