Σαν μαργαριτάρι από σ’ αγαπώ: Στο εξώφυλλο, επιβλητικός μα και φιλόξενος ο Λευκός Πύργος, σύμβολο της λατρεμένης φτωχομάνας Θεσσαλονίκης. Εκεί, στα σκαλιά και στο πάρκο γύρω του, όπου σκορπίσαμε στα νιάτα μας τραγούδια, φιλιά, παιχνίδια, αφηγήσεις, όνειρα, εκεί κοντά συναντιούνται ο Άρης και η Άντα, μαγεύονται, ρομαντζάρουν, αναπτύσσουν μια γλυκιά σχέση. Σύντομα γίνεται η τρομερή αποκάλυψη: Η Άντα είναι η Αντιγόνη, μια άπορη φοιτητριούλα από την επαρχία, φορτωμένη όνειρα και μεγάλες προσδοκίες, που κάποτε είχε αφήσει πίσω την ασφάλεια της οικογένειας, τους φίλους και τον νεανικό της έρωτα για να γίνει, όπως με έπαρση φαντάζονταν, νέος ρυθμιστής της τύχης του κόσμου.
Ο Άρης είναι ο Τέλης, ο εφηβικός έρωτας της Αντιγόνης, ένας επαρχιώτης έμπορος ρούχων, που δεν την ξέχασε ποτέ. Ο Άρης δεν άλλαξε από τότε, παρά μόνο το όνομά του. Η Άντα όμως ζει στο μαύρο, το θανατηφόρο μέρος της ζωής και της πόλης, παγιδευμένη στο αλκοόλ, στις ουσίες και στον εγωκεντρικό της κόσμο. Τολμούν ένα νέο ξεκίνημα και ο Άρης γίνεται ο θυσιαστικός άγγελος που με υπομονή αναλαμβάνει τη σωτηρία της Άντας και της σχέσης τους.
Διαβάζοντας, γεμίζουμε ελπίδα για κάτι πολύ όμορφο που έρχεται. Αλλά η δεξιοτεχνία του συγγραφέα ξετυλίγει μπροστά στα μάτια μας περιγραφές σκηνών που εναλλάσσονται και μας αναστατώνουν. Το ζευγάρι κλυδωνίζεται ανάμεσα σε ρομαντικές αναπολήσεις νεανικών υποσχέσεων και θλιβερές αφηγήσεις από τη ζωή και τη μεταμόρφωση της Αντιγόνης, ανάμεσα σε όμορφες βραδιές με φίλους και αποκρουστικές σκηνές από τις γειτονιές του υποκόσμου, ανάμεσα σε αισιοδοξία και απογοήτευση. Οι αντιθέσεις και οι ανατροπές φαίνεται ότι είναι αγαπημένο μοτίβο του συγγραφέα, αυξάνοντας την αγωνία του αναγνώστη. Όταν κάποια στιγμή επέρχεται η τελική ρήξη ανάμεσά τους, ένα αυτοβιογραφικό ντοσιέ εξηγεί στον Άρη τα πάντα για την Άντα, συμπληρώνοντας τα κομμάτια που έλειπαν από τη νιότη της Αντιγόνης έως τη στιγμή εκείνη.
Και τι δεν έχει μέσα το ντοσιέ! Στη ζωή της Αντιγόνης μπαινοβγαίνανε πρόσωπα πρόθυμα να την αγκαλιάσουν, φίλοι που σαν άγγελοι άνοιγαν φτερά να τη σκεπάσουν, απλόχερα αγάπη να της δώσουν. Ωστόσο, εκείνη είχε χτίσει γύρω της τείχη ψηλά , φτιαγμένα από θεωρίες που της είχαν πουλήσει οι πανεπιστημιακοί σύντροφοι, χτισμένα από φρούδες ελπίδες ότι μπορούσε να γυρίσει ανάποδα τον τροχό του κόσμου. Διψώντας για επανάσταση, για αλλαγή και ανατροπή, είχε πέσει στα δίχτυα φοιτητικών οργανώσεων. Δε μοιάζανε με δίχτυα, υπόσχονταν αγώνες, νίκες, τρόπαια, και κάπως έτσι συνεπήραν τον νου της κοπέλας, απομακρύνοντάς την από τις σπουδές, τη μελέτη, τη γνώση, που θα ήταν βάση για πιο στέρεα βήματα στην επανάσταση. Η αφοσίωση στις ιδεολογίες που της παρουσιάζανε, δεν την άφηναν να δει την ιδιοτέλεια, τα κρυφά συμφέροντα των συντρόφων της Νομικής. Φίλοι της, που προσπαθούσαν να τη συνεφέρουν, εκδιώχθηκαν άκομψα από τη ζωή της. Τυφλωμένη από έπαρση και βεβαιότητα ότι έκανε το σωστό, επέλεξε να απαρνηθεί ολοκληρωτικά το παρελθόν της: τους γονείς, τη γενέτειρα, τον αγαπημένο της, και χάθηκε στις σκοτεινές γωνιές της πόλης.
