Του Κωνσταντίνου Ραπτόπουλου, Αναπτυξιακού Προπονητή του Αθλητικού Ομίλου Αντισφαίρισης Καστοριάς (ΑΟΑ Καστοριάς)
Το χάντμπολ ή αλλιώς Χειρισφαίριση έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα όπου υπάρχει σχετική αναφορά και στην Οδύσσεια του Ομήρου.
Η Χειροσφαίριση στη σύγχρονη μορφή της αναπτύχθηκε στη Δανία με την ονομασία “Haandbold” στις αρχές του 19ου αιώνα. Εισηχθη ώς ολυμπιακό άθλημα επίδειξης στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936 αλλά ουσιαστικά, επίσημα εντάχθηκε το έτος 1972.
Παίζεται από δύο ομάδες, και η κάθε ομάδα αποτελείται από 6 παίκτες γηπέδου και ένα τερματοφύλακα. Αντίστοιχα οι 6 παίκτες γηπέδου αποτελούνται από τον κεντρικό ή “Play Maker”, δύο περιφερειακούς επιθετικούς στη δεξιά και αριστερή πλευρά οι οποίου ονομάζονται “Αριστερό και Δεξί Ίντερ”, δύο ακραίους παίκτες οι οποίοι καλούνται ώς “Αριστερό και Δεξί Εξτρέμ” και το Πίβοτ.
Πιο συγκεκριμένα ο Κεντρικός θεωρείται παίκτης “Στρατηγός”, διότι αυτός διαμορφώνει όλη την τακτική της ομάδας σε επίθεση και άμυνα, ενώ σε σκακιστικούς όρους θα μπορούσε να είναι η “Βασίλισσα”, έχοντας τη δυνατότητα να κινείται πρός όλες τις κατευθύνσεις εκτός αυτή του σκακιστικού ίππου (αλόγου). Έτσι λοιπόν ένας κεντρικός μπορεί να επιτίθεται ευθέως, να μπλοφάρει, να προσποιείται ή και ακόμη να αλλάξει θέσεις και ρόλους κατά την κρίση του προπονητή.
Οι δύο περιφερειακοί επιθετικοί – Ίντερ, είναι συνήθως οι πιο υψηλόσωμοι παίκτες γηπέδου που επιτίθενται είτε με απευθείας σουτ έξω από την περιοχή άμυνας των 9,00μ., είτε με διείσδυση, τρυπώντας την άμυνα. Οι δύο αυτοί παίκτες μοιάζουν πολύ με τους “Αξιωματικούς” στο σκάκι, διότι τις περισσότερες φορές κινούνται διαγώνια και διασταυρώνονται μεταξύ τους και ως εκ τούτου αποτελούν τη βασική δύναμη πυρός της επίθεσης.
Στα δύο άκρα της επίθεσης κινούνται τα δύο Εξτρεμ, που είναι οι παίκτες που εκδηλώνουν επιθέσεις στον περιορισμένο χώρο των ακραίων γραμμών (διάδρομοι) είτε με έμμεσο ή με άμεσο αιφνιδιασμό, ύστερα από την αλλαγή κατοχής της μπάλας. Οι παίκτες αυτοί θα μπορούσαν να υποδύονται τους σκακιστικούς “Πύργους”, μιας και αυτοί κινούνται αντίστοιχα σε ευθείες γραμμές στη σκακιέρα με κατεύθυνση από την άμυνα στην επίθεση και το αντίθετο, καλύπτοντας όλο το μήκος του γηπέδου.
Το Πίβοτ αποτελεί ένα στρατηγικά σημαντικό παίκτη που θεωρείται ως το “βαρύ πυροβολικό” της ομάδας και κινείται στο μήκος της γραμμής της απαγορευμένης περιοχής των 6,00μ. που ανήκει αποκλειστικά στον τερματοφύλακα. Το Πίβοτ είναι ένας δυνατός παίκτης που προσπαθεί να δημιουργήσει με τη βοήθεια του σώματός του κενά, με σκοπό να διευκολύνει την επίθεση από τους περιφερειακούς παίκτες. Θα μπορούσε κανείς να πεί, ότι ο παίκτης αυτός θυμίζει πολύ τον “Ίππο” στο σκάκι, ο οποίος κάνει κινήσεις σε περιορισμένη εμβέλεια με τροχιά που μοιάζει με το γράμμα “Γ”.
