Βιβλιοπαρουσίαση υπό το πρίσμα μιας κριτικής ματιάς
Είναι ο τίτλος ενός βιβλίου το οποίο είχα την ευκαιρία να …αλιεύσω τυχαία το καλοκαίρι, να το διαβάσω και σκέφθηκα να μοιρασθώ αυτή την γνώση μαζί με τους αναγνώστες της εφημερίδας και των άλλων ΜΜΕ που φιλοξενούν τα άρθρα μου. Είναι, τρόπον τινά, το άρθρο αυτό ένα πνευματικό δώρο στους αναγνώστες μας, για τις γιορτές των Χριστουγέννων και την Αγιοβασιλιάτικη Πρωτοχρονιά. Ένα βιβλίο γραμμένο από δύο νέους βραβευμένους οικονομολόγους που διαπρέπουν στις ΗΠΑ και απαντά σε ερωτήματα όπως:
- Η Κίνα έχει δημιουργήσει έναν αυταρχικό μηχανισμό οικονομικής μεγέθυνσης. Θα συνεχιστεί άραγε η μεγέθυνση της οικονομίας με υψηλούς ρυθμούς, με συνέπεια η Κίνα να υπερισχύσει της Δύσης;
- Είναι μετρημένες οι καλές ημέρες των ΗΠΑ; Ο ενάρετος κύκλος στο πλαίσιο του οποίου οι ελίτ αύξησαν την ισχύ των ΗΠΑ, προσκρούει άραγε πάνω σ’ ένα φαύλο κύκλο που θα οδηγήσει στον πλουτισμό και στην αύξηση της ισχύος μια μικρής μειονότητας;
- Ποιος είναι άραγε ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να βοηθήσουμε δισεκατομμύρια ανθρώπους να βγουν από το τέλμα της φτώχειας; Περισσότερη ανθρωπιστική βοήθεια από τα πλούσια έθνη της Δύσης; Ή να διδαχτούμε από τις πρωτοποριακές ιδέες των συγγραφέων για την αλληλεπίδραση ανάμεσα στους πολιτικούς και τους οικονομικούς θεσμούς;
Αυτά είναι τα καίρια ερωτήματα που προσπαθούν να απαντηθούν με έναν πολύ ορθολογικό σκεπτικό μεν, αλλά πολύπλοκο δε, λόγω των επιμέρους ιδιαιτεροτήτων κάθε χώρας, περιοχής ή πολιτισμού, των κρατικών οντοτήτων ή λαών.
Το εν λόγω βιβλίο πραγματεύεται τις τεράστιες διαφορές ανάμεσα στα εισοδήματα και το βιοτικό επίπεδο που χωρίζουν τις πλούσιες χώρες του κόσμου ( όπως οι ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία, και η Γερμανία) από τις φτωχές ( όπως εκείνες της υποσαχάριας Αφρικής, της κεντρικής Αμερικής και της νότιας Ασίας).
Ένα σύγγραμμα που μπορεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε ή κατανοούμε τον κόσμο, αφού απαντάει στο ερώτημα που προβληματίζει εδώ και αιώνες τους ειδικούς:
<< Για ποιους λόγους μερικά έθνη είναι πλούσια και κάποια άλλα φτωχά, για ποιους λόγους η ευημερία και η ένδυα, η υγεία και οι ασθένειες, η σίτιση και οι σιτοδείες χωρίζουν τα έθνη;>>
Ευθύνεται η κουλτούρα, το κλίμα, η γεωγραφία; Ή μήπως, η άγνοια για το ποιες είναι οι σωστές πολιτικές;
Η απάντηση είναι ΟΧΙ. Κανένας από αυτούς τους παράγοντες δεν είναι καθοριστικός ή μοιραίος. Διαφορετικά, πως μπορεί να εξηγηθεί το γεγονός ότι η Μποτσουάνα είναι μια από τις ταχύτατα αναπτυσσόμενες χώρες στον κόσμο, ενώ άλλα αφρικανικά έθνη, όπως η Ζιμπάμπουε, το Κονγκό και η Σιέρα Λεόνε, είναι βυθισμένα στην φτώχεια και την βία;
Οι συγγραφείς του βιβλίου υποστηρίζουν ότι οι πολιτικοί και οικονομικοί θεσμοί αποτελούν την βάση για την οικονομική επιτυχία ή αποτυχία.
