Εκατοντάδες απούλητα γούνινα παλτό κρέμονται άπραγα σε εκθεσιακούς χώρους από τότε που η Ευρώπη επέβαλε κυρώσεις στη Ρωσία, τον μεγαλύτερο πελάτη της γουνοποιίας της Καστοριάς.
Πηγή: Φιλιώ Κοντραφούρη/Greek Reporter
Η περίφημη πρασινογάλαζη λίμνη της Καστοριάς στη Δυτική Μακεδονία, γύρω από την οποία είναι χτισμένη η πόλη, ήταν πάντα παγωμένη και ακίνητη το χειμώνα. Αλλά τα τελευταία χρόνια, η παγωνιά και η ακινησία της απηχούν την κατάσταση της κάποτε ακμάζουσας, πολλών εκατομμυρίων δολαρίων βιομηχανίας γούνας της πόλης: σιωπηλές ραπτομηχανές, εγκαταλελειμμένες επιχειρήσεις και χιλιάδες απούλητα γούνινα παλτό που κρέμονται άπραγα σε εκθεσιακούς χώρους. Όλα έχουν παγώσει στο χρόνο από τότε που η Ευρώπη επέβαλε ξαφνικά μια σειρά κυρώσεων στη Ρωσία, τον μεγαλύτερο πελάτη της γουνοποιίας της Καστοριάς, μετά την εισβολή της στην Ουκρανία.
Οι γουναράδες της Καστοριάς εξήγαγαν περίπου το 95% των προϊόντων γούνας στη Ρωσία, καθιστώντας τα γουναρικά προϊόντα ένα από τα κορυφαία εξαγώγιμα προϊόντα της Ελλάδας. Το 2022, λίγο μετά την έναρξη του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας, η Ευρωπαϊκή Ένωση, ο μεγαλύτερος δυτικός σύμμαχος της Ουκρανίας μαζί με τις Ηνωμένες Πολιτείες, εξέδωσε εν μία νυκτί απαγόρευση όχι μόνο της εξαγωγής γουναρικών στη Ρωσία, αλλά και της πώλησης ειδών λιανικής σε Ρώσους πολίτες. Τρία χρόνια μετά, καθώς ο πόλεμος συνεχίζει να μαίνεται χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, οι κυρώσεις επέφεραν το τελικό χτύπημα σε μια βιομηχανία που βρισκόταν ήδη σε κατάρρευση.
“Η ζημιά είναι απίστευτη για κάτι που δεν φταίμε εμείς”, λέει στο Greek Reporter ο Γιώργος Παπαδάκης, πρόεδρος του Συνδέσμου Ελλήνων Γουνοποιών, από τον εκθεσιακό του χώρο λίγα λεπτά έξω από την Καστοριά. “Το 90% των επιχειρήσεων γούνας αυτή τη στιγμή έχουν παγώσει τις δραστηριότητές τους και έχουν μόνο ενεργή φορολογική ταυτότητα. Οι υπόλοιπες υπολειτουργούν, δουλεύοντας κυρίως για τις ιταλικές επιχειρήσεις γούνας. Οι απώλειες ξεπερνούν το 80 και το 90 τοις εκατό”.
Ο Παπαδάκης απασχολούσε περίπου 45 άτομα. Αναγκάστηκε είτε να απολύσει είτε να διατηρήσει σε κρατική επιδότηση 534 ευρώ (549 δολάρια) το μήνα το 60% αυτών. Οι περισσότερες άλλες επιχειρήσεις γούνας έχουν επίσης περιορίσει σημαντικά τον αριθμό των εργαζομένων τους, σε μια περιοχή που μαστίζεται από την ανεργία εδώ και χρόνια και η οποία είναι η υψηλότερη στην Ελλάδα με 14%.
Ο δρόμος προς την επιχείρηση του Παπαδάκη είναι διάσπαρτος από εγκαταλελειμμένες επιχειρήσεις γούνας με την πινακίδα MEXA (“Γούνες” στα ρωσικά) να κρέμεται ακόμα και από ογκώδη κτίρια που περιμένουν να βγουν σε πλειστηριασμό για χρέη προς τις τράπεζες.
“Γνωρίζω μια επιχείρηση που τον Φεβρουάριο του 2022 είχε μια [ρωσική] παραγγελία περίπου 5.000 τεμαχίων αξίας περίπου έξι εκατομμυρίων ευρώ (6,176 εκατομμύρια δολάρια). Είχε ξεκινήσει την παραγγελία, είχε αρχίσει να επεξεργάζεται ένα μέρος της, αλλά όταν ήρθε η απαγόρευση, δεν μπορούσε να την υλοποιήσει. Έμεινε με τις γούνες, δεν έλαβε ποτέ χρήματα, μπορεί να είχε υποχρεώσεις προς τις τράπεζες και έμεινε στον αέρα”, λέει ο Παπαδάκης.
