Η φετινή καλοκαιρινή σεζόν υπήρξε ιδιαίτερα δύσκολη για την πλειονότητα των εργαζομένων στον τουριστικό τομέα της Ελλάδας, ειδικά στα ξενοδοχεία, όπως μαρτυρούν τα σωματεία τους.
Οι λέξεις «λιποθυμίες», «ζαλάδες», «υπερκόπωση», «εργασία κάτω από τον παρατεταμένο καύσωνα χωρίς μέτρα προστασίας» και «διπλοβάρδιες» σκιαγραφούν με ακρίβεια τις συνθήκες που βίωσαν πολλοί εργαζόμενοι κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Ρεπορτάζ: Φιλίππα Βλαστού
«Η εργοδοτική παραβατικότητα, πρωταθλήτρια»
Μηνιαίες συμβάσεις, καταπάτηση ωραρίου και ανήλικη εργασία είναι μερικά από τα βασικά ζητήματα που καταγράφονται στο Ηράκλειο της Κρήτης. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Σωματείου Ξενοδοχοϋπαλλήλων νομού Ηρακλείου, Νίκο Κοκολάκη, η έλλειψη εργατικού δυναμικού στις ξενοδοχειακές μονάδες του νομού οδήγησε στην μεγάλη εντατικοποίηση των εργαζομένων.
«Όταν κάποιος εργαζόμενος δεν μπορούσε να πάει στην εργασία του λόγω ασθένειας, τότε ανάγκαζαν άλλους εργαζόμενους να καλύπτουν τη βάρδια του». Ο φόρτος εργασίας είχε ως αποτέλεσμα να επηρεαστούν σωματικά κάποιοι εργαζόμενοι. «Είχαμε λιποθυμίες στα ξενοδοχεία από καμαριέρες και εργαζόμενους σε κουζίνες, λόγω υπερβολικής δουλειάς σε συνδυασμό με τη ζέστη», σημείωσε στην Karfitsa.
Επιπλέον, κάποιοι εργοδότες δεν τηρούσαν τη συλλογική σύμβαση εργασίας, παρακρατώντας επιδόματα ή μη αναγνωρίζοντας την προϋπηρεσία των εργαζομένων. «Γινόταν προσπάθεια να μειωθούν οι μισθοί με κάθε τρόπο, παραβιάζοντας τα συμφωνηθέντα δικαιώματα», παρατήρησε ο κ. Κοκολάκης.
Η εργοδοτική παραβατικότητα στον κλάδο του τουρισμού και του επισιτισμού ήταν πρωταθλήτρια, τόνισε ο πρόεδρος, σημειώνοντας πως οι περισσότερες ξενοδοχειακές παραβάσεις γίνονται σε κάθε τύπου μονάδας, είτε μεγάλες, είτε μικρές. «Είναι ένα γενικό φαινόμενο», διαπίστωσε.
Σε επιτόπιους ελέγχους που πραγματοποιήθηκαν στο νομό, σύμφωνα με τον πρόεδρο, καταγράφηκαν περιστατικά ανασφάλιστης εργασίας, υπέρβασης ωραρίου και εξαναγκασμού σε εργασία κατά τη διάρκεια ρεπό.
Αναφερόμενος στην έλλειψη εργατικού δυναμικού από τις ξενοδοχειακές μονάδες ο κ. Κοκολάκης μετέφερε πως «υπήρξαν περιπτώσεις εργαζομένων που προσλήφθηκαν με μηνιαίες συμβάσεις, οι οποίες δεν ανανεώθηκαν τον Ιούλιο, δηλαδή στο μέσο της σεζόν».
Παράλληλα, ο πρόεδρος του σωματείου, υποστήριξε πως φέτος το καλοκαίρι υπήρξε αυξητική τάση ανήλικης εργασίας στα ξενοδοχεία, λέγοντας ότι «η αύξηση σημαίνει πως υπάρχει οικονομικό πρόβλημα στις ελληνικές οικογένειες και τα παιδιά αυτά προσπαθούν να βοηθήσουν συνδράμοντας στο οικογενειακό εισόδημα».
Οι τουρίστες αυξάνονται, οι εργαζόμενοι όχι
«Η χρονιά φέτος ήταν η πιο δύσκολη από όσες θυμούνται οι εργαζόμενοι του κλάδου», σχολίασε ο πρόεδρος του Συνδικάτου Ξενοδοχοϋπαλλήλων Κέρκυρας, Σταμάτης Πελάης.
Ο τουρισμός στο νησί καταγράφει μεγάλη άνοδο, όμως η ένταση της δουλειάς έχει ξεπεράσει κάθε όριο, διότι λόγω της έλλειψης προσωπικού η εργασία φορτώνεται σε λίγα χέρια.
