Έχει αποκτήσει τη φήμη του μεγαλύτερου προβοκάτορα στον κινηματογράφο. Ίσως γιατί ο Όλιβερ Στόουν με τις ταινίες του σχεδόν πάντα προκαλεί θόρυβο, προσπαθεί να εκθέσει το αμερικανικό κατεστημένο, να αφυπνίσει συνειδήσεις, με κάθε τρόπο, ορισμένες φορές φτάνοντας ή και ξεπερνώντας τα όρια.
Εδώ και κάποια χρόνια έχει αποσυρθεί από τη μυθοπλασία, ασχολείται με τηλεοπτικά ντοκιμαντέρ, παρεμβαίνει, χωρίς φόβο, αλλά με πάθος, στα πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα, βρίσκεται απέναντι από την επίσημη αμερικάνικη πολιτική και στα στερεότυπα που κυριαρχούν στον μέσο Αμερικανό.
Η υποστήριξή του προς τον Σνόουντεν, αλλά και σε πολιτικούς, που ο Λευκός Οίκος ή το Στέιτ Ντιπάρτμεντ τους θεωρούν “εχθρούς” των ΗΠΑ, τον έχουν βάλει στο στόχαστρο μίας σημαντικής μερίδας του συστημικού Τύπου, αλλά και κύκλων εξουσίας. Εντάξει, δεν είναι και ο Τσάρλι Τσάπλιν ή ο Όρσον Γουέλς, αλλά η επιχείρηση απαξίωσής του είναι δεδομένη, ενώ πολλές φορές το όνομά του συνοδεύεται από χαρακτηρισμούς όπως “ακραίος,”, “λαϊκιστής” ή “συνωμοσιολόγος”.
Ο Όλιβερ Στόουν, που συμπληρώνει σήμερα τα 78 του χρόνια, είναι μία χαρισματική και εξόχως ενδιαφέρουσα προσωπικότητα, ένας ιδιαίτερα αποτελεσματικός σεναριογράφος, ένας σκηνοθέτης που έκανε σπουδαία πράγματα, αλλά και αποτυχίες, έζησε στο όριο, μπλέχτηκε με τις ουσίες, κατάφερε να ξεφύγει απ’ αυτές, αλλά όχι από τους δαίμονες που τον κατατρέχουν από την εφηβική και νεανική του ηλικία.
Η πληγή του χωρισμού
Γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη, από Γαλλίδα μάνα και Αμερικάνο πατέρα, χρηματιστή, που μάλλον τον θαύμαζε και πληγώθηκε περισσότερο απ’ όσο περίμεναν οι γονείς του, όταν μία μέρα, το 1962, που ήταν στο σχολείο, αποφάσισαν να χωρίσουν. Η απώλεια του πατέρα του, δεν μπόρεσε να θεραπευθεί από τα ταξίδια στη Γαλλία για να περάσει τις διακοπές του με τους παππούδες του και αυτό φάνηκε και σε πολλές ταινίες του. Η ζωή, όμως, παίζει περίεργα παιχνίδια και ο Στόουν έχει ήδη δύο διαζύγια και τρεις γάμους, απ’ τους οποίους απέκτησε και τρία παιδιά.
Το τραύμα του Βιετνάμ
Παρόλα αυτά, ο νεαρός Στόουν θα μπει στο Γέιλ, το οποίο όμως θα εγκαταλείψει πολύ γρήγορα για να περιπλανηθεί στην Ασία. Το 1967 θα στρατολογηθεί για να πάει στο Βιετνάμ. Εκεί, θα γνωρίσει τη φρίκη ενός βρόμικου πολέμου. Θα δείξει γενναιότητα στις μάχες, θα τραυματιστεί δυο φορές και γι’ αυτό θα παρασημοφορηθεί. Όμως, τα παράσημα δεν θα κλείσουν ποτέ την πληγή που είχε ανοίξει στην ψυχή του. Ως βετεράνος του Βιετνάμ, όσο περνούσε ο καιρός τόσο συνειδητοποιούσε τα εγκλήματα που έκαναν οι ΗΠΑ, σε μια μικρή, ρημαγμένη από την αποικιοκρατία, χώρα, στην άλλη άκρη της γης. Θα τα αποτυπώσει σε ταινίες του, αλλά και θα αντισταθεί στους πολεμοκάπηλους συμπατριώτες του. Επίσης, θα επικρίνει την πολιτική ηγεσία της χώρας του και τους θιασώτες της “επεμβατικής” πολιτικής των ΗΠΑ στη Λατινική Αμερική και αλλού. Μιλώντας για τους προέδρους των ΗΠΑ, κάποιους απ’ τους οποίους είχε γνωρίσει ως φοιτητής και μάλλον σχημάτισε μια τουλάχιστον άσχημη άποψη γι’ αυτούς, που μάλιστα είχαν αποφύγει να βρεθούν στο μέτωπο, είχε πει ότι “πρόεδρος μπορεί να γίνει αυτός που έχει πολεμήσει, όχι αυτός που ξεκινά έναν πόλεμο”.
Το Εξπρές των Σεναρίων
Μετά από τις πολεμικές του περιπέτειες, θα κάνει πράξη ένα παιδικό του όνειρο, μπαίνοντας στην Κινηματογραφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. Με το που τελειώνει αρχίζει να γυρίζει φτηνές ταινίες τρόμου, ενώ το 1979 θα πάρει το πρώτο του Όσκαρ, ως σεναριογράφος στο θρίλερ του Άλαν Πάρκερ “Το Εξπρές του Μεσονυχτίου”. Το 1983 θα γράψει το αιχμηρό σενάριο για τον περίφημο “Σημαδεμένο” του Μπράιαν ντε Πάλμα, με τον Πατσίνο, ενώ δυο χρόνια μετά θα υπογράψει το σενάριο για την τελευταία αναλαμπή του Μάικλ Τσιμίνο “Η Χρονιά του Δράκου”.
