Το δικαίωμα στην άμβλωση αποτελεί βασικό πυλώνα της αυτοδιάθεσης του γυναικείου σώματος και συνδέεται άμεσα με την ισότητα των φύλων. Η φεμινιστική προσέγγιση αναγνωρίζει ότι η άμβλωση δεν είναι μόνο ιατρικό ή νομικό ζήτημα, αλλά πρωτίστως πολιτικό και κοινωνικό. Ο έλεγχος της αναπαραγωγικής διαδικασίας υπήρξε ιστορικά εργαλείο καταπίεσης των γυναικών, περιορίζοντας την ελευθερία και τις επιλογές τους. Η δυνατότητα μιας γυναίκας να αποφασίσει αν, πότε και υπό ποιες συνθήκες θα αποκτήσει παιδί είναι αναπόσπαστο μέρος της διεκδίκησης της ισότητας.
Υπό την φεμινιστική οπτική, η πρόσβαση σε ασφαλή και δωρεάν άμβλωση αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα και ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης. Η νομοθετική κατοχύρωση είναι μόνο ένα βήμα – η πραγματική ισότητα προϋποθέτει την άρση όλων των φραγμών που περιορίζουν τη γυναικεία αυτονομία, καθώς και τη διασφάλιση ενός υγειονομικού και κοινωνικού πλαισίου που θα σέβεται απόλυτα τις επιλογές των γυναικών.
Άμβλωση: Ιστορική και Γεωγραφική Επισκόπηση
Το δικαίωμα στην άμβλωση έχει αποτελέσει αντικείμενο έντονων πολιτικών, νομικών και κοινωνικών αντιπαραθέσεων σε όλο τον κόσμο. Ανά τους αιώνες, οι νομοθετικές ρυθμίσεις και οι κοινωνικές αντιλήψεις γύρω από το θέμα έχουν μεταβληθεί σημαντικά, αντικατοπτρίζοντας τις πολιτισμικές, θρησκευτικές και φεμινιστικές εξελίξεις σε κάθε κοινωνία.
Αρχαιότητα και Μεσαίωνας
Στις αρχαίες κοινωνίες, η άμβλωση ήταν συνήθης πρακτική και συχνά αποδεκτή, ιδίως στην Αρχαία Ελλάδα και Ρώμη, όπου γινόταν χρήση βοτάνων και μηχανικών μέσων για τη διακοπή της κύησης. Ωστόσο, με την εξάπλωση του Χριστιανισμού, η άμβλωση άρχισε να ποινικοποιείται σταδιακά, ιδιαίτερα στη Δύση, όπου η Καθολική Εκκλησία επέβαλε αυστηρές απαγορεύσεις από τον Μεσαίωνα και έπειτα.
19ος – αρχές 20ού αιώνα: Ποινικοποίηση και περιορισμοί
Στον 19ο αιώνα, πολλές χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής άρχισαν να ποινικοποιούν αυστηρά την άμβλωση, επηρεασμένες από ηθικές και θρησκευτικές αντιλήψεις, αλλά και από την ανάγκη των κρατών να αυξήσουν τον πληθυσμό τους. Ωστόσο, στις αρχές του 20ού αιώνα, ορισμένα κράτη, όπως η Σοβιετική Ένωση το 1920, έγιναν οι πρώτες χώρες που νομιμοποίησαν την άμβλωση για λόγους υγείας ή κοινωνικούς λόγους.
Μεταπολεμική περίοδος: Φεμινιστικό κίνημα και αποποινικοποίηση
Η δεκαετία του 1960 και του 1970 σηματοδότησε μια στροφή προς την αποποινικοποίηση της άμβλωσης, λόγω της ανόδου του φεμινιστικού κινήματος και της διεκδίκησης των αναπαραγωγικών δικαιωμάτων των γυναικών. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η απόφαση Roe v. Wade (1973) αναγνώρισε το δικαίωμα των γυναικών στην άμβλωση ως συνταγματικά προστατευόμενο, ενώ χώρες όπως η Γαλλία (1975), η Ιταλία (1978) και η Ελλάδα (1986) ακολούθησαν την ίδια κατεύθυνση.
Σύγχρονες εξελίξεις: Πρόοδος και οπισθοδρομήσεις
Παρόλο που πολλές χώρες έχουν προοδεύσει όσον αφορά την πρόσβαση στην ασφαλή άμβλωση, τα τελευταία χρόνια έχουν σημειωθεί σημαντικές οπισθοδρομήσεις. Για παράδειγμα, το 2022, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ ανέτρεψε την απόφαση Roe v. Wade, επιτρέποντας σε επιμέρους πολιτείες να επιβάλλουν αυστηρούς περιορισμούς ή και πλήρεις απαγορεύσεις. Αντίθετα, χώρες όπως η Ιρλανδία (2018) και η Αργεντινή (2020) έχουν νομιμοποιήσει την άμβλωση έπειτα από πολυετείς αγώνες γυναικείων κινημάτων.
Το Δικαίωμα στην Άμβλωση στην Ελλάδα
Το δικαίωμα στην άμβλωση αποτελεί θεμελιώδη επιλογή της γυναίκας και προστατεύεται από το ελληνικό νομικό πλαίσιο. Σύμφωνα με τον Νόμο 1609/1986, η άμβλωση επιτρέπεται υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, διασφαλίζοντας τόσο την αυτονομία της εγκύου όσο και την τήρηση των ιατρικών και ηθικών κανόνων. Η ελληνική νομοθεσία αναγνωρίζει και προστατεύει το δικαίωμα της γυναίκας να λαμβάνει αποφάσεις για το σώμα και τη ζωή της, στο πλαίσιο του σεβασμού των ατομικών ελευθεριών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Παρόλο που η άμβλωση είναι νόμιμη στην Ελλάδα, κοινωνικοί και πολιτισμικοί παράγοντες λειτουργούν συχνά εμποδιστικά στις αποφάσεις και στην πρόσβαση των γυναικών σε αυτή, παράγοντες όπως η έλλειψη ενημέρωσης, το στίγμα και η άρνηση παροχής υπηρεσιών από ιατρούς για λόγους συνείδησης.
Το Δικαίωμα στην Άμβλωση σε Ευρώπη και Αμερική:
Σε χώρες όπως ο Καναδάς, η Ολλανδία και η Σουηδία, η άμβλωση είναι πλήρως νόμιμη και δωρεάν.
Σε κράτη όπως η Πολωνία,και η Ουγγαρία, η πρόσβαση έχει περιοριστεί δραματικά λόγω πολιτικών αποφάσεων, καθώς η άμβλωση απαγορεύεται σχεδόν σε όλες τις περιστάσεις.
Στο Ελ Σαλβαδόρ και τη Νικαράγουα, η άμβλωση είναι πλήρως απαγορευμένη, ακόμη και σε περιπτώσεις κινδύνου για τη ζωή της εγκύου.
Το δικαίωμα στην άμβλωση παραμένει ένα διαρκές κοινωνικό και πολιτικό ζήτημα, όπου συγκρούονται οι αρχές της αυτοδιάθεσης των γυναικών, οι θρησκευτικές επιρροές και οι κρατικές πολιτικές.
Οι φεμινιστικοί αγώνες συνεχίζονται για να διασφαλίσουν την ελεύθερη και ασφαλή πρόσβαση στην άμβλωση ως αναφαίρετο ανθρώπινο δικαίωμα.
Κέντρο Συμβουλευτικής Γυναικών Δήμου Καστοριάς