«Στην Κέρκυρα το 2011 είχαμε περίπου 700.000 τουρίστες. Φέτος φτάσαμε σχεδόν τα 2 εκατομμύρια επισκέπτες. Παρ’ όλα αυτά, ο αριθμός των εργαζομένων και το 2011 και φέτος έμεινε σχεδόν ίδιος, αριθμώντας περί τους 6.500». Αυτή η στασιμότητα σε ανθρώπινο δυναμικό έχει ως αποτέλεσμα η υπερκόπωση να είναι πλέον καθημερινότητα για τους εργαζόμενους στα ξενοδοχεία. Ο ίδιος σημείωσε ότι τα εργατικά ατυχήματα, όπως και οι αναρρωτικές άδειες που σχετίζονται με επαγγελματικές ασθένειες, έχουν αυξηθεί κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου.
Η ένταση της εργασίας, οι επιπτώσεις της στην υγεία των εργαζομένων και η ακρίβεια στη διαβίωση δημιουργούν ένα ιδιαίτερα δύσκολο περιβάλλον επιβίωσης. «Οι αυξήσεις στις τιμές των προϊόντων και η ακρίβεια συμπιέζει το εργατικό εισόδημα οπότε σε συνδυασμό με την σκληρή ένταση της δουλειάς δημιουργεί ένα πολύ κακό περιβάλλον για τους εργαζόμενους. Συνδυαστικά με αυτό έρχονται και οι καθηλωμένοι μισθοί οι οποίοι μόλις φέτος στα ξενοδοχείο φτάσανε οριακά τους μισθούς του 2011 όταν είχαν υποστεί τη βίαιη μείωση με το μνημόνιο», τόνισε ο κ. Πελάης.
«Ζαλάδες, λιποθυμίες ακόμη και εγκεφαλικά»
Η φράση «τον χειμώνα κάθεστε, οπότε δουλέψτε τώρα λίγο παραπάνω», είναι συνηθισμένη σύμφωνα με τον πρόεδρο του Σωματείου Ξενοδοχοϋπαλλήλων Ζακύνθου, Θοδωρή Σαρακίνη.
«Η έλλειψη προσωπικού οδήγησε πολλούς εργαζόμενους να μπουν στην διαδικασία να δεχτούν να κάνουν διπλές βάρδιες, με παραπάνω χρήματα, αλλά συνάμα εις βάρος της υγείας τους. Στο τέλος της σεζόν υπήρξε αύξηση επισκέψεων στο νοσοκομείο της Ζακύνθου και σε ιατρεία από ξενοδοχοϋπαλλήλους λόγω εργατικών ατυχημάτων, ζαλάδες, λιποθυμίες ακόμη και εγκεφαλικά», υποστήριξε ο πρόεδρος.
Ο χειμώνας για τους εργαζόμενους στα ξενοδοχεία δεν είναι χρόνος χαλάρωσης αλλά «ανάρρωσης», υπογράμμισε ο κ. Σαραρκίνης. «’’Πληρώνουμε’’ τα σπασμένα της σεζόν, όπως κάνουμε όλα αυτά τα χρόνια», είπε.
Αναφερόμενος στην έλλειψη προσωπικού, ο πρόεδρος σημειώνει ότι μία από τις βασικές αιτίες είναι η μη τήρηση της συλλογικής σύμβασης από ορισμένους εργοδότες, οι οποίοι εκμεταλλεύονται τους εργαζόμενους. «Αυτό έχει ως αποτέλεσμα πολλοί να εγκαταλείπουν τον κλάδο», εξήγησε. Παράλληλα, όπως είπε ο κ. Σαρακίνης, θύματα εκμετάλλευσης πέφτουν και οι μετανάστες από τρίτες χώρες που έρχονται για να εργαστούν, καθώς αγνοούν τα εργασιακά τους δικαιώματα.
Ο χρόνος τραυματίζει
Το πρόβλημα της έλλειψης εργαζομένων παρατηρείται σχεδόν σε όλα τα νησιά, με τη Λήμνο να μην αποτελεί εξαίρεση.
«Οι εργοδότες λένε ότι δεν βρίσκουν εργαζόμενους. Μήπως δεν βρίσκουν γιατί δεν πληρώνουν; Όταν ένας εργαζόμενος δουλεύει για δυο και τρία άτομα, πως θα αποφασίσει ένας άνθρωπος να μπει σε αυτό τον κλάδο», διερωτήθηκε η πρόεδρος σωματείου Εργαζόμενων Τουριστικού & Επισιτιστικού κλάδου της Λήμνου, Δέσποινα Καμπουροπούλου.