Τέλος, ίσως ο πιο πολύτιμος παίκτης της ομάδας είναι ο Τερματοφύλακας, που μοιάζει με το “Βασιλιά” του σκακιού. Όλη η ομάδα προσπαθεί να τον προστατεύσει από τα πυρά της επίθεσης με την υπεράσπιση της περιοχής της άμυνας με την αποτροπή επίτευξης εις βάρος τέρματος. Ο Τερματοφύλακας ως “Βασιλιάς”, κινείται στο περιορισμένο χώρο της περιοχής ακτίνας των 6,00m, ο οποίος είναι απαγορευμένος για όλους του υπόλοιπους παίκτες (ακόμη και της δικής του ομάδας), και ως παίκτης πρέπει να είναι ευκίνητος και να διαθέτει τα καλύτερα αντανακλαστικά.
Το χάντμπολ λοιπόν, σε γενικές γραμμές είναι ένα άθλημα με ταχύτητα, πολλά τέρματα (όπου σε πολλές περιπτώσεις ξεπερνούν τα 80 ανά αγώνα), απεριόριστες αλλαγές παικτών, υψηλή στρατηγική σε άμυνα και επίθεση αλλά και αυστηρούς κανόνες ασφάλειας για τους παίκτες. Από τα πιο σημαντικά πλεονεκτήματα του αθλήματος στις ηλικίες ανάπτυξης (δημοτικό σχολείο και γυμνάσιο) είναι το γεγονός ότι καλύπτει όλους τους σωματότυπους των παιδιών και παίζεται το ίδιο αποτελεσματικά από αγόρια και κορίτσια.
Συγκεκριμένα :
α. Ο Κεντρικός (play maker), μπορεί να είναι μικρότερου και μέσου αναστήματος και βάρους και να διαθέτει στοιχεία ταχύτητας και ευστροφίας.
β. Στα δύο Ίντερ μπορούν να παίζουν παίκτες μεσαίου και μεγαλύτερου αναστήματος και βάρους, με στοιχεία δύναμης και αλτικότητας.
γ. Οι δύο ακραίοι (Εξτρέμ) μπορεί να είναι παιδιά μεσαίου και μικρού αναστήματος και βάρους με στοιχεία ταχύτητας, αντανακλαστικών και αλτικότητας.
δ. Το Πίβοτ, μπορεί να είναι παίκτης μικρού, μεσαίου και μεγάλου αναστήματος και βάρους με κύριο χαρακτηριστικό τη δύναμη και τα αντανακλαστικά.
ε. Ο Τερματοφύλακας μπορεί να είναι μεσαίου και μεγάλου αναστήματος και όλου του φάσματος των βαρών και να διαθέτει ευλυγισία και υψηλά αντανακλαστικά.
Σημαντικό στοιχείο αναφοράς, είναι η μέριμνα των διεθνών ομοσπονδιών χάντμπολ αλλά και της Ομοσπονδίας Χειροσφαίρισης Ελλάδος, για την ασφάλεια αλλά και για την προστασία των αθλητών από τραυματισμούς, μέσω της θέσπισης πολύ αυστηρών κανονισμών και ποινών κατά τη διάρκεια τέλεσης των αγώνων. Ξεκινώντας από την απλή παρατήρηση σε ελαφρώς σκληρή άμυνα, ακολουθεί η ποινή της κίτρινης κάρτας, η δίλεπτη αποβολή, η κόκκινη κάρτα και η πιο αυστηρή ποινή είναι η μπλε κάρτα που αποκλείει τον αθλητή για μεγάλο χρονικό διάστημα από την αθλητική δράση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, σύμφωνα και με επίσημες διεθνείς στατιστικές έρευνες, να θεωρείται το χάντμπολ σήμερα ένα από τα ασφαλέστερα αθλήματα και μάλιστα να βρίσκεται σε υψηλότερο επίπεδο ασφάλειας από πολύ δημοφιλή αθλήματα όπως το μπάσκετ, το ποδόσφαιρο, το σκι, η ενόργανη γυμναστική και σε κάποιες ηλικίες ακόμη και από το τένις. Συνεπώς , παρά το γεγονός ότι το χάντμπολ συγκαταλέγεται στα δυναμικά αθλήματα, κατατάσσεται την ίδια στιγμή και στα πολύ ασφαλή αθλήματα.
