Γεννημένη στο τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα, η Βικτωρία Μαργαριτοπούλου υπήρξε δασκάλα και ταυτόχρονα μία από τις πρώτες γυναίκες γιατρούς της Ελλάδας. Σήμερα, Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, η παρουσία της παραμένει ζωντανή μέσα από τις σελίδες βιβλίων και δημοσιευμάτων για την ιστορία της γενέθλιας πόλης της, της Κομοτηνής, αλλά και στα αρχεία του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης (ΙΣΘ). Η Βικτωρία Μαργαριτοπούλου υπήρξε η πρώτη γυναίκα γιατρός που γράφτηκε το 1924 στον ΙΣΘ, ανοίγοντας το δρόμο για την εγγραφή και άλλων γυναικών γιατρών. Έτσι, στις παραμονές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο αριθμός των γυναικών γιατρών στη Θεσσαλονίκη έφτασε στις 12, ενώ σήμερα, έναν αιώνα μετά την εγγραφή της Βικτωρίας, μεταξύ των 9.565 μελών του ΙΣΘ οι 4.384 είναι γυναίκες.
Στις αρχές του 20ού αιώνα, η Γκιουμουλτζίνα (όπως λεγόταν τότε η Κομοτηνή) ήταν μια πόλη όπου οι φιλομαθέστεροι νέοι συνέχιζαν τις σπουδές τους στην Αδριανούπολη και αργότερα στα πανεπιστήμια της Ευρώπης. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον γεννήθηκε η Βικτωρία, η οποία ήταν μία από τις κόρες του Κωνσταντίνου Μαργαριτόπουλου και της Αμαλίας Σακελλαρίδου. Η Βικτωρία είχε τρεις αδελφές, τη Φανή που ήταν μεγαλύτερή της, την Μαριάνθη και την Χρυσούλα που ήταν μικρότερες, και έναν μικρότερο αδελφό, τον Μαργαρίτη.
«Η μητέρα της Βικτωρίας καταγόταν από την Τρίγλια της Μικράς Ασίας και εγκαταστάθηκε στην Κομοτηνή, όπου και παντρεύτηκε τον Κωνσταντίνο Μαργαριτόπουλο, ο οποίος ήταν έμπορος και μάλλον ασχολούνταν με τη σηροτροφία. Λόγω των πιέσεων που δέχονταν οι κάτοικοι της περιοχής από τους Βούλγαρους, οι οποίοι έκοψαν τις μουριές από τις οποίες τρέφονταν οι μεταξοσκώληκες, ο Κωνσταντίνος Μαργαριτόπουλος αναγκάστηκε να πάρει την οικογένειά του και να εγκατασταθεί στη Θεσσαλονίκη» ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος του ΙΣΘ, Νίκος Νίτσας, ο οποίος είναι εγγονός της μικρότερης αδελφής της Βικτωρίας, της Μαριάνθης.
Η Βικτωρία αρχικά ξεχώρισε ως δασκάλα στην πόλη όπου γεννήθηκε και εργάστηκε στο Παράρτημα του σχολείου της Άνω Συνοικίας. Στη συνέχεια, επέλεξε να σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών, όπου φοίτησε στο Β΄ Τμήμα Ιατρικής, από όπου αποφοίτησε με άριστα το 1911. Το 1911 αποφοίτησαν από το Α΄ Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών 110 άντρες, εκ των οποίων 5 αριστούχοι, ενώ από το Β΄ τμήμα αποφοίτησαν 92, μεταξύ των οποίων δύο γυναίκες, η Βικτωρία Μαργαριτοπούλου εκ Γιουμουλτζίνης (Θράκης) και η Αθηναία Ευαγγελία Φαρμακίδου. Μεταξύ των 8 αριστούχων του Β΄ Τμήματος περιλαμβάνεται το όνομα της Βικτωρίας Μαργαριτοπούλου, ενώ η Ευαγγελία Φαρμακίδου αποφοίτησε με βαθμό «λίαν καλώς».
Η ιατρική σταδιοδρομία της Βικτωρίας συνεχίστηκε στο εξωτερικό, όπου ειδικεύτηκε στη Μαιευτική και τη Γυναικολογία στο Παρίσι. Μέχρι την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, το 1912, η μοναδική γιατρός στην πόλη ήταν μία Ιταλίδα, η Ferrari Bizze, η οποία από το 1906 υπηρετούσε στο Ιταλικό Νοσοκομείο. Αυτό άλλαξε όταν η Βικτωρία Μαργαριτοπούλου εγκαταστάθηκε στην πόλη το 1915 οπότε άρχισε να ασκεί το επάγγελμά της και το 1924 έγινε η πρώτη γυναίκα γιατρός που γράφτηκε στον νεοσύστατο Ιατρικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης. Έτσι, άνοιξε ο δρόμος και για την εγγραφή και άλλων Ελληνίδων στον ΙΣΘ.
