Αποτελεί σημείο αναφοράς για την υποκριτική τέχνη στην Ελλάδα ακόμη και σήμερα, αν και ελάχιστοι εν ζωή την έχουν δει στο θεατρικό σανίδι και πολλοί λίγοι στις μετρημένες στα δάκτυλα των δυο χεριών ταινίες, ξένες παραγωγές, που έπαιξε. Πρόκειται για την θρυλική Κατίνα Παξινού, μία από τις κορυφαίες ηθοποιούς της χώρας μας που, μαζί με την Μελίνα Μερκούρη και την Ειρήνη Παπά, έκανε και αξιοσημείωτη καριέρα στο εξωτερικό.
Η Κατίνα Παξινού, παρότι υπήρξε μία τεράστια ηθοποιός, διαθέτοντας ένα πηγαίο αυτόφωτο ταλέντο, μία σπουδαία προσωπικότητα, έμελε να συνδέσει το όνομά της με ένα άλλο θηρίο της υποκριτικής, τον Αλέξη Μινωτή, με τον οποίο, εκτός από καλλιτεχνικό ζευγάρι, παντρεύτηκαν και έζησαν μαζί μέχρι το τέλος.
Τα ρεκόρ
Η θρυλική Κατίνα Παξινού κατέχει μία σειρά από περίεργα ρεκόρ. Απέκτησε τη φήμη της στην Ελλάδα από τις θεατρικές εμφανίσεις της, ενώ γνώρισε την παγκόσμια αναγνώριση από τις λιγοστές ταινίες που έπαιξε. Επίσης, είναι η πρώτη Ελληνίδα καλλιτέχνιδα που πήρε Όσκαρ Ερμηνείας, ενώ για πρώτη φορά απονεμήθηκε το συγκεκριμένο Όσκαρ σε μη Αμερικανό ηθοποιό. Και φυσικά είναι η πρώτη Ελληνίδα ηθοποιός που εμφανίστηκε στις σκηνές του Μπρόντγουεϊ που τις έδωσε την αναγνώριση και την ώθηση για να παίξει σε σημαντικές ταινίες, σπουδαίων ξένων σκηνοθετών.
Η Κατίνα Παξινού γεννήθηκε στην ανατολή του 20ου αιώνα, στις 17 Δεκεμβρίου του 1900, και είναι μία ευκαιρία να θυμηθούμε κυρίως μέσα από τις κινηματογραφικές της εμφανίσεις, που μπορούμε να απολαμβάνουμε ακόμη και σήμερα, τη σημαντική της καλλιτεχνική πορεία, αλλά και ορισμένες καθοριστικές στιγμές της ζωής της.
Ζωηρό κορίτσι
Γεννήθηκε στον Πειραιά. Μοναχοκόρη πλούσιας οικογένειας, ο πατέρας της Βασίλης Κωνσταντόπουλος ήταν αλευροβιομήχανος. Λόγω του ζωηρού χαρακτήρα της, οι γονείς της την έστειλαν εσώκλειστη σε σχολείο τής Ελβετίας, όπου σπούδασε μουσική και τραγούδι στο Ωδείο της Γενεύης, αλλά και σε αντίστοιχες σχολές της Βιέννης και του Βερολίνου. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα και σε ιδιαίτερα μικρή ηλικία, παντρεύτηκε τον βιομήχανο Γιάννη Παξινό, με τον οποίο απέκτησαν δυο κόρες.
Από τον Πειραιά στο Μπρόνγουεϊ και το Χόλιγουντ
Ο πρώτος της σημαντικός ρόλος ήταν αυτός της “ Βεατρίκης”, στην ομώνυμη όπερα, που έγραψε ειδικά για την Παξινού ο φημισμένος συνθέτης Δημήτρης Μητρόπουλος. Το έργο ανέβηκε το 1920 στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά. Για πρώτη φορά ανέβηκε στο θεατρικό σανίδι στο Θέατρο Κοτοπούλη, στο έργο του Μπατάιγ “ Γυμνή γυναίκα”, που την καθιέρωσε ως πρωταγωνίστρια δραματικών ρόλων. Το 1931 συνεργάστηκε με τον κορυφαίο Έλληνα ηθοποιό Αιμίλιο Βεάκη με τον οποίο συνεργάστηκαν στο θίασο του Αλέξη Μινωτή. Η γνωριμία της με τον τελευταίο εξελίχθηκε σε έρωτα, για να παντρευτούν το 1940. Εκείνες τις κατάμαυρες εποχές θα φύγουν από την Ελλάδα και θα εγκατασταθούν στις ΗΠΑ. Μετά από λαμπρές εμφανίσεις της στο Μπρόντγουεϊ, θα της δοθεί και η ευκαιρία να μπει στα κινηματογραφικά πλατό, τα οποία θα απογειώσουν τη φήμη της διεθνώς.
