Νίκος Παναγιώτου: Μετεξέλιξη του επαγγέλματος του δημοσιογράφου λόγω τεχνητής νοημοσύνης (ρεπορτάζ)

Στη σημασία της δημιουργίας στην Ελλάδα του εργοστασίου Τεχνητής Νοημοσύνης «Pharos» -ένα από τα 7 σε όλη την Ευρώπη- αναφέρθηκε ο καθηγητής του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ Νίκος Παναγιώτου, στην εκδήλωση με τίτλο «AI- Talks: #3 Ευκαιρίες και Προκλήσεις στη δημοσιογραφία», που διοργάνωσε το ΝΟΗΣΙΣ, στο Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας. Εκπρόσωποι της Πολιτείας, της ακαδημαϊκής κοινότητας και της θεσμικής εκπροσώπησης των δημοσιογράφων μίλησαν για σημαντικές πρωτοβουλίες που είναι σε εξέλιξη, όπως η θεσμοθέτηση της ενυπόγραφης δημοσιογραφίας, η κατάρτιση του πρώτου Κώδικα Δεοντολογίας για τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης στα ΜΜΕ και η δημιουργία του Ελληνικού Εργοστασίου Τεχνητής Νοημοσύνης «Pharos», ενός από τα συνολικά επτά εργοστάσια τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Ο κ. Παναγιώτου σημείωσε επίσης πως «μας δίνει τη δυνατότητα να δουλέψουμε, να επεξεργαστούμε, να πειραματιστούμε». Έκανε επίσης γνωστό ότι πρόταση σχετικά με την ενσωμάτωση της Τεχνητής Νοημοσύνης στην προώθηση του δημοσιογραφικού περιεχομένου, που υπέβαλαν από κοινού το Εργαστήριο Ειρηνευτικής Δημοσιογραφίας του τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ και η εφημερίδα Μακεδονία επιλέχθηκε από τη Google ως μία από 35 αντίστοιχες πρωτοβουλίες παγκοσμίως.

Ο κ. Παναγιώτου στάθηκε στη μετεξέλιξη του επαγγέλματος του δημοσιογράφου, τόσο σε σχέση με τη διεύρυνση των δυνατοτήτων που του εξασφαλίζουν τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης, όσο και σε ό,τι αφορά την ευθύνη του να διαχειριστεί τον αυξημένο όγκο των πληροφοριών και δεδομένων. «Κρίσιμος παράγοντας είναι ο άνθρωπος, ο οποίος θα επιλέξει τι θα αναδείξει. Εξακολουθούμε να είμαστε βασικός κρίκος στην αλυσίδα […] Η επιβεβαίωση της πληροφορίας είναι το κρίσιμο ζήτημα και στοίχημα, είναι το πιο θεμελιώδες», εξήγησε. Για τον ψηφιακό εγγραμματισμό των πολιτών ώστε να διαχωρίζουν τις ψευδείς ειδήσεις και να μη γίνονται κι οι ίδιοι κομμάτια της αλυσίδας παραπληροφόρησης σημείωσε: «Υπάρχουν τα επίσημα ΜΜΕ και υπάρχει και ο καθένας με τη δύναμη του κινητού του. Τρέχουν παράλληλα αυτά, όμως αυτό που θα ποστάρει κάποιος είναι πιο επιδραστικό. Είναι κρίσιμο οι κοινωνίες να καταλάβουν αυτό που συμβαίνει, όχι για να τρομάξουν, αλλά ώστε να μην είναι επιφανειακοί χρήστες».

