“Η πτωχεία του Θεού”

«Γινώσκετε», γράφει ο θεοφόρος Απόστολος προς τους Κορινθίους της εποχής του, «την χάριν του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, ότι δι ὑμᾶς επτώχευσε πλούσιος ων, ίνα υμείς τη εκείνου πτωχεία πλουτήσητε»1, δηλαδή, «γνωρίζετε την γενναιοδωρία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού για χάρη σας, ότι, αν και ήταν πλούσιος, έγινε πτωχός, για να γίνετε εσείς πλούσιοι με την πτωχεία εκείνου».

Με τον τρόπο αυτό η άφατη φιλανθρωπία του πανοικτίρμονος Θεού αποκρύπτει το μεγαλείο της Θεότητός Του κάτω από την ανθρώπινη φύση και ο τέλειος Θεός ζει ως τέλειος άνθρωπος ανάμεσα στους ανθρώπους, με ταπείνωση και πτωχεία υλική, με σκοπό να πλουτήσει ο πάμφωτος άνθρωπος με αληθινό πλούτο: αρετές, φως και σωτηρία.

Πτωχός ο Θεός.

«Ο περιπατών επί πτερύγων ανέμων»2, καθώς ψάλλει ο Προφήτης Δαυίδ, «ο καθήμενος επί θρόνου δόξης» και υμνούμενος υπό των αγγελικών δυνάμεων γεννάται εν χρόνω, και με την θέλησή του γίνεται άνθρωπος «δια φιλανθρωπίαν», λόγω, δηλαδή, της αγάπης του προς το ανθρώπινο γένος. Έτσι, λαμβάνει την ανθρώπινη φύση, προκειμένου να την θεραπεύσει από την αμαρτία, να την αγιάσει με την παρουσία του Αγίου Πνεύματος, να την ενώσει με την θεία φύση, να την δοξάσει με την ανάστασή Του και να την ανεβάσει με την ανάληψή Του, στα δεξιά του θρόνου της Θείας Μεγαλοσύνης.

Αυτός ο οποίος αναπαύεται επί των Χερουβείμ, ανακλίνεται ως βρέφος στην φάτνη των αλόγων. Και οι Μάγοι εξ ανατολών εξεπλήσσοντο, όχι από σκήπτρα και θρόνους, αλλά από την έσχατη πτωχεία. Πόσο συγκινητικός είναι ο λόγος του ιερού υμνογράφου της Εκκλησίας: «Τι γαρ ευτελέστερον σπηλαίου; Τι δε ταπεινότερον σπαργάνων; εν οις διέλαμψεν ο της Θεότητος πλούτος»3.

Αυτός, εις τον Οποίον υποτάσσονται τα πάντα, υποτάσσεται στην Παναγία Μητέρα Του, η οποία διακονεί το σχέδιο της σωτηρίας του ανθρώπου. Υποτάσσεται ταυτόχρονα και στον κατά άνθρωπο προστάτην του, τον Δίκαιο Ιωσήφ. Και βλέποντας το μυστήριο αυτό της κενώσεως του Υιού και Λόγου του Θεού, ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος αναφωνεί: «Είδες πλούτο μέσα στην μεγάλη φτώχεια; … Όλα πτωχείας εχόμενα, όλα πενίας γέμοντα, πως ούτε κλίνην, ούτε στρωμνήν είχεν, αλλά επί ξηράς ρίπτετο φάτνης». Και συνεχίζει ο Ιερός Χρυσόστομος: «Πως ενώ είναι πλούσιος, έγινες πτωχός για εμάς; … Ω πτωχεία που έγινες πηγή πλούτου! ω αμέτρητε πλούτε, που κρύβεσαι κάτω από το ένδυμα της πτωχείας! (Ο Χριστός) είναι ξαπλωμένος στην φάτνη, ενώ ταυτόχρονα σαλεύει την οικουμένη• είναι τυλιγμένος με σπάργανα, και συγχρόνως σπάει τα δεσμά της αμαρτίας»4.

Έτσι, Τον βλέπουμε να πεινά, να διψά, να κοιμάται, να δακρύζει, αλλά και να εμπαίζεται και να συκοφαντείται και τέλος να σταυρώνεται από τους αχαρίστους ευεργετημένους• αλλά και να ανασταίνεται τριήμερος εκ των νεκρών και να αναλαμβάνεται εις τους ουρανούς.

Πτωχός ο Θεός.

Ο Θεός, ο Οποίος είναι ανέκφραστος και ακατάληπτος, ταπεινώνει τον εαυτό Του και γίνεται υπήκοος μέχρι θανάτου, «θανάτου δε σταυρού»5 κατά την έκφραση του Αποστόλου των εθνών Παύλου .

Εκείνος, ο Οποίος προνοεί και συντηρεί ολόκληρη την δημιουργία, συντηρείται και τρέφεται από τους άλλους. Άλλωστε, ο ίδιος διακηρύσσει ότι «οι αλώπεκες φωλεούς έχουσι και τα πετεινά του ουρανού κατασκηνώσεις, ο δε υιός του ανθρώπου ουκ έχει που την κεφαλήν κλίνη»6.

Έτσι, με αυτή την πτωχεία του Θεού, εμείς, που πιστεύουμε στο όνομά Του και στην αποστολή Του, γίναμε πλούσιοι πνευματικά. Η πτωχεία του Χριστού μας χάρισε το μέγιστο αγαθό, που είναι οι γνώσεις του θελήματός Του, η αλήθεια του Ευαγγελίου Του, ο γνήσιος τρόπος ζωής, η σωστή θεραπεία μας από τα πάθη και η πολυπόθητη είσοδός μας στην Βασιλεία των Ουρανών.