Φουριόζος και θριαμβευτής
Το 1986, θα είναι μία σημαντική χρονιά, καθώς ξαναμπαίνει στα στούντιο ως σκηνοθέτης, γράφοντας και το σενάριο και υπογράφοντας δυο από τις καλύτερες ταινίες της σταδιοδρομίας του. Το πολιτικό θρίλερ “Σαλβαδόρ”, που περιγράφει τις φρικαλεότητες που έγιναν κατά την περίοδο του εμφυλίου στη λατινοαμερικάνικη χώρα και τον ρόλο των Αμερικάνων, με έναν θαυμάσιο Τζέιμς Γουντς και το αντιπολεμικό δράμα “Πλατούν”, το οποίο θα γνωρίσει τεράστια επιτυχία και θα του φέρει το πρώτο Όσκαρ σκηνοθεσίας. Το 1987, θα εκμεταλλευθεί τις προσωπικές του εμπειρίες, για να μιλήσει προφητικά για το χρήμα και που μπορεί να φτάσει ανθρώπινη απληστία, στο δραματικό “Γουόλ Στριτ”, χαρίζοντας το Όσκαρ στον Μάικλ Ντάγκλας. Το 1989 θα επιστρέψει στο Βιετνάμ, με το συγκλονιστικό του αντιπολεμικό δράμα “Γεννημένος την 4η Ιουλίου”, που θα του φέρει το δεύτερο Όσκαρ σκηνοθεσίας και θα δώσει την ευκαιρία στον Τομ Κρουζ να φτάσει όσο ποτέ κοντά σε ένα Όσκαρ, για το ρόλο ενός ανάπηρου βετεράνου του Βιετνάμ.
Σημάδια κόπωσης
Και αν η δεκαετία του ’80 θα μπορούσε να χαρακτηριστεί θριαμβευτική, την επόμενη δεκαετία θα αρχίσει να δείχνει σημάδια κόπωσης, παρότι ξεκίνησε ιδιαιτέρως ικανοποιητικά. Πρώτα με το στιβαρό πολιτικό δράμα “JFK, η Ιστορία που Χαράχτηκε στη Μνήμη μας”, με το οποίο επιχειρεί να φωτίσει τη μυστηριώδη δολοφονία του Κένεντι, μία ιστορία, που επίσης, τον είχε επηρεάσει στα νιάτα του. Οχτώ υποψηφιότητες για Όσκαρ (ανάμεσά τους και σκηνοθεσία) και πολύ καλές εισπράξεις. Θα ακολουθήσει η πετυχημένη βιογραφία του Τζιμ Μόρισον, με το “The Doors” και τον Βαλ Κίλμερ στον κεντρικό ρόλο, αλλά και ακόμη μία ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα βιογραφία, για τον “Νίξον”, με τον Άντονι Χόπκινς.
Τα σημάδια κόπωσης θα εμφανιστούν με τη εξαιρετικά βίαιη και αμφιλεγόμενη ταινία “Γεννημένοι Δολοφόνοι”, σε σενάριο Ταραντίνο, ενώ προηγουμένως είχε παραδώσει το καλογυρισμένο πολεμικό δράμα “Ουρανός και Γη”, με τον Τόμι Λι Τζόουνς. Κι ενώ γυρίζει συνεχώς ταινίες, το 2004 θα κάνει ακόμη μία ταινία που θα προκαλέσει μεγάλο θόρυβο, ένα επικό ιστορικό δράμα που θα αγγίξει και την Ελλάδα, καθώς επρόκειτο για μία από τις μεγαλύτερες μορφές της παγκόσμιας ιστορίας, τον “Αλέξανδρο”. Θα προκαλέσει συζητήσεις, αντιπαραθέσεις, ακόμη και πολεμικές, αλλά τελικά δεν θα βοηθήσουν την ταινία στο ταμείο, που πήγε μέτρια.
«Παρατηρητής της αμερικανικής κωμωδίας»
Τελευταία ταινία του, που θα προκαλέσει θόρυβο και πάλι, ήταν για τον Σνόουντεν και τις περιβόητες και συγκλονιστικές αποκαλύψεις του, αναζητώντας όπως και στο φιλμ “Δίδυμοι Πύργοι”, έναν εναλλακτικό Αμερικανό ήρωα. Το βιογραφικό θρίλερ “Σνόουντεν” θα πάει άσχημα εμπορικά, αλλά θα αναθερμάνει τις συζητήσεις για σημαντικά ζητήματα, όπως είναι η ελευθερία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η δημοκρατία…
Ζητήματα, που απασχολούν όλο και περισσότερο τον Όλιβερ Στόουν, ο οποίος δηλώνει απογοητευμένος από τους πολιτικούς της χώρας του, αφού τον διέψευσε ακόμη και ο Ομπάμα που είχε ψηφίσει, αλλά και τα μέσα ενημέρωσης και τους συμπατριώτες του. Σήμερα είναι ένας από τους κύριους εκφραστές της άποψης ότι αργά ή γρήγορα οι ΗΠΑ θα καταρρεύσουν, όπως η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και σκωπτικά λέει ότι πλέον είναι «παρατηρητής της αμερικανικής κωμωδίας».
ΑΠΕ