Δ. Αναγνωστόπουλος: Παγκόσμιος προβληματισμός για τη χρήση της πληροφορίας και της παραπληροφορίας

Στο κανονιστικό πλαίσιο που εισάγει ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός για την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI Act) αναφέρθηκε στην παρέμβαση του στην εκδήλωση (μέσω απευθείας διαδικτυακής σύνδεσης), ο γενικός γραμματέας Πληροφοριακών Συστημάτων και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημοσθένης Αναγνωστόπουλος. Σχετικά με τις υποχρεώσεις που ορίζει ο κανονισμός ΑΙ ACT για τα συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης, ανάλογα με τους πιθανούς κινδύνους και τις επιπτώσεις που ενέχει η χρήση τους σημείωσε ότι «για κάθε μία κατηγορία συστημάτων -μηδενικού, ελάχιστου, υψηλού κινδύνου και καθολικής απαγόρευσης- υπάρχουν συγκεκριμένα πράγματα που πρέπει να κάνουμε». Σε ό,τι αφορά τον ρόλο της Τεχνητής Νοημοσύνης στη δημοσιογραφία σημείωσε «συνολικά το θέμα της δημοσιογραφίας είναι κάτι το οποίο δεν αφορά τη χώρα μας μόνο, αλλά την Ευρώπη ως ένα ενιαίο σύνολο κοινής ρύθμισης», αν και παρατήρησε ότι υπάρχει παγκόσμιος προβληματισμός για τη χρήση της πληροφορίας και της παραπληροφορίας που δημιουργείται από την ΤΝ, ιδιαίτερα για την επίπτωση που μπορεί να έχει σε εκλογικές διαδικασίες και αποτελέσματα.

Δ. Γαλαμάτης: Η αξία της υπογραφής είναι αδιαμφισβήτητη και ανεκτίμητη

Την πρόθεση της γενικής γραμματείας Επικοινωνίας και Ενημέρωσης να θεσπίσει την ενυπόγραφη δημοσιογραφία, εντός του πρώτου τριμήνου του 2025, στο πλαίσιο αλλαγών που προωθούνται για τα μητρώα των ΜΜΕ γνωστοποίησε ο γγ Δημήτρης Γαλαμάτης.

«Η υπογραφή είναι το μεγάλο οχυρό, το μεγάλο τείχος που έχει η ανθρώπινη υπόσταση έναντι της τεχνολογίας. Η αξία της υπογραφής είναι αδιαμφισβήτητη και ανεκτίμητη», τόνισε ο κ. Γαλαμάτης, παρατηρώντας ότι στην Ελλάδα δεν είναι δεδομένη αν και «ο υπόλοιπος κόσμος θεωρεί ότι όπως παντού, έτσι και στην Ελλάδα αυτό είναι δεδομένο και είναι σαν να είμαστε σε μια χώρα όπου η ακαδημαϊκή κοινότητα θα διακινούσε ερευνητικά papers χωρίς υπογραφές».

«Θεσπίζουμε την ενυπόγραφη δημοσιογραφία στο πλαίσιο αλλαγών που ετοιμάζουμε στα μητρώα», είπε, εξηγώντας ότι αυτή την περίοδο γίνεται η τεχνική επεξεργασία της ρύθμισης, η φιλοσοφία της οποίας θα αναφέρεται στην υποχρέωση του Μέσου που παρουσιάζει ότι απασχολεί δημοσιογράφους, να παρουσιάζει και ενυπόγραφα κείμενα του δημοσιογράφου.

Ο κ. Γαλαμάτης εξέφρασε την άποψη ότι η διαφάνεια και η δεοντολογία είναι τα μεγάλα αντίβαρα στην επέλαση της τεχνολογίας, επισημαίνοντας ότι «δική μας αποστολή είναι να θέσουμε τις απαραίτητες βάσεις για μια ισορροπημένη και δίκαιη ενσωμάτωση της Τεχνητής Νοημοσύνης στον χώρο της ενημέρωσης» και «αυτό σημαίνει ανάπτυξη πολιτικών που θα ενισχύσουν την εκπαίδευση και κατάρτιση των δημοσιογράφων στις νέες τεχνολογίες, σημαίνει στήριξη καινοτόμων έργων που συνδυάζουν τη δημοσιογραφία με την Τεχνητή Νοημοσύνη και δημιουργία ρυθμιστικών πλαισίων που θα προστατεύουν την ελευθερία της έκφρασης και την ποιότητα της ενημέρωσης».