Και, ενώ ήμασταν πτωχοί στις αρετές και στην αγιότητα, και είχαμε ομοιάσει, κατά την έκφραση πάλι του προφήτη Δαυίδ, με τα άλογα ζώα7, τώρα, με το γεγονός της Σαρκώσεως μας χαρίζει άφθονα τα πνευματικά χαρίσματα• κυρίως μας κάνει «κοινωνούς θείας φύσεως»8.

Και αυτό το βλέπουμε στα πρόσωπα των Αγίων μας, που, αν και είναι απλοί άνθρωποι σαν και εμάς, φθάνουν στον υπέρτατο βαθμό της αγιότητος, ώστε να βλέπουν το πρόσωπο του Χριστού, να συνομιλούν μαζί Του, να είναι οι φίλοι Του και συγχρόνως οι θερμότατοι πρεσβευτές για όλους μας στον θρόνο της Αγίας Τριάδος.

Η Σάρκωση του Χριστού, η εκούσια αυτή πτωχεία του, μας χαρίζει, ακόμη, και την δυνατότητα της υιοθεσίας. Λέγει χαρακτηριστικά ο Απόστολος Παύλος: «Ότε δε ήλθε το πλήρωμα του χρόνου, εξαπέστειλεν ο Θεός τον υιόν αυτού, γενόμενον εκ γυναικός, γενόμενον υπό νόμον, ίνα τους υπό νόμον εξαγοράση, ίνα την υιοθεσίαν απολάβωμεν»9. Και έτσι, «όσοι έλαβον αυτόν, έδωκεν αυτοίς εξουσίαν τέκνα Θεού γενέσθαι, τοις πιστεύουσιν εις το όνομα αυτού»10.

Είμαστε, λοιπόν, παιδιά του Θεού.
Είμαστε αδελφοί του Χριστού.
Είμαστε κληρονόμοι και συγκληρονόμοι Χριστού11.

Και όλα αυτά τα οφείλουμε στην πτωχεία του Χριστού, η οποία έγινε πηγή πλούτου για εμάς.

«Χριστός γεννάται• δοξάσατε. Χριστός εξ ουρανών• απαντήσατε. Χριστός επί γης• υψώθητε» ψάλλουν οι υμνογράφοι της Εκκλησίας μας χρησιμοποιώντας τους λόγους του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου. Γεννάται και πάλι ο Χριστός μέσα στις καρδιές των ανθρώπων. Ψάχνει να βρει και σήμερα μία ταπεινή φάτνη, προκειμένου να ανακλιθεί και να μείνει ως ο μεγάλος ένοικος μαζί με τον ταπεινό στην καρδιά, που διαθέτει αυτόν τον κατάλληλο χώρο.

Διαθέτουμε αυτήν την ταπεινή φάτνη, το σπήλαιο της καρδιάς καθαρά από άλογα ζώα;

Έχουμε προετοιμάσει αυτόν τον χώρο με το άχυρο της απλότητος και της αληθινής αγάπης;

Έχουμε συνηθίσει στην μικρότητα και στην αγαθότητα της καρδιάς, προκειμένου να χωρέσει ο αχώρητος Κύριος;

Έχουμε μάθει να αποδεχόμαστε την ρυπαρότητα του εαυτού μας;

Έχουμε μάθει να χρησιμοποιούμε αληθινά την εκούσια μετάνοια, για να υποδεχθούμε στον χώρο της καρδιάς μας τον σαρκωμένο Λόγο του Θεού;

Είμαστε έτοιμοι, ώστε να γεννηθεί ο Χριστός στην καρδιά μας και να μας πλουτίσει με τον αμέτρητο πλούτο της Θεότητός Του;

Αυτά θα πρέπει να είναι και τα ερωτήματά μας σήμερα: η παρουσία του Χριστού στην καρδιά μας, στην οικογένειά μας, στην κοινωνία μας, στην πατρίδα μας. Η σωστή τοποθέτησή μας απέναντι σ’ αυτά, θα έχει συγχρόνως και ως συνέπεια την πνευματική μας αναγέννηση και τον αληθινό εορτασμό αυτής της μεγάλης εορτής, που είναι η μητρόπολη όλων των εορτών12.

1. Β Κορ. 8,9
2. Ψαλμ. 103,3
3. Υπακοή Όρθρου εορτής
4. Άγιος Ιωάννης Ο Χρυσόστομος, Λόγος εις το γενέθλιον του Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού, PG 56,392
5. Φιλ. 2,8
6. Ματθ. 8,20
7. «Και άνθρωπος εν τιμή ων ου συνήκε, παρασυνεβλήθη τοις κτήνεσι τοις ανοήτοις και ωμοιώθη αυτοίς». Ψαλμ. 48,13
8. Β Πετρ. 1,4
9. Γαλ. 4,4-5
10. Ιω. 1,12
11. Ρωμ. 8,17
12. Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Εις τον μακάριον Φιλογόνιον γενόμενον από δικολόγου επίσκοπος, και ότι του προνοείν τη κοινή συμφερόντων ουδέν ίσον εις ευδοκίμησιν παρά τω Θεώ, και ότι το ραθύμως προσιέναι τοις θείοις μυστηρίοις κόλασιν αφόρητον έχει, καν άπαξ του ενιαυτού τούτο τολμήσωμεν. Ελέχθη δε προ πέντε ημερών της Χριστού γεννήσεως, Λόγος ΣΤ , κεφ.γ , 48,752D