Τὸ Σάββατο 15 Φεβρουραρίου 2025, τέταρτη ἡμέρα τῶν Γ΄ Καραβαγγελείων, πραγματοποιήθηκε τὸ δεύτερο μέρος τῆς Ἱστορικῆς Διημερίδος μὲ θέμα «Ἰουστινιανὸς καὶ Καστοριά», μὲ τοὺς δύο κεντρικοὺς ὁμιλητὲς τῶν φετινῶν ἐκδηλώσεων.
Ἡ συνεδρίαση πραγματοποιήθηκε στὸ ξενοδοχεῖο «Λιμναῖο» στὴν Καστοριὰ, μέ συντονίστρια τήν Φιλόλογο καὶ τ. Εὐρωβουλευτὴ δρ. Μαρία Παναγιωτοπούλου-Κασσιώτου.
Ἀρχικά, τὴν σημερινὴ κεντρικὴ συνεδρίαση ἄνοιξε ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Καστορίας κ. Καλλίνικος μὲ τὴν ἐναρκτήρια προσευχή.
Ἐν συνεχείᾳ κάλεσε στὸ βῆμα, τὸν ἐκπρόσωπο τῆς Αὐτοῦ Θειοτάτης Παναγιότητος, τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Νέας Ρώμης Κωνσταντινουπόλεως καί Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Κυρίου κ. Βαρθολομαίου, Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Αὐστρίας κ. Ἀρσένιο, ὁ ὁποῖος ἀπηύθυνε τὸν πρῶτο χαιρετισμό ἐκ μέρους τοῦ Πρώτου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας.
(ΔΕΙΤΕ ΤΟΝ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΑΥΣΤΡΙΑΣ ΕΔΩ) 
Ἀκολούθως ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Καστορίας κ. Καλλίνικος, ἀνέγνωσε τὸν χαιρετισμό – μήνυμα τὸ ὁποῖο ἀπέστειλε ὁ Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καὶ Πάσης Ἑλλάδος κ.κ. Ἱερώνυμος, ὁ ὁποῖος εὐλογεῖ κάθε χρόνο τὶς ἐκδηλώσεις των Καραβαγγελείων, καθὼς καὶ τοῦ τ. Προέδρου τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας κ. Προκοπίου Παυλόπουλου, ὁ ὁποῖος ἦταν ὁ πρῶτος κεντρικὸς ὁμιλητὴς τῶν Α΄ Καραβαγγελείων τὸ ἔτος 2022 καὶ στὴν συνέχεια ὁ Σεβασμιώτατος ἔκανε τὴν εἰσαγωγικὴ σύντομη ὁμιλία του.
(ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΜΑΚ. ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΕΔΩ)
(ΔΕΙΤΕ ΤΟΝ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟ ΤΟΥ τ. ΠτΔ κ. ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ ΕΔΩ)
(ΔΕΙΤΕ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΕΔΩ)
Ἐν συνεχείᾳ χαιρετισμοὺς ἀπηύθυναν: ἡ Βουλευτὴς Καστοριᾶς κ. Μαρία Ἀντωνίου, ὁ Ἀντιπεριφερειάρχης Π.Ε. Καστοριᾶς κ. Δημήτριος Σαββόπουλος, ὁ Δήμαρχος Καστοριᾶς κ. Ἰωάννης Κορεντσίδης, ὁ Δήμαρχος Ἄργους Ὀρεστικοῦ κ. Παναγιώτης Κεπαπτσόγλου, ὁ ἐκπρόσωπος τοῦ Πρύτανη τοῦ Π.Δ.Μ. καθηγητὴς κ. Γεώργιος Λάππας.
