Στην ευρύτερη περιοχή του νομού Καστοριάς, ένα φαινόμενο που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν σπάνιο, έχει γίνει πλέον καθημερινότητα: οι αρκούδες κατεβαίνουν μέσα στους οικισμούς, εμφανίζονται σε αυλές σπιτιών, περνούν από δρόμους, πλησιάζουν σχολεία, αγροκτήματα και στάνες. Οι κάτοικοι δηλώνουν φοβισμένοι, ανήσυχοι και –κυρίως– εγκαταλελειμμένοι.
Από την άλλη, οργανώσεις όπως ο Αρκτούρος και η Καλλιστώ, με μακρά παρουσία στην προστασία της άγριας ζωής, επιμένουν στην ανάγκη διατήρησης του πληθυσμού της καφέ αρκούδας.
Ωστόσο, είναι καιρός να ειπωθούν ανοιχτά κάποια πράγματα: οι περιβαλλοντικές οργανώσεις έχουν αποτύχει να πείσουν τις τοπικές κοινωνίες ότι ενδιαφέρονται και για την ασφάλεια των ανθρώπων.
Τα τελευταία χρόνια, οργανώσεις όπως ο Αρκτούρος και η Καλλιστώ έχουν λάβει γενναίες επιδοτήσεις από ευρωπαϊκά και κρατικά προγράμματα για τη «διατήρηση» και «διαχείριση» του πληθυσμού της καφέ αρκούδας. Τα κονδύλια, ωστόσο, δεν έχουν οδηγήσει σε ορατά αποτελέσματα πρόληψης ή διαχείρισης κινδύνου για τις τοπικές κοινότητες.
Πού είναι τα συστήματα έγκαιρης ειδοποίησης; Πού είναι οι συνεργασίες με Δήμους και Περιφέρειες για τοποθέτηση φραχτών, έξυπνων κάδων και ομάδων παρέμβασης; Πόσοι κάτοικοι έχουν δει την παρουσία αυτών των οργανώσεων επί τόπου, όταν τους χρειάζονταν;
Οι ΜΚΟ φαίνεται να έχουν ξεχάσει πως η φύση δεν είναι μόνο είδος προς προστασία, αλλά και πεδίο ζωής για ανθρώπους που αγωνίζονται καθημερινά.
Η Καστοριά είναι περιοχή δασική, ορεινή και με μεγάλη οικολογική αξία. Το ίδιο και η ζωή των ανθρώπων της. Δεν μπορεί να υπάρξει προστασία φύσης χωρίς την αποδοχή και συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών.
Η πολιτεία σιωπά ή σφυρίζει αδιάφορα. Δεν υπάρχουν μόνιμοι μηχανισμοί άμεσης επέμβασης, τα σχέδια δράσης μένουν σε συρτάρια, και οι κάτοικοι ακούνε για “διαχείριση” χωρίς να βλέπουν λύσεις. Η πραγματικότητα στο πεδίο είναι απλή: οι άνθρωποι νιώθουν μόνοι.
Προτάσεις– Με ρεαλισμό και νομιμότητα:
1. Ενίσχυση των Ομάδων Άμεσης Επέμβασης (ΟΑΕ) με τοπικό προσωπικό και εξοπλισμό.
2. Υποχρεωτική χρήση ενισχυμένων κάδων απορριμμάτων για να μην προσελκύονται άγρια ζώα.
3. Δημιουργία ζωνών αποτροπής γύρω από οικισμούς (ήχος, φως, φράχτες).
4. Καμπάνιες ενημέρωσης για κατοίκους και μαθητές για σωστή συμπεριφορά και πρόληψη.
5. Άμεσες αποζημιώσεις για καταστροφές από αρκούδες, χωρίς καθυστερήσεις.
6. Επιδοτήσεις για πρόληψη, όπως σκυλιά φύλαξης, ηλεκτροφόροι φράχτες κ.ά.
7. Ειδικές ρυθμίσεις για ακραίες περιπτώσεις, με μετακίνηση ή περιορισμό επικίνδυνων ζώων, σε συνεργασία με επιστήμονες.
Η τοπική κοινωνία δεν ζητά θαύματα. Ζητά λογική, συνεργασία, τεχνογνωσία και –κυρίως– σεβασμό. Γιατί ο σεβασμός στη φύση ξεκινά από τον σεβασμό στον άνθρωπο που ζει μέσα της.
Χάρης Μίντζιας