Η αποζημίωση που δεν μπορεί να αντιστρέψει τη ζημιά στη γουνοποιία της Καστοριάς
Οι εξαγωγές γούνας της Καστοριάς στη Ρωσία βοήθησαν τις επιχειρήσεις να επιβιώσουν κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης της Ελλάδας μεταξύ 2009 και 2019. Τότε χτύπησε η πανδημία Covid-19, φέρνοντας τον κόσμο σε αδιέξοδο για δύο χρόνια, συμπεριλαμβανομένου του εμπορίου γούνας της Καστοριάς.
“Μετά την πανδημία, ήμασταν έτοιμοι να ξαναρχίσουμε, φαινόταν μια καλή, ελπιδοφόρα χρονιά μπροστά μας, ετοιμαζόμασταν να πάμε σε εκθέσεις σε όλο τον κόσμο”, λέει στο Greek Reporter ο Σάκης Μαλεγκάνος, γουναράς 4ης γενιάς.
Γευμάτιζε με τον Παπαδάκη τον Φεβρουάριο του 2022, όταν ο πρόεδρος Πούτιν έκανε μια ομιλία που σηματοδοτούσε ότι μπορεί να έρθει πόλεμος. Ο Μαλέγκανος και ο Παπαδάκης ανησύχησαν και υπέθεσαν αν θα ξεκινούσε σύντομα μια σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Όταν συνέβη, υπέθεσαν ότι θα τελείωνε σε μια εβδομάδα.
“Οι [Ρώσοι] πελάτες μας δεν είχαν συνειδητοποιήσει τι συνέβαινε. Τις πρώτες δέκα ημέρες του πολέμου, μας τηλεφωνούσαν και μας έλεγαν “μην ανησυχείτε”, “όλα είναι εντάξει”, “θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε μαζί σας”, “δεν είναι τίποτα”. Αλλά βλέπαμε ότι τα πράγματα είχαν αρχίσει να σοβαρεύουν”, λέει ο Μαλέγκανος.
Λίγες ημέρες αργότερα, στα τέλη Μαρτίου 2022, όλες οι επιχειρήσεις γούνας στην Καστοριά έλαβαν ένα έγγραφο από τις φορολογικές αρχές της Ελλάδας, το οποίο τους έλεγε ότι δεν μπορούσαν πλέον να εξάγουν τις γούνες τους στη Ρωσία στο πλαίσιο των νέων κυρώσεων που επέβαλε η ΕΕ στη χώρα.
“Λίγες ημέρες αργότερα, λάβαμε άλλο ένα έγγραφο, που μας έλεγε ότι απαγορεύονται επίσης οι λιανικές πωλήσεις σε Ρώσους πελάτες άνω των 300 ευρώ (308 δολάρια)”, λέει ο Παπαδάκης. “Αυτό ήταν αδύνατο, δεν υπάρχει γούνα που να κοστίζει κάτω από 300 ευρώ”.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε αργότερα ένα πακέτο αποζημιώσεων για τις επιχειρήσεις γούνας της Καστοριάς συνολικού ύψους 30 εκατομμυρίων ευρώ (30,8 δολάρια), από τα οποία η ελληνική κυβέρνηση έχει διαθέσει μέχρι στιγμής στα γουνοποιεία 11,5 εκατομμύρια ευρώ (11,84 εκατομμύρια δολάρια) μέσω δύο πακέτων βοήθειας. Ένα τρίτο και τελικό πακέτο ενίσχυσης εκκρεμεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων από τον Απρίλιο του 2024. Μέχρι στιγμής, 405 από τις περίπου 450 επιχειρήσεις έχουν αποζημιωθεί από τότε που τέθηκε σε ισχύ η απαγόρευση, με μέσο όρο 28.000 ευρώ (28.825 δολάρια) η καθεμία, ανεξάρτητα από τη ζημία που υπέστη.
Ταυτόχρονα, ο κ. Μαλέγκανος αναφέρει ότι οι τράπεζες έχουν σταματήσει εδώ και καιρό να χορηγούν δάνεια σε γουνοποιεία, δεδομένου του κινδύνου που συνδέεται με την τρέχουσα οικονομική τους κατάσταση. Όσοι έχουν απομείνει χρήματα τα χρησιμοποιούν κυρίως για την επιβίωσή τους και για την πληρωμή των λογαριασμών κοινής ωφέλειας μέχρι, όπως ελπίζουν, να αρθεί η απαγόρευση.
“Χρειαζόμαστε αυτές τις αποζημιώσεις τώρα για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε, τόσο ως επιχειρήσεις όσο και ως άνθρωποι”, λέει ο Παπαδάκης. “[Πριν από την απαγόρευση] κάποιοι από εμάς είχαν κάποια χρήματα και εμπορεύματα που θα μπορούσαμε να τα ρευστοποιήσουμε και να τα χρησιμοποιήσουμε με κάποιον άλλο τρόπο. Ξαφνικά, τόσο ή χρήματα όσο και τα εμπορεύματά μας χάθηκαν. Μας χτύπησαν στο πρόσωπο και πέσαμε κάτω”.
Στη συνέχεια, ο Μαλέγκανος δείχνει ένα γούνινο παλτό και προσθέτει: “Αυτά είναι τα λεφτά μας τώρα. Έχουν γίνει τρίχες ζώων”.
