Ο Γέρμας Καστοριάς είναι ένα ορεινό χωριό, απ’ τα ιστορικότερα, πολυπληθέστερα και δυναμικότερα του Νομού Καστοριάς. Το αναφερόμενο Κεφαλοχώρι ιδρύθηκε περί το έτος 1600 από γηγενείς Έλληνες Μακεδόνες, που διαβιούσαν μέχρι τότε σε μικρούς κτηνοτροφικούς οικισμούς των γύρω του βουνών. Απ’ τον καιρό της ίδρυσής του κι έως τις αρχές του 20ου αιώνα έφερε τη σλαβική ονομασία “Λοσνίτσα”, που σημαίνει “κακότοπος”, λόγω του δύσβατου κι άγονου εδάφους του, αλλά και των ανυπότακτων κατοίκων του.
Ο Γέρμας διέσωσε και διατηρεί σήμερα εν λειτουργία αρκετούς ιερούς ναούς, πού κατέχουν και φυλάγουν εντός τους αξιόλογες φορητές εικόνες και τοιχογραφίες, καθώς και πολύτιμα λατρευτικά σκεύη και αντικείμενα. Απ’ τους εν λόγω ναούς σημαντικότεροι είναι δύο, ο ενοριακός του Αγίου Γεωργίου (έτ. 1882) και ο κοιμητηριακός του Αγίου Αθανασίου (μέσα 17ου αι.), του οποίου το ιστορικό ανέγερσης παρουσιάζεται ακολούθως.
 |
| Μερική άποψη του Γέρμα. Εντός του λευκού κύκλου διακρίνεται ο ναός του Αγίου Αθανασίου. |
Το ιστορικό ανέγερσης του ναού Αγίου Αθανασίου.
Ο παρουσιαζόμενος ναός του Αγίου Αθανασίου βρίσκεται βορειοδυτικά του χωριού Γέρμας, πεντακόσια μέτρα περίπου έξω από τον οικισμό, στην κορυφή ενός μικρού (νυν ομώνυμού του) λόφου. Η ανέγερση τού μνημείου χρονολογείται γύρω στο έτος 1650. Το ιστορικό της οικοδόμησής του έχει, σύμφωνα με την τοπική παράδοση, που άκουσε προ ετών ο γράφων από τον ιστοριοδίφη δάσκαλο Αγγελή Αγγελή († 1970), ως ακολούθως:
Στις 16 Ιανουαρίου ενός απροσδιόριστου έτους των μέσων του 17ου αιώνα, ημέρα εορτής του Αγίου Αθανασίου, κάποιος κάτοικος της Λοσνίτσας ονόματι Αθανάσιος εξήλθε απ’ το σπίτι του και μετέβη στο λόφο όπου βρίσκεται τώρα κτισμένος ο εξεταζόμενος μεταβυζαντινός ναός, για να κόψει ξύλα απ’ το πυκνό δάσος που υπήρχε τότε εκεί. Κατά την ώρα που έκοβε ένα δένδρο, πρόβαλε ξαφνικά μπροστά του με απειλητικές διαθέσεις μία μεγάλη αρκούδα, ακολουθούμενη απ’ τα δύο αρκουδάκια της. Ο Λοσνιτσιώτης Αθανάσιος, μόλις αντίκρισε το άγριο θηρίο, όπως ήταν φυσικό, κατατρόμαξε, πάραυτα όμως θυμήθηκε τον ανήμερα εορτάζοντα άγιο Αθανάσιο και ζήτησε τη βοήθεια του φωνάζοντας: «Άϊ – Θανάση μου, σώσε με». Η αρκούδα, όταν άκουσε την αγωνιώδη έκκληση για βοήθεια του Αθανασίου, παραδόξως φοβήθηκε, οπισθοχώρησε και κρύφτηκε μέσα στο δάσος.
 |
| Η παλαιά προσκυνηματική εικόνα του αγίου Αθανασίου. 17ος αιών. |
Ό ξυλοκόπος, ως ευσεβής Χριστιανός που ήταν, απέδωσε την υπόψη ανέλπιστη σωτηρία του στον άγιο Αθανάσιο, του οποίου τη βοήθεια κατ’ εκείνη την κρίσιμη ώρα είχε επικαλεστεί. Για τον λόγο αυτόν, έκτισε λίγο αργότερα, στο μέρος της συνάντησής του με την αρκούδα, τον εδώ παρουσιαζόμενο ναό (την αρχική οικοδομή) του αγίου Αθανασίου, ως έκφραση ευγνωμοσύνης προς τον Σωτήρα του.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ.
Μία εκτενής μελέτη για τον αναφερόμενο ναό του Αγίου Αθανασίου, Γέρμα είναι αναρτημένη στη Δ/νση:
https://sites.google.com/site/gabc1952/
Υποσελίδα ε1) θεολογικές μελέτες.
 |
| Η νεότερη εικόνα του αγίου Αθανασίου, πάτρωνα του ναού. 19ος αιών. |
 |
| Τοιχογραφία των αγίων Ιεραρχών Κυρίλλου και Σπυρίδωνος, 17ος αιών. |
 |
| Η εικόνα του Ιησού Χριστού, 17ος αιών. |
 |
| Ιησούς Χριστός ο Εμμανουήλ (εφηβικής ηλικίας) σε τοιχογραφία του θεματικού ναού. 17ος αιών. |