«Κανένας εργαζόμενος δεν θα υπέβαλε τον εαυτό του σε κάτι τέτοιο. Να είναι κακοπληρωμένος και χωρίς μέτρα προστασίας. Αν και τα στοιχεία του τουρισμού είναι θετικά για τους εργοδότες, για τους εργαζόμενους δεν είναι» συμπλήρωσε η ίδια. «Ιδιαίτερα οι εργαζόμενοι στην καθαριότητα του τουριστικού τομέα, όπως οι καμαριέρες, οι λαντζιέρηδες, αλλά και οι σερβιτόροι, υφίστανται σοβαρή καταπόνηση από τη σκληρή εργασία, με συνέπειες που τους επηρεάζουν ακόμη και μακροπρόθεσμα. Ο χρόνος τούς “τραυματίζει”», υπογράμμισε.
Η πρόεδρος τόνισε την ανάγκη στελέχωσης της Επιθεώρησης Εργασίας, ώστε να πραγματοποιούνται τακτικοί έλεγχοι κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, καθως «μόνο έτσι θα μειωθεί η παραβατικότητα και τα εργατικά ατυχήματα».
Όσον αφορά την καλοκαιρινή σεζόν του 2025, η κ. Καμπουροπούλου εκτίμησε ότι «θα παραμείνουν τα ίδια προβλήματα: ελάχιστοι εργαζόμενοι και αυξημένος φόρτος εργασίας παρά την αύξηση του τουρισμού».
Η απομόνωση
Όταν τα «φώτα» της τουριστικής σεζόν σβήνουν, τα νησιά συχνά αντιμετωπίζουν αποκοπή από τα μεγάλα αστικά κέντρα. Οι εργαζόμενοι που ζουν μόνιμα εκεί βιώνουν την απομόνωση.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Λήμνος. «Η ακτοπλοϊκή σύνδεση είναι περιορισμένη τον χειμώνα. Επίσης, λόγω καιρού ή τεχνικών προβλημάτων, μπορεί να μην καταφέρει να αποπλεύσει κάποιο πλοίο, αφήνοντάς μας αποκλεισμένους. Παρότι ο τουρισμός αναπτύσσεται, δεν βλέπουμε καμία βελτίωση στη ζωή μας όσοι ζούμε μόνιμα στα νησιά, από τα οποία το κράτος κερδίζει σημαντικά έσοδα χάρη στον τουρισμό. Για παράδειγμα, τον Άη Στράτη τον έβγαλαν από το τακτικό δρομολόγιο. Δεν γίνεται να υπάρχουμε μόνο το καλοκαίρι», επεσήμανε η κα Καμπουροπούλου.
Δεν φτάνει το επίδομα
Οι δυσκολίες για τους εποχικούς εργαζόμενους όμως δεν σταματούν όταν τελειώνει η σεζόν, συνεχίζονται και τους επόμενους μήνες. Οι εργαζόμενοι στον τουριστικό κλάδο, μετά την απόλυσή τους, δικαιούνται το Ειδικό Εποχικό Βοήθημα, το οποίο διαρκεί μόλις τρεις μήνες. Πάγιο αίτημα των προέδρων των σωματείων είναι η επέκταση της διάρκειάς του μέχρι την έναρξη της επόμενης σεζόν.
«Στους εποχικούς εργαζόμενους το επίδομα ανεργίας μετά το τέλος της σεζόν αποτελεί μεγάλο πρόβλημα, καθώς διαρκεί μόνο τρεις μήνες, δηλαδή έως το τέλος Ιανουαρίου. Αυτό δημιουργεί σοβαρό ζήτημα επιβίωσης κατά τους “νεκρούς” μήνες, μέχρι να ανοίξει ξανά η σεζόν», περιέγραψε ο Νίκος Κοκολάκης.
«Αν δεν βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας, με καλύτερους μισθούς και επέκταση του εποχικού επιδόματος, χρόνο με τον χρόνο οι εργαζόμενοι στον κλάδο θα μειώνονται ακόμη περισσότερο», προειδοποίησε ο ίδιος.
Στη Ζάκυνθο, μετά το τέλος της τουριστικής σεζόν, κάποιοι εργαζόμενοι αναγκάζονται να δουλέψουν αμέσως σε οικοδομές, προκειμένου να καλύψουν τα έξοδά τους κατά τον χειμώνα, ανέφερε ο Θοδωρής Σαρακίνης. «Άλλοι πάνε στα χωράφια. Με τρεις μήνες ταμείο, πώς να βγει ο χειμώνας μέχρι να ανοίξει ξανά η σεζόν; Από τον Γενάρη θα είμαστε χωρίς εισόδημα».