Βασιζόμενοι οι συγγραφείς, Ντάρον Ατζέμογλου και Τζέιμς Ρόμπινσον, καθηγητές στο ΜΙΤ και στο Harvard, σε 15 χρόνια πρωτότυπων ερευνών, παραθέτουν εντυπωσιακά ιστορικά τεκμήρια από την αρχαία εποχή μέχρι σήμερα προκειμένου να θεμελιώσουν μια νέα θεωρία πολιτικής οικονομίας.
Τώρα αν η νέα τους θεωρία αντέξει στο χρόνο και δεν ανατραπεί θα το δείξει ο χρόνος. Είναι πάντως μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση η οποία μπορεί να σταθεί αν και μου έδωσε την εντύπωση ότι υπερτονίζονται οι οικονομικοί και πολιτικοί θεσμοί και παραμελείται ο παράγοντας άνθρωπος (ιδιοσυγκρασία-νοοτροπία-ηγετικά χαρακτηριστικά) ή κάποια άλλα συνεκτικά στοιχεία ενός έθνους, όπως η γλώσσα και η θρησκεία ή το ένστικτο της ζήλειας που οδηγεί σε διχόνοια και εμφύλια σύρραξη. Διότι πως αλλιώς μπορεί να εξηγηθεί ότι, ένα έθνος όπως οι εβραίοι δημιούργησαν κρατική οντότητα και μάλιστα αναπτυγμένη μετά από δύο και πλέον χιλιάδες χρόνια και μάλιστα μέσα σε λίγα χρόνια σε ένα όχι φιλικό αλλά αντιθέτως εχθρικό περιβάλλον;
Ή πως το ελληνικό έθνος δημιούργησε κρατική οντότητα μετά από 400 χρόνια βάρβαρης σκλαβιάς και κατ’ άλλους μετά από δύο και πλέον χιλιάδες χρόνια αφελληνισμού και όταν γράφονταν το εν λόγω βιβλίο, ήταν μια αναπτυγμένη χώρα, σε ένα επίσης εχθρικό περιβάλλον με εμφύλιες διαμάχες κλπ;
Γιατί ενώ υπάρχουν φωτεινά παραδείγματα, (όπως η κοινότητα Ανάβρας, ό Δήμος Τρικάλων η επιχείρηση Σκλαβενίτης, ιδρύματα όπως το ‘’Χαμόγελο του Παιδιού’’ η ‘’Κιβωτός’’, κ.λπ., διαπρεπείς επιστήμονες, που φεύγουν στο εξωτερικό και διαπρέπουν, ή άλλοι που επέστρεψαν στην Ελλάδα στα δύσκολα χρόνια, όπως ο εξαίρετος και σπάνιος άνθρωπος, Θεολόγος Καθηγητής Γ. Πατρώνος και πολλοί άλλοι), ενώ το πολιτικό και συνδικαλιστικό μας προσωπικό εμπόδιζε, να επικρατήσουν ορθολογικές σκέψεις τύπου Γιανίτση ή Παπαδόπουλου για το ασφαλιστικό και άλλες ορθολογικές και νεωτεριστικές προτάσεις,(όπως τα μη κρατικά πανεπιστήμια), που θα μπορούσαν να αποτρέψουν τουλάχιστον το μέγεθος της κρίσης που ζούμε και δυστυχώς θα συνεχίσει για πολύ ακόμη, εμείς συνεχίζουμε να ψηφίζουμε αυτούς που την επόμενη μέρα τους βρίζουμε;
Αυτά είναι κάποια μόνο ερωτήματα που μπορούν να γεννηθούν, από την μελέτη του βιβλίου, τα οποία φυσικά μάλλον, μόνο οι ερευνητές και οι δημιουργοί του εξαιρετικού κατά τα άλλα πονήματος μπορούν να απαντήσουν.
Σε κάθε περίπτωση πάντως όσοι διψούν για γνώση ας κάνουν το κόπο να το διαβάσουν και σίγουρα θα ξεδιψάσουν.
Ευχαριστώ ολόψυχα τους αναγνώστες που διαβάζουν αν και δεν συμφωνούν πάντα με τις απόψεις μου. Καλά Χριστούγεννα σε όλους μας και καλή Χρονιά.
