Η λειψυδρία αποτελεί ένα από τα πλέον σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα του 21ου αιώνα, με άμεσες και μακροχρόνιες επιπτώσεις στην αγροτική παραγωγή και την επισιτιστική ασφάλεια. Η Ελλάδα, παρά το μεσογειακό της κλίμα και τις εποχιακές βροχοπτώσεις, αντιμετωπίζει ολοένα και συχνότερα περιόδους παρατεταμένης ξηρασίας, ενώ η έλλειψη αποτελεσματικών υποδομών διαχείρισης των υδάτινων πόρων επιτείνει το πρόβλημα.
Επιπτώσεις της λειψυδρίας στην αγροτική παραγωγή
Η μειωμένη διαθεσιμότητα νερού οδηγεί σε σημαντική μείωση της παραγωγικότητας των καλλιεργειών, υποβαθμίζει την ποιότητα των προϊόντων και αυξάνει το κόστος παραγωγής. Οι υδατοβόρες καλλιέργειες, όπως το βαμβάκι, το καλαμπόκι και ορισμένα κηπευτικά, γίνονται οικονομικά μη βιώσιμες σε περιοχές με συχνή ξηρασία. Επιπλέον, η απουσία σταθερού και επαρκούς αρδευτικού νερού καθιστά δύσκολο τον προγραμματισμό των καλλιεργητικών δραστηριοτήτων από τους αγρότες, με αποτέλεσμα τη μείωση της αποδοτικότητας και την εγκατάλειψη αγροτικής γης.
Ανεπάρκεια υποδομών: Φράγματα και υδατοφράκτες που δεν έγιναν ποτέ
Ένα από τα βασικά αίτια της επιδείνωσης του προβλήματος είναι η απουσία επαρκών φραγμάτων, ταμιευτήρων και υδατοφραχτών για τη συγκράτηση των βρόχινων υδάτων. Εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού χάνονται ετησίως, κυλώντας ανεκμετάλλευτα προς τη θάλασσα, λόγω της έλλειψης σχεδιασμού και επενδύσεων σε υποδομές. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, οι τοπικοί ταμιευτήρες που θα μπορούσαν να λειτουργούν ως αποθηκευτικοί χώροι νερού κατά τη διάρκεια του χειμώνα, παραμένουν σχέδια επί χάρτου.
Υπεράντληση και εξάντληση των υδροφορέων
Για να αντιμετωπιστεί η έλλειψη επιφανειακού νερού, πολλοί αγρότες στρέφονται στη γεώτρηση, οδηγώντας στην υπεράντληση των υπόγειων υδροφορέων. Η πρακτική αυτή, αν και προσφέρει προσωρινή ανακούφιση, δημιουργεί σοβαρά προβλήματα μακροπρόθεσμα: πτώση της στάθμης του υδροφόρου ορίζοντα, είσοδος θαλασσινού νερού σε παράκτιες γεωτρήσεις (αλμύρωση) και απώλεια φυσικής αποθήκευσης νερού. Σε κάποιες περιοχές, οι γεωτρήσεις έχουν ήδη στερέψει ή απαιτούν τόσο μεγάλο βάθος άντλησης που καθιστούν την άρδευση οικονομικά ασύμφορη.
Η ανάγκη για ορθολογική και βιώσιμη διαχείριση των υδάτων
Η αντιμετώπιση της λειψυδρίας δεν μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τεχνικά έργα, αλλά απαιτεί και αλλαγή νοοτροπίας. Η υιοθέτηση ορθών πρακτικών διαχείρισης νερού στην γεωργία – όπως η στάγδην άρδευση, η νυκτερινή άρδευση για μείωση των απωλειών από εξάτμιση, η αξιοποίηση επεξεργασμένων λυμάτων όπου είναι δυνατόν, και η καλλιέργεια λιγότερο υδροβόρων φυτών – είναι κρίσιμη. Παράλληλα, απαιτείται καταγραφή, παρακολούθηση και έλεγχος της χρήσης νερού, με την εγκατάσταση υδρομετρητών και την επιβολή κινήτρων για την εξοικονόμηση.
Επιπλέον, η πολιτεία πρέπει να προχωρήσει άμεσα σε:
• Κατασκευή και συντήρηση φραγμάτων και ταμιευτήρων, ειδικά σε περιοχές με έντονες χειμερινές βροχοπτώσεις.
• Ανασχεδιασμό των υφιστάμενων αρδευτικών δικτύων με στόχο την ελαχιστοποίηση των απωλειών.
• Εκπαίδευση και ενημέρωση των αγροτών σχετικά με σύγχρονες και αποδοτικές τεχνικές άρδευσης και διαχείρισης του νερού.
Ένα είναι το σίγουρο:
Η λειψυδρία δεν είναι ένα πρόβλημα του μέλλοντος. Είναι ήδη εδώ και απειλεί τον πρωτογενή τομέα, την οικονομία και την επισιτιστική ασφάλεια της χώρας. Οι λύσεις υπάρχουν, όμως απαιτούν πολιτική βούληση, επενδύσεις και ενεργή συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων. Το νερό δεν είναι ανεξάντλητο. Η σωστή του διαχείριση είναι το πιο κρίσιμο «λιπάσμα» για τη βιωσιμότητα της ελληνικής γεωργίας.
Γκαλίτσας Θεόδωρος
Υποψήφιος Διδάκτωρ Γεωπονίας
2 λεπτά ανάγνωση