«Η Βικτωρία διακρίθηκε από μικρή στα γράμματα και σπούδασε Ιατρική. Στους πίνακες είχε άριστα και ήταν μεταξύ των λίγων ονομάτων των γυναικών που απεφοίτησαν εκείνη τη χρονιά από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, γιατί ακόμη δεν υπήρχε η Ιατρική Σχολή του ΑΠΘ. Διακρίθηκε μεταξύ 202 αρρένων. Ειδικεύτηκε στο Παρίσι και λίγα χρόνια μετά, το 1915, εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη και άσκησε την Ιατρική ως μαιευτήρας γυναικολόγος. Ήταν η πρώτη Ελληνίδα γιατρός που εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη. Για να επικρατήσει, χρειάστηκε αδάμαστη θέληση, αλλά το κατόρθωσε χάρη στην επιστημονική της κατάρτιση. Το 1924 έγινε η πρώτη γυναίκα γιατρός που ενεγράφη στον Ιατρικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης. Μετά το 1925, αρχίζουν τη σταδιοδρομία τους στη Θεσσαλονίκη 3-4 γυναίκες γιατροί και ο αριθμός τους φτάνει στις 12 στις παραμονές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η Βικτωρία είχε το ιατρείο της στην οικία της στην οδό Παύλου Μελά 5 και στην Κλινική επί της Εγνατίας 345. Δεν παντρεύτηκε ποτέ, αφιερώθηκε στην επιστήμη της και πρόσφερε τις υπηρεσίες της μέχρι τον θάνατό της» αναφέρει ο κ. Νίτσας.
Στη διάρκεια της επαγγελματικής της πορείας, κέρδισε τον σεβασμό των ασθενών και των συναδέλφων της, όπως αποδεικνύεται από δημοσιεύματα της εποχής. Χαρακτηριστικό της εκτίμησης που έχαιρε είναι το ευχαριστήριο σημείωμα του Μιχαήλ Γ. Τσουλάκη, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Μακεδονία στις 25 Ιουνίου 1922, στο οποίο αναφέρει:
«Θεωρῶ καθῆκόν μου, ὅπως καὶ δημοσίᾳ, ἐκφράσω τὰς ἀπείρους μου εὐχαριστίας πρὸς τὴν διακεκριμένην ἰατρὸν τῆς πόλεως, Δ/νίδα Βικτωρίαν Μαργαριτοπούλου, διὰ τὴν ἐκ βεβαίου κινδύνου σωτηρίαν τῆς συζύγου μου, ὡς καὶ διὰ τὰς ἐν γένει προσφερθεῖσας ἰατρικὰς περιθάλψεις».
Μετά τη Βικτωρία άρχισαν να δραστηριοποιούνται και άλλες γυναίκες γιατροί στη Θεσσαλονίκη. Λίγα χρόνια αργότερα, εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη μία ακόμη μαιευτήρας-γυναικολόγος, η Ροζαλία Φιλήτρα. Ακολούθησαν η Μ. Λεκατσά, που άρχισε να δραστηριοποιείται από το 1921, η Ζ. Μπολα από το 1924 και άλλες γυναίκες γιατροί, όπως η Αρίστη Ευνουχίδου/Παγιατάκη και η Αγγελική Τσάκωνα. Στις παραμονές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο αριθμός των γυναικών γιατρών στη Θεσσαλονίκη έφτασε στις 12, ενώ με την ίδρυση της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ σημειώθηκε μεγάλη αύξηση του αριθμού των γυναικών γιατρών.
«Σήμερα, ο Ιατρικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης έχει 4.384 γυναίκες μέλη και 5.181 άντρες, στο σύνολο 9.565» αναφέρει ο κ. Νίτσας.
Η Βικτωρία Μαργαριτοπούλου έφυγε από τη ζωή στις 7 Ιανουαρίου 1954, αφήνοντας πίσω της μια σπουδαία παρακαταθήκη και το όνομά της χαραγμένο στην ιστορία της ιατρικής και της Θεσσαλονίκης.
Αγγέλα Φωτοπούλου