ΠΟΕΣΥ: Μετά τις γιορτές η παρουσίαση του Κώδικα Δεοντολογίας για τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης στα ΜΜΕ

Στην πρωτοβουλία της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ενώσεων Συντακτών (ΠΟΕΣΥ) να θεσπίσει Κώδικα Δεοντολογίας για τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης στα ΜΜΕ αναφέρθηκε ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας, Σωτήρης Τριανταφύλλου. «Είμαστε η πρώτη ένωση συντακτών στην Ευρώπη που παίρνει αυτή την πρωτοβουλία, δεν υπάρχει άλλος κώδικας δεοντολογίας στην Ευρώπη, παρά μόνο κάποιες κατευθυντήριες γραμμές από την διεθνή ομοσπονδία δημοσιογράφων», σημείωσε ο κ. Τριανταφύλλου, γνωστοποιώντας ότι ο Κώδικας θα παρουσιαστεί αμέσως μετά τις γιορτές.

Ο κ. Τριανταφύλλου εξέφρασε την άποψη ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη, όπως συνέβη και με προηγούμενες μεγάλες τεχνολογικές αλλαγές, θα δώσει μεγάλη ώθηση στη δημοσιογραφία, στην επικοινωνία και στα ΜΜΕ και στους νέους δημοσιογράφος και επιστήμονες δημοσιογραφίας. «Το μεγαλύτερο πρόβλημα με την Τεχνητή Νοημοσύνη είναι η παραπληροφόρηση, όμως η ΤΝ μας δίνει και τα εργαλεία για την ανίχνευση των ψευδών ειδήσεων», πρόσθετε, σημειώνοντας ότι οι δημοσιογραφικοί οργανισμοί ενσωματώσουν πλέον στη διαδικασία της ειδησεογραφικής παραγωγής και εργαλεία επαλήθευσης δεδομένων (fact-checking), για τον εντοπισμό της παραπληροφόρησης. «Είναι ένα βήμα πριν οι τεχνικές παραπληροφόρησης από τις τεχνικές αντιμετώπισής της. Έχουμε όμως τις τεχνικές και έχουμε και τον κώδικα δεοντολογίας για τα ΜΜΕ, όπως και πειθαρχικές κυρώσεις σε δημοσιογράφους και ΜΜΕ που διασπείρουν ψευδείς ειδήσεις», σημείωσε.

«Τα deep fakes από άποψη ρεαλισμού έχουν φτάσει σε πολύ δύσκολο επίπεδο»

Στα εργαλεία και αλγορίθμους που αναπτύσσει το ΙΠΤΗΛ ΕΚΕΤΑ, για τον εντοπισμό παραποιημένου περιεχομένου (εικόνας και ήχου) ή συνθετικού περιεχομένου, που έχει κατασκευαστεί από νευρωνικά δίκτυα (deep fake βιντεο κλπ) αναφέρθηκε ο διευθυντής του Ινστιτούτου Γιάννης Κομπατσιάρης.

«Τα πράγματα από άποψη ρεαλισμού έχουν φτάσει σε πολύ δύσκολο επίπεδο σε ό,τι αφορά την ανίχνευση του παραποιημένου ή συνθετικού περιεχομένου. Η ερευνητική κοινότητα πλέον κατευθύνεται στο να προσπαθεί να ανιχνεύσει το πραγματικό περιεχόμενο, και όχι το συνθετικό. Γιατί πλέον μπορεί το πραγματικό να έχει πιο σημαντικά χαρακτηριστικά στοιχεία από ό,τι το συνθετικό. Εκεί είναι ένας αγώνας δρόμου, καθώς οι ερευνητές προσπαθούν να αναπτύξουν εργαλεία και αλγόριθμους για να αντιμετωπίσουν το παραποιημένο περιεχόμενο και από την άλλη οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν την Τεχνητή Νοημοσύνη για παραποιήσουν και να συνθέσουν περιεχόμενο βρίσκουν τρόπους να τα κάνουν πιο ρεαλιστικά», εξήγησε.