Τὴν ἐκδήλωση παρακολούθησαν ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς προαναφερομένους, ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Τανάγρας κ. Ἀπόστολος, ὁ Διοικητὴς τοῦ 15ου ΣΠ «XVΜΠ», Συνταγματάρχης Θωμᾶς Γεωργιάδης, ὡς ἐκπρόσωπος τοῦ Ἀρχηγοῦ τοῦ Γενικοῦ Ἐπιτελίου τοῦ Στρατοῦ Ἀντιστράτηγου κ. Γεωργίου Κωστίδη, ἡ διευθύντρια τῆς Δευτεροβάθμιας Ἐκπαίδευσης Καστοριᾶς κ. Εὐγενία Μαρνέρη, ὁ διευθυντὴς τῆς Πρωτοβάθμιας Ἐκπαίδευσης Καστοριᾶς κ. Ἀναστάσιος Ξανθόπουλος, ὁ τ. Βουλευτὴς κ. Ζήσης Τζηκαλάγιας ἄλλοι ἐκπρόσωποι φορέων, τῆς Ἀστυνομίας καὶ τῆς Πυροσβεστικῆς, καθηγητές, μαθητὲς καὶ φοιτητὲς καὶ πλῆθος κόσμου ποὺ γέμισαν τὴν αἴθουσα συνεδριάσεως.
Πρῶτος ὁμιλητὴς ἦταν ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεος, μὲ θέμα «Ὁ Μονογενὴς Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ».
Ὁ Σεβασμιώτατος κ. Ἱερόθεος εἶπε, ὅτι ὁ ὕμνος «ὁ Μονογενὴς Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ» ποὺ ψάλλεται κατὰ τὴν θεία Λειτουργία εἶναι ἡ περίληψη τῆς δογματικῆς διδασκαλίας τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῶν ἀποφάσεων τῶν πέντε πρώτων Οἰκουμενικῶν Συνόδων. Ἔτσι οἱ ὅροι τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων γίνονται προσευχή, ποίηση, τροπάρια, μουσικὴ καὶ δοξολογία στὸν Θεὸ καὶ τελικὰ σωτηρία μας.
Ἡ πατρότητα τοῦ ὕμνου αὐτοῦ, κατὰ τὴν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας, ἀνήκει στὸν Ἰουστινιανὸ Αὐτοκράτορα τῆς Χριστιανικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας. Ὁ Ἰουστινιανὸς δὲν ἦταν θεωρητικὸς θεολόγος, ἀλλὰ ἐμπειρικός, ἀφοῦ ζοῦσε μὲ νηστεία καὶ προσευχὴ καὶ ἀποκλήθηκε «ἀκοίμητος».
Ὁ Ἰουστινιανὸς ἔκτισε τὸν Ναὸ τῆς Ἁγίας Σοφίας στὴν Κωνσταντινούπολη ποὺ εἶναι ἡ Σοφία καὶ ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ, ὁ Χριστός, καὶ αὐτὸς συνέθεσε τὸν ὕμνον «ὁ Μονογενὴς Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ» ὡς ἕναν «ζωντανὸ Ναὸ τῆς Ἁγίας Σοφίας» ποὺ ψάλλεται μέσα στὴν θεία Λειτουργία.
Γιὰ νὰ δοῦμε τὴν ἀξία τοῦ ὕμνου αὐτοῦ πρέπει νὰ ἐξετάσουμε τὴν διαφορὰ μεταξὺ τῶν φιλοσοφούντων αἱρετικῶν καὶ τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ πρῶτοι, δηλαδὴ οἱ φιλοσοφοῦντες θεολόγοι, θεολογοῦσαν μὲ βάση τὶς ἀρχὲς τῆς Ἑλληνικῆς φιλοσοφίας, καὶ μάλιστα τῆς Ἀριστοτελικῆς φιλοσοφίας, ἐνῷ οἱ δεύτεροι, δηλαδὴ οἱ Πατέρες, θεολογοῦσαν μὲ βάση τὴν ἀποκαλυπτικὴ ἐμπειρία, χρησιμοποιῶντας τὴν Ἑλληνικὴ γλῶσσα.
Ὁ ὕμνος αὐτὸς διαιρεῖται σὲ τέσσερεις ἑνότητες.
Ἡ πρώτη ἑνότητα ἀναφέρεται στὴν Θεότητα τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ ἀφοῦ «ὁ μονογενὴς Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ», εἶναι «ἀθάνατος».