Ο ρόλος του Τραμπ και ο αγώνας δρόμου με τον χρόνο για τα γουναράδικα της Καστοριάς
Η πρόσφατη κατάπαυση του πυρός στη Μέση Ανατολή με τη μεσολάβηση των Ηνωμένων Πολιτειών αναζωπύρωσε την ελπίδα μεταξύ των γουνοποιών της Καστοριάς ότι η επερχόμενη προεδρία Τραμπ θα μπορούσε επίσης να συμβάλει στον τερματισμό του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας.
Ο Τραμπ έχει εδώ και καιρό ορκιστεί να τερματίσει τον πόλεμο την πρώτη του μέρα στον Λευκό Οίκο, ωστόσο οι σύμβουλοί του παραδέχονται τώρα ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία θα πάρει μήνες ή και περισσότερο χρόνο για να επιλυθεί. Οι γουναράδες του Καστοριανού γνωρίζουν ότι όποτε τελειώσει ο πόλεμος, θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος για την άρση της ρωσικής απαγόρευσης.
Όταν συμβεί αυτό, η επανεκκίνηση της κάποτε καλά ρυθμισμένης μηχανής εξαγωγών τους προς τη Ρωσία θα είναι μια δύσκολη μάχη. Ο Μαλέγκανος εκτιμά ότι μόνο το 30% των Ρώσων πελατών τους θα επιστρέψει. Επιπλέον, το εμπόρευμά τους έχει ήδη απαξιωθεί, επειδή υπάρχουν γούνες που είναι πλέον εκτός μόδας, συμπεριλαμβανομένων χιλιάδων αχρησιμοποίητων γούνινων δερμάτων που “έχουν χάσει τη φρεσκάδα και το χρώμα τους επειδή κρέμονται εδώ και πέντε χρόνια, συμπεριλαμβανομένης της περιόδου της πανδημίας”. Την ίδια στιγμή, πολλοί από τους λίγες εκατοντάδες έμπειρους τεχνίτες γούνας που έχουν απομείνει στην Καστοριά, ήδη πενηντάρηδες, είτε έχουν βρει άλλες δουλειές είτε έχουν εγκαταλείψει την πόλη.
“Έχω κάποιους νέους ανθρώπους στην επιχείρησή μου”, λέει ο Παπαδάκης. “Αλλά δεν έχω δουλειά να τους δώσω. Όταν βγάζαμε χρήματα θα μπορούσαμε να επενδύσουμε στο μέλλον, θα μπορούσαμε να έχουμε κάποιους τεχνικούς που θα μπορούσαμε να τους πληρώνουμε και να τους διδάσκουμε. Έτσι προχωρούσε η Καστοριά επί 200 χρόνια”.
Αλλά με το παγκόσμιο εμπόριο γούνας να βρίσκεται σε συνεχή και απότομη πτώση τις τελευταίες δεκαετίες, κυρίως λόγω του κινήματος για τα δικαιώματα των ζώων, της απαγόρευσης των εκτροφείων γούνας σε διάφορες χώρες και της ανόδου της Κίνας ως κόμβου του εμπορίου γούνας, το μέλλον για το εμπόριο γούνας της Καστοριάς είναι πιο αβέβαιο από ποτέ. Ο Παπαδάκης είναι αισιόδοξος ότι μπορεί να συνεχιστεί.
“Αυτή τη στιγμή θέλουμε να επιβιώσουμε, αλλά η επιβίωση από μόνη της δεν αρκεί”, λέει ο Παπαδάκης. “Από τότε που αρχίσαμε να συνεργαζόμαστε με τη Ρωσία στα μέσα της δεκαετίας του ’90, εξελισσόμαστε. Οι γούνες που κατασκευάζαμε τότε έχουν τεράστιες διαφορές με αυτές που παράγουμε σήμερα. Τα χρήματα είναι αυτά που μας βοήθησαν να κάνουμε νέα σχέδια, να φέρουμε καλούς σχεδιαστές, να βρούμε νέες τεχνικές, να δοκιμάσουμε νέα πράγματα. Όλα αυτά κοστίζουν. Και για να τα κάνουμε όλα αυτά ξανά και να ξαναρχίσουμε, πρέπει να αποζημιωθούμε”.
Ο Μαλέγκανος αναγνωρίζει την παγκόσμια ελεύθερη πτώση του εμπορίου γούνας. Σύμφωνα με τον ίδιο, από τα 80 εκατομμύρια δέρματα γούνας που πωλούνταν κάποτε σε παγκόσμιες δημοπρασίες, τώρα πωλούνται μόνο οκτώ εκατομμύρια, με τους Κινέζους να αγοράζουν τα περισσότερα από αυτά για την τεράστια παραγωγή τους.
“Έχω την ελπίδα ότι το εμπόριο γούνας στην Καστοριά μπορεί να επιστρέψει και ότι τα γούνινα παλτά μπορούν να μετατραπούν από προϊόν μαζικής αγοράς σε είδος πολυτελείας και πάλι, ίσως να πωλούνται σε μικρότερες ποσότητες αλλά σε καλύτερες ποιότητες και καλύτερες τιμές”.
Περισσότερα και φωτογραφίες στο greekreporter.com