Πλάι στην Άντα, που βαδίζει προς τα σκοτεινά καλντερίμια της αυτοκαταστροφής, φιγουράρουν πρόσωπα κάθε λογής: Μια δυναμική, μάλλον κυνική αλλά ιδιαιτέρως υποστηρικτική και δοτική φίλη. Ο ρομαντικός επαρχιώτης εμποράκος, παντοτινός εφηβικός έρωτας. Φίλοι πολλοί, αφοσιωμένοι, άλλοι από το περιθώριο της ζωής, από παράγκες και πεζοδρόμια, ταλαντούχοι, διαφορετικοί, άλλοι της υψηλής κοινωνίας, από παλάτια με άφταστη χλιδή, ευτυχώς όμως προσιτοί και καλοσυνάτοι. Οι σχέσεις με καθέναν από αυτούς χτίζονται με ευγένεια, αγάπη και ανιδιοτέλεια αλλά γκρεμίζονται σχεδόν πάντα, πότε από την αιμοβόρικη μοίρα και πότε από την καταλυτική δύναμη της αλαζονείας και του εγωισμού.
Μέσα από τους χαρακτήρες και τις αναζητήσεις τους, αναδεικνύονται θέματα σπουδαία που απασχολούν τον άνθρωπο. Μέσα στη νουβέλα, νιώθουμε την αγωνία του ανθρώπου να βρει την ταυτότητά του και να καταλήξει στο ποιος πραγματικά είναι και πώς θέλει να ζήσει. Αναγνωρίζουμε την εσωτερική αναζήτηση, τις αντιφατικές σκέψεις, τις προκλήσεις των επιλογών: Γνωρίζουμε ότι υπάρχουν χαρακτήρες, οι οποίοι παλεύουν μέχρις εσχάτων, προκειμένου να υλοποιήσουν τα όνειρα και τις ιδέες τους, ενώ άλλοι με ευκολία παραιτούνται από τις αξίες τους και τρυπώνουν στην ασφάλεια του συμβιβασμού. Προβληματιζόμαστε αν πρέπει να δίνουμε έμφαση στο συναίσθημα ή στη λογική και τη στοχοθεσία μας. Εάν είναι σωστό να αφοσιωθούμε σε πρόσωπα που αγαπάμε και εκτιμούμε ή να υπηρετούμε απρόσωπες ιδέες, συχνά φυτεμένες από άλλους με ιδιοτελείς σκοπούς. Στεκόμαστε αναποφάσιστοι μπροστά στο δίλημμα: έρωτας ή πλούτος; Αγάπη ή καριέρα; Ιδεολογία ή συμφέρον; Πρόκειται για μια διαρκή πάλη, για αιώνιες συγκρούσεις που βασανίζουν πολλούς ανθρώπους.
Φαίνεται ότι η υπερβολική σκέψη, η υπέρμετρη εσωτερική αναζήτηση, ο πολύ ένθερμος εσωτερικός αγώνας είναι ένα μεγάλο ρίσκο: Μπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο σε στάση ηρωική και θριαμβευτική, μπορεί όμως και να τον οδηγήσει στην αυτοκαταστροφή. Φυσικά, ο απόλυτα υπεύθυνος να επιλέξει την πορεία του είναι ο καθένας από εμάς, ως άλλος Ηρακλής εμπρός στο κάθε δίστρατο των επιλογών του.
Συζητώντας τώρα για το ύφος και τον τρόπο αφήγησης που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας, δηλώνω εντυπωσιασμένη από την ικανότητά του να πλάθει ολοζώντανες εικόνες, θαρρείς κινηματογραφικές. Αφηγείται με μια πολύχρωμη παλέτα λέξεων και εικόνων, σαν να ζωγραφίζει με τη γραφή του. Η πανέμορφη ελληνική γλώσσα, με τον πλούτο και τη σοφία της, είναι το πινέλο που με μαεστρία χρησιμοποιεί και κάνει θαύματα. Συχνά συναντάμε έντονες αντιθέσεις, με την αντιπαράθεση φωτεινών και σκοτεινών στιγμών. Ένα πυκνό ύφασμα αντιθέσεων αγκαλιάζει τον αναγνώστη, δημιουργώντας μια ολοζώντανη αφήγηση που κεντρίζει την προσοχή του και τον συναρπάζει.
Όλη η νουβέλα είναι σαν ένα κινηματογραφικό θέαμα που ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια μας. Οι διάλογοι είναι ζωντανοί και αληθοφανείς, σαν να ακούς πραγματικές συνομιλίες ανθρώπων που ζουν και αναπνέουν μέσα στη σελίδα με μεγάλη θεατρικότητα. Οι εναλλαγές τόπων, χρόνων, και καταστάσεων προσδίδουν μιαν αίσθηση δυναμισμού στην αφήγηση. Ανάμεσα στις σελίδες, η εμπειρία ανάγνωσης είναι σαν ένα ταξίδι στον κόσμο και στο χρόνο, με τον αναγνώστη να ανακαλύπτει κάθε στιγμή μια νέα έκπληξη, μια ανατροπή. Εντωμεταξύ, διαφαίνεται σε πολλά σημεία του βιβλίου η πλούσια ποικιλία εγκυκλοπαιδικών γνώσεων του συγγραφέα, πάνω σε θέματα ιστορίας, γεωγραφίας, πολιτικής, ανθρωπολογίας… Ένας προφανώς πολυδιαβασμένος άνθρωπος, που δε θα μπορούσε να δημιουργήσει μια ανιαρή, τετριμμένη πλοκή.
Αγαπητέ Αντώνη σε ευχαριστούμε για το πολύτιμο “Μαργαριτάρι από σ’ αγαπώ”.
Εύη Νικηφορίδου
Καθηγήτρια Αγγλικής Γλώσσας στο 1ο Δημοτικό Σχολείο Μανιάκων