Ἡ δεύτερη ἑνότητα ἀναφέρεται στὴν ἐνανθρώπιση τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ ποὺ καταδέχθηκε «διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν» νὰ σαρκωθῇ ἀπὸ τὴν «ἁγίαν Θεοτόκον καὶ ἀειπαρθένον Μαρίαν», «ἀτρέπτως», χωρὶς νὰ ἀλλοιωθῇ ἡ θεία φύση Του.
Ἡ τρίτη ἑνότητα ἀναφέρεται στὴν Τριαδικότητα τοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ ὁ Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ εἶναι «εἶς τῆς Ἁγίας Τριάδος» καὶ συνδοξάζεται μὲ τὸν Πατέρα καὶ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα.
Ἡ τέταρτη ἑνότητα εἶναι παράκληση καὶ ἱκεσία στὸν Χριστὸ νὰ μᾶς σώση: «σῶσον ἡμᾶς». Ἡ σωτηρία μᾶς δὲν εἶναι φιλοσοφικῆς, μυστικιστικῆς καὶ βουδιστικὴς φύσεως, ἀλλὰ Χριστοκεντρικῆς ποὺ ἐπιτυγχάνεται μέσα στὴν Ἐκκλησία διὰ τῆς καθάρσεως, τοῦ φωτισμοῦ καὶ τῆς θεώσεως σὲ συνδυασμὸ μὲ τὰ Μυστήρια.
Τὸ συμπέρασμα εἶναι ὅτι ὁ Ἰουστινιανὸς μαζὶ μὲ τὴν ἀνοικοδόμηση τοῦ Ναοῦ τῆς Ἁγίας Σοφίας μας χάρισε καὶ τὸν θεόπνευστον αὐτὸν ὕμνον, «ὁ Μονογενὴς Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ» ποὺ εἶναι μιὰ ζωντανὴ Ἁγία Σοφία.
Οἱ σημερινοὶ ἄρχοντες δὲν κυβερνοῦν τὸν λαὸ μὲ τὴν θεολογία, ἀλλὰ μὲ τὴν κοινωνιολογία, τὴν οἰκονομία καὶ τὴν κοινωνικὴ πολιτική, ὅπως τὸ ἐπιβάλλουν οἱ σύγχρονοι καιροί. Ἐμεῖς, ὅμως μέσα στὴν θεία Λειτουργία ζοῦμε τὴν παράδοσή μας ποὺ εἶναι γεμάτη ζωή, φῶς, δόξα, ἔχει νόημα ζωῆς, καὶ γινόμαστε θεούμενοι, ψάλλουμε θριαμβευτικὰ τὸν ὕμνον αὐτόν, ποίημα τοῦ Αὐτοκράτορα Ἰουστινιανοῦ, ὄρθιοι, προσευχόμενοι καὶ τὸν εὐγνωμονοῦμε γιὰ τὸ δῶρο του.
Δεύτερος ὁμιλητής, ἦταν ὁ Καθηγητὴς Γλωσσολογίας, τ. Ὑπουργὸς Παιδείας καὶ Θρησκευμάτων καὶ τ. Πρύτανης τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν κ. Γεώργιος Μπαμπινιώτης, μὲ θέμα: «Ὁ οἰκουμενικὸς χαρακτῆρας τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας»
Ὁ κ. Καθηγητὴς στὴν ὁμιλία του εἶπε ὅτι στὴν Ἑλλάδα δὲν ἔχουμε ἐκτιμήσει στὴν πραγματική του διάσταση τὸ γεγονὸς τῆς οἰκουμενικῆς παρουσίας, τοῦ κύρους καὶ τῆς αἴγλης ποὺ χαίρει ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα εὐρύτερα στὸν κόσμο. Δὲν ἔχει ἐκτιμηθεῖ, κατ’ ἐπέκταση, τί γόητρο πολιτισμικὸ καὶ τί ἀναγνώριση εὐρύτερης σημασίας ἔχει ἀποκτήσει ἡ Ἑλλάδα ἀνὰ τοὺς αἰῶνες χάρις στὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα.