Ανέφερε ακόμη πως υπάρχουν έγκυρες έρευνες που εδώ και χρόνια αποδεικνύουν συντονισμένες προσπάθειες παραπληροφόρησης σε ό,τι αφορά εκλογικές διαδικασίες, «οπότε απειλείται η δημοκρατία», επίσης η παραπληροφόρηση έπαιξε πάρα πολύ μεγάλο ρόλο στην διάρκεια πανδημίας «άρα έχει να κάνει με την υγεία μας», ενώ στις σύγχρονες πολεμικές συρράξεις υπάρχει και ένας πόλεμος παραπληροφόρησης «άρα έχει να κάνει με την ασφάλεια μας».

«Η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν μπορεί να αντικαταστήσει το ανθρώπινο μυαλό»

Οι ομιλητές απάντησαν σε ερωτήσεις που τους έθεσαν η Αρχισυντάκτρια της Διεύθυνσης Μακεδονίας του Αθηναϊκού/Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων Σοφία Παπαδοπούλου και ο Διευθυντής του NOW – The Creativity Platform Άγγελος Ν. Βάσσος

«Η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν μπορεί να αντικαταστήσει το ανθρώπινο μυαλό. Το πώς θα επηρεάσει την δημοσιογραφία εξαρτάται από δύο παράγοντες. Από αυτούς που έχουν στα χέρια τους τους ειδησεογραφικούς οργανισμούς, οι οποίοι εφόσον επιδιώκουν μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους και γρήγορη κάλυψη των ειδήσεων, τότε θα επενδύσουν εκεί. Θα εξαρτηθεί, επίσης, από το ποιόν του δημοσιογράφου, καθώς υπάρχουν δύο ειδών δημοσιογράφοι, αυτός που παλεύει, κάνει έρευνα, ψάχνει, διαβάζει και αυτός που δεν το κάνει», ανέφερε στον χαιρετισμό που απηύθυνε στην έναρξη της ημερίδας ο Κοσμήτορας της Σχολής Κοινωνικών και Οικονομικών Επιστημών ΑΠΘ Χρήστος Φραγκονικολόπουλος. Προέτρεψε μάλιστα τους αυριανούς δημοσιογράφους και τους μαθητές από το Γυμνάσιο Χασιώτη, το Γενικό και Επαγγελματικό Λύκειο της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής και από το Αρσάκειο Γυμνάσιο και Λύκειο, που παρακολούθησαν την εκδήλωση να μη σταματήσουν να διαβάζουν. «Το μέλλον σας δε θα εξαρτηθεί ούτε από την ατζέντα σας, ούτε από όλες τις νέες τεχνολογίες. Θα εξαρτηθεί από το διάβασμα», είπε.

«Η σχέση μεταξύ της Τεχνητής Νοημοσύνης και της δημοσιογραφίας εξελίσσεται ραγδαία και φέρνει μαζί σημαντικές προκλήσεις και νέες προοπτικές για τον κλάδο. Η ΤΝ έχει την ικανότητα να επηρεάσει τη δημοσιογραφία σε πολλαπλά επίπεδα. Δημιουργεί αλλαγή. Οι περισσότεροι άνθρωποι δε συμπεριφέρονται καλά όταν φοβούνται. Ο φόβος γύρω από τις νέες τεχνολογίες μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με τη γνώση», είπε ανοίγοντας την εκδήλωση η Πρόεδρος ΝΟΗΣΙΣ Στέλλα Μπεζεργιάννη.

Σμαρώ Αβραμίδου