Το Σάββατο της Πεντηκοστής είναι αφιερωμένο από την Αγία Εκκλησία μας στους προσφιλείς νεκρούς όλων των Χριστιανών και γι’ αυτό ονομάζεται Ψυχοσάββατο. Ένεκα τούτου, κατά το απόγευμα της Παρασκευής, παραμονής του Ψυχοσάββατου, και κατά το πρωινό αυτού (του Ψυχοσάββατου), οι γυναίκες όλων σχεδόν των επαρχιών της Ελλάδος παρασκευάζουν γλυκές πίτες, τις τοποθετούν σε δίσκους, τις επικαλύπτουν με πολλά τριαντάφυλλα (Rosalia) και τις μεταφέρουν στους κατά τόπους ιερούς ναούς για να «διαβαστούν».
Στον Γέρμα Καστοριάς αποθέτουν τους αναφερόμενους δίσκους με τις πίτες και τα τριαντάφυλλα στο δάπεδο του ενοριακού ναού Αγίου Γεωργίου και αναμένουν να περάσει και να «διαβάσει» τις πίτες τους ο ιερέας. Πράγματι, ο ιερέας περνά μπροστά από τους εν λόγω δίσκους με τις πίτες και τα τριαντάφυλλα, παίρνει από την κάθε γυναίκα το αντίστοιχο «Σχωροχάρτι», διαβάζει τα εις αυτό αναγραφόμενα ονόματα των νεκρών συγγενών τής οικογένειάς της και δέεται υπέρ ανάπαυσης των ψυχών όλων αυτών, πάππου προς πάππου. Ακολούθως, οι γυναίκες μοιράζουν τις «διαβασμένες» πίτες στο παρευρισκόμενο εκκλησίασμα, καθώς και στα σπίτια της γειτονιάς τους.
 |
| Ο Μακαριστός Μητροπολίτης Καστοριάς κυρός Σεραφείμ τελεί το μνημόσυνο των ηρωικών νεκρών του Στρατιωτικού Νεκροταφείου Καστοριάς το 2013. |
Για την εξεταζόμενη πένθιμη εορτή Ρουσάλια έγραψε τα εξής διαφωτιστικά ο Φαίδων Κουκουλές:
«Υπήρχε Ρωμαϊκή εορτή ανθέων και ανοίξεως rosalia καλουμένη, η οποία ως «ημέρα των ρόδων» εισήχθη και εις τας βυζαντινάς χώρας υπό το όνομα ρουσάλια. Κατά την εορτήν ταύτην, η οποία συνέπιπτε κατά Μάιον ή Ιούνιον, εγίνοντο παρελάσεις, στολισμοί οδών, απηγγέλοντο λόγοι, όμιλοι δε νέων περιερχόμενοι, μάλιστα εις τας βορείας του κράτους επαρχίας, έψαλλον, εχόρευον και παρίστανον διαφόρους μικροκωμωδίας προ των οικιών, ζητούντες δώρα παρά των ενοίκων. Η εορτή αύτη, η οποία εκχριστιανισθείσα, συνεδέθη με τον εορτασμόν της μνήμης διαφόρων αγίων, είχε και πένθιμον χαρακτήρα, στολιζομένων κατ’ αυτήν των τάφων διά ρόδων και άλλων ανθέων, της τελετής ταύτης καλουμένης ροδισμού. Σήμερον τα rosalia, ως ρουσάλια γνωστά, τον δεύτερον μόνον χαρακτήρα διατηρήσαντα, θεωρούνται ως εορτή νεκρών, εορταζόμενα κατά το Σάββατον της Πεντηκοστής».
 |
| Ο δάσκαλος Γιώργος Αλεξίου περίλυπος και προσκυνητής των ηρώων του Στρατιωτικού νεκροταφείου Καστοριάς. |