Ἡ Ἑλληνική, στὴν μετακλασικὴ περίοδο μὲ τὸν Ἀλέξανδρο, ὑπῆρξε ἡ πρώτη παγκόσμια γλῶσσα, γλῶσσα τῶν συναλλαγῶν πολλῶν λαῶν (lingua franca) καὶ συγχρόνως γλῶσσα πολιτισμική. O Γερμανὸς βυζαντινολόγος Karl Krumbacher γράφει: «ἡ ζῶσα ἑλληνικὴ κοὶνὴ γλῶσσα τῶν ἀλεξανδρεωτικῶν καὶ ῥωμαϊκῶν χρόνων […] ἐξετέλει ἔργον παγκοσμίου γλώσσης»
Οἱ Ἕλληνες ὑπῆρξαν οἱ ἴδιοι οἱ πρῶτοι μελετητὲς τῆς ἑλληνικῆς καί, γενικότερα, τῆς ἀνθρώπινης γλώσσας σὲ συνδυασμὸ μὲ τὸ ὅτι ἡ ἀνάλυση τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας ἀπὸ τοὺς ἀρχαίους γραμματικοὺς καὶ φιλοσόφους ἀπετέλεσε (μέσῳ τῆς Λατινικῆς) τὴν βάση τῆς ἀνάλυσης ὅλων τῶν μετέπειτα γλωσσῶν.
Ἡ οἰκουμενικότητα τῆς Ἑλληνικῆς δὲν εἶναι ἄσχετη πρὸς τὸ κῦρος ποὺ ἀπέκτησε διεθνῶς ἡ Ἑλληνικὴ ὡς γλῶσσα τῆς Χριστιανοσύνης: ὡς ἡ γλῶσσα τῆς Kαινὴς Διαθήκης, ἡ γλῶσσα τῶν μεγάλων Πατέρων τῆς Xριστιανικῆς Ἐκκλησίας καί, καθόλου λιγότερο, ὡς ἡ κατ’ ἐξοχὴν γλῶσσα τῆς ὑμνογραφίας καὶ τῆς ἐκκλησιαστικῆς λατρείας (Θείας Λειτουργίας). Ἡ Ἑλληνικὴ συνδέεται ἐπίσης μὲ τὴν ἑλληνικὴ μετάφραση τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ἀπὸ τοὺς Ἑβδομήκοντα γιὰ τὶς ἀνάγκες τῶν ἰουδαϊκῶν κοινοτήτων τῆς Ἀνατολῆς ποὺ ἦταν ἑλληνόφωνες ἐκείνη τὴν ἐποχή.
Ἡ διάσημη μελετήτρια τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας καὶ τοῦ ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ, ἡ Γαλλίδα καθηγήτρια Jaqueline de Romilly ἔχει πεῖ: […] Ἡ Ἀρχαία Ἑλλάδα μᾶς προσφέρει μιὰ γλῶσσα γιὰ τὴν ὁποία θὰ πῶ ἀκόμη μιὰ φορὰ ὅτι εἶναι οἰκουμενική».
*
Οἱ ἐκδηλώσεις τῶν Γ’ Καραβαγγελείων θὰ συνεχιστοῦν σήμερα Κυριακὴ «του Ασώτου», μὲ τὸ Ἀρχιερατικὸ Συλλείτουργο προεξάρχοντος τοῦ ἐκπροσώπου τοῦ Οἰκουμενικοῦ μας Πατριάρχου, τὸ Ἀρχιερατικὸ Μνημόσυνο στὸν θρυλικὸ Μητροπολίτη Γερμανὸ Καραβαγγέλη καὶ σὲ ὅλους τοὺς μακαριστοὺς Μητροπολῖτες Καστορίας, καὶ κατάθεση στεφάνων στὸ ψηφιδωτὸ μνημεῖο τοῦ Γερμανοῦ Καραβαγγέλη.