Αντίστοιχα μια ακόμη απόδειξη για την υψηλή στρατηγική αξία αλλά και την μεθοδικότητα της ανάπτυξης της ευφυΐας των αθλητών του χάντμπολ, είναι η τάση των διεθνών ομοσπονδιών για προσομοίωση του αθλήματος, είτε με την υιοθέτηση στοιχείων απευθείας από τη φύση, είτε μέσω της χρήσης υπολογιστικής τεχνολογίας τεχνητής νοημοσύνης.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί μια εφαρμογή της Γαλλικής Ομοσπονδίας Χειροσφαίρισης, που θεωρείται από τις κορυφαίες στον κόσμο, η οποία διερεύνησε επιστημονικά, αξιολόγησε και ανέπτυξε στρατηγικά στοιχεία στο άθλημα με την άντληση και υιοθέτηση δεδομένων από την τακτική της αγέλης των λύκων κατά τη διάρκεια του κυνηγιού της. Έτσι λοιπόν, ενώ η αγέλη των λύκων περικυκλώνει το θήραμά της, κάποιοι από τα μέλη της προσποιούνται ότι επιτίθενται, τραβώντας την προσοχή του θηράματος, έως ότου αυτό εξαντληθεί και τελικά ο αρχηγός της αγέλης καταφέρνει να το ακινητοποιήσει. Τα στοιχεία που αντλήθηκαν, αφορούν στη στρατηγική της ομαδικότητας, του αποπροσανατολισμού, της κούρασης, της υπομονής, της μεθοδικότητας, της ιεραρχίας αλλά και της προσποίησης.
Τέλος το άθλημα του χάντμπολ, νευροκινητικά αναπτύσσει ταυτόχρονα τις κινήσεις των ποδιών, των χεριών, του κορμού και του κεφαλιού ενώ συνδυάζει στοιχεία του μπάσκετ, του ποδοσφαίρου, του χορού, του θεατρικού παιχνιδιού, της πάλης και του σκακιού, χωρίς να εμπεριέχει στοιχεία βίας, ενώ παράλληλα οξύνει και εκπαιδεύει το μυαλό προσφέροντας στοιχεία στρατηγικής σκέψης με τελικό σκοπό την διαρκή προσαρμογή στις συνθήκες του παιχνιδιού.
Έτσι λοιπόν, στο χάντμπολ μπορούν να παίξουν παίκτες κάθε φύλλου, ηλικίας, βάρους και ύψους και να σκοράρουν όλοι και σε πολλές περιπτώσεις ακόμη και ο τερματοφύλακας.
Τα τελευταία έτη έχει γίνει πολύ δημοφιλές και το Beach Χαντμπολ, όπου διοργανώνονται πολλά τουρνουά σε παραλίες αλλά και παιδικές κατασκηνώσεις. Αυτή η εκδοχή του χάντμπολ, εμπεριέχει στοιχεία πολύ εντυπωσιακά, όπως το γκόλ με περιστροφή στον αέρα ή και με follow, τα οποία κερδίζουν δύο πόντους έναντι ενός του κλασικού τέρματος.
Συνεπώς, δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι το χάντμπολ, το οποίο είναι το δεύτερο δημοφιλέστερο άθλημα στη Γερμανία, τη Δανία και τη Γαλλία μετά το ποδόσφαιρο, να χαρακτηρίζεται ως “ΤΟ ΑΘΛΗΜΑ ΠΟΥ ΜΟΙΑΖΕΙ ΜΕ ΤΟ ΣΚΑΚΙ”.