Για Ποιον Χτυπά η Καμπάνα;
Η Παξινού στάθηκε τυχερή, καθώς είχε την ευκαιρία το 1943 να παίξει έναν σημαντικό ρόλο στην ταινία “ Για Ποιον Χτυπά η Καμπάνα;”, βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Έρνεστ Χέμινγουεϊ και σε σκηνοθεσία Σαμ Γουντ. Η Παξινού θα ερμηνεύσει τη φημισμένη Ισπανίδα αντάρτισσα ενάντια στους φασίστες του Φράνκο, έχοντας δίπλα της τους διάσημους Γκάρι Κούπερ και Ίνγκριντ Μπέργκμαν. Η ταινία προτάθηκε για 9 Όσκαρ, αλλά τελικά θα κερδίσει μόνο ένα, αυτό του Β’ Γυναικείου Ρόλου με την Κατίνα Παξινού.
Θα ακολουθήσουν τα ενδιαφέροντα φιλμ “ Ο Εμπρηστής” του Χέρμαν Σούμλιν, με Σαρλ Μπουαγιέ, Λορίν Μπακόλ και Πίτερ Λόρε, “ Το Πένθος Ταιριάζει στην Ηλέκτρα” του Ντάντλεϊ Νίκολς, με Ρόζαλιντ Ράσελ, Μάικλ Ρεντγκρέιβ, Κερκ Ντάγκλας, “ Καίσαρ Βοργίας” του Χένρι Κινγκ, με Τάιρον Πάουερ, Όρσον Γουέλς.
Ο Γουέλς και ο Βισκόντι
Το 1955 είναι μία ακόμη χρονιά σταθμός για την κινηματογραφική της πορεία, καθώς θα παίξει ένα χαρακτηριστικό ρόλο στο εξαιρετικό φιλμ νουάρ “ Ο Κύριος Αρκάντιν”, μία παραλλαγή του “ Πολίτη Κέιν”, σε σκηνοθεσία Όρσον Γουέλς . Ωστόσο, η κορυφαία ερμηνευτική στιγμή της στο σινεμά θα σημειωθεί στο αριστουργηματικό δράμα του Λουκίνο Βισκόντι “ Ο Ρόκο και τα Αδέλφια του” το 1960, όταν η Παξινού θα ερμηνεύσει τη μάνα μιας οικογένειας που θα αναγκαστεί να εγκαταλείψει το ιταλικό Νότο για τον πλούσιο Βορρά… Μαζί της πρωταγωνιστούν οι Αλέν Ντελόν, Κλάουντια Καρντινάλε, Ανί Ζιραρντό, Ρενάτο Σαλβατόρι, αλλά και ακόμη ένας Έλληνας, ο νεαρός Σπύρος Φωκάς.
Τελευταίο Χειροκρότημα
Θα κλείσει την καριέρα της στο σινεμά πρωταγωνιστώντας στο δραματικό φιλμ “ Το Νησί της Αφροδίτης” το 1969. Είναι και η μοναδική ταινία ελληνικής παραγωγής, σε σκηνοθεσία Γιώργου Σκαλενάκη. Μια σχετικά ξεχασμένη ταινία, που το στόρι της περιστρέφεται στις προσπάθειες δυο μανάδων να σώσουν τα καταδικασμένα παιδιά τους σε θάνατο, την εποχή του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ. Η Παξινού, αν και ήδη πάσχει από καρκίνο, θα ανταπεξέλθει στα γυρίσματα υπομένοντας τους πόνους της ασθένειάς της, έχοντας δίπλα της τους νεαρούς ηθοποιούς Άγγελο Αντωνόπουλο, Κώστα Καστανά κ.ά.
Ο καρκίνος καλπάζουσας μορφής, θα την ταλαιπωρήσει μέχρι το τέλος της ζωής της, ενώ λίγο πριν φτάσει το μοιραίο, θα πρωταγωνιστήσει στο θέατρο και στο συμβολικό έργο “ Μάνα Κουράγιο” του Μπρεχτ. Έπρεπε να κάνει κουράγιο για να βγαίνει κάθε βράδυ στη σκηνή σέρνοντας ένα κάρο, αλλά μαζί της κι ένας λαός, καθώς η χώρα έχει μπει στο γύψο από τους στρατιωτικούς.
Η τελευταία της εμφάνιση έγινε το καλοκαίρι του 1972, όχι πάνω στη σκηνή, αλλά μπαίνοντας στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, όπου δοξάστηκε, για να παρακολουθήσει την τελευταία παράσταση της ζωής της. Το κοινό για ώρα χειροκροτούσε όρθιο. Ήταν το τελευταίο χειροκρότημα. Λίγους μήνες μετά, στις 22 Φεβρουαρίου του 1973, θα φύγει για πάντα…
AΠΕ
