«Τὸ μεγαλοπρεπὲς κτίριον τὸ ὁποῖον ὁ ἐν Λονδίνῳ συμπολίτης κ. Χρῆστος Δ. Δήμου ἐχάρισεν εἰς τὴν Κοινότητα Καστορίας ἵνα χρησιμεύσῃ ὡς Νοσοκομεῖον τῆς πόλεως»1
Το «Δημοτικόν Νοσοκομείον» Καστοριάς στεγάστηκε σε νεόδμητο νεοκλασικό κτίριο που δώρισε στα μέσα της δεκαετίας του 1920 στο Δήμο Καστοριάς ο Χρήστος Δ. Δήμου2. Επιπλέον, ο δωρητής προσέφερε εικοσιπέντε κλίνες και το ποσό των εκατό αγγλικών λιρών ετησίως, με την πρόθεση να επαυξήσει στο μέλλον τους πόρους της συντήρησής του. (Δύο μέλη του ΔΣ προβλεπόταν να ορίζονται με υπόδειξη του δωρητή) . Αρχικός ιδιοκτήτης του κτιρίου ήταν ο Γ. Σκαπέρδας).
«..Τὸ Κοινοτικόν Συμβούλιον συγκληθέν εἰς ἔκτακτον συνεδρίασιν ἔλαβε γνῶσιν τῆς δωρεᾶς ταύτης καί ἀπεφάσισεν να εὐχαριστήσῃ τηλεγραφικῶς τὸν μεγάθυμον δωρητήν. Ἐπιπλέον ἀνεκήρυξε αὐτὸν μέγαν εὐεργέτην τῆς πόλεως καί ἀπεφάσισε νὰ ἀναρτήσῃ τὴν εικόνα τοῦ δωρητοῦ εἰς τὸ κοινοτικὸν κατάστημα καί εἰς τὸ δωρούμενον οἴκημα..» (εφ. “Kαστορία” 8/8/1926).
«Χάρις εἰς τὴν γενναιοδωρίαν τοῦ κ. Χρήστου Δήμου ἡ εἰς α ὐ τ ὸ ν ὠφειλομένη πρωτοβουλία θὰ προικίσῃ τὴν πόλιν μας μὲ νοσοκομεῖον, θὰ ἦνε δὲ ἡ Καστορία ἡ μόνη ἐκ τῶν δευτερευουσῶν πόλεων3 ἡ ὁποία θὰ αποκτήσῃ νοσοκομεῖον» (εφ “Καστορία” 6/11/1927)
Μετά από διαδοχικές επεκτάσεις, το κτίριο έλαβε τη μορφή που έχει σήμερα. Το Νοσοκομείο λειτούργησε στα τέλη της δεκαετίας του `30. Η φερώνυμη οδός «Νοσοκομείου» στην οποία βρίσκεται το κτίριο, μετονομάστηκε αργότερα σε «Χρ. Δήμου».
Στο παρελθόν, στην ανατολική επέκταση του κτιρίου, στεγάστηκε η Λέσχη Προσκόπων και το Σώμα Ελληνίδων Οδηγών
Μετά τη μεταφορά του νοσοκομείου στη σημερινή θέση, ο Δωρητής παραχώρησε το κτίριο για σχολική χρήση. Μέχρι πρόσφατα, στο ισόγειο (της βόρειας επέκτασης) λειτουργούσε παιδικός σταθμός.
Το 1956 (ΦΕΚ 18/13-1-`56), το Δημοτικό Νοσοκομείο μετατρέπεται, με τη σύμφωνη γνώμη του δωρητή, σε ΝΠΔΔ και μετονομάζεται σε «Γενικόν Νοσοκομείον Καστοριάς» (με εξήντα κλίνες)
Το κτίριο του σημερινού νοσοκομείου θεμελιώθηκε το 1960 και δημοπρατήθηκε το επόμενο έτος στην οδό Μαυριωτίσσης, στην τοποθεσία «Μύτκα» (μετά από μακρά περίοδο αδυναμίας λήψης απόφασης από το Δημοτικό Συμβούλιο, για την επιλογή της θέσης). Η κατασκευή του κτιρίου βασίστηκε σε δωρεά πεντακοσίων χρυσών λιρών του εμπόρου γουναρικών Θεοχάρη Σκαπέρδα, η οποία επέσπευσε την έναρξη κατασκευής του, καθώς και σε δωρεές άλλων καστοριανών και κρατικές ενισχύσεις.
Χτίστηκε σε οικόπεδο πενήντα στρεμμάτων, δωρεά του Δήμου (το κόστος κατασκευής ανήλθε στα ένδεκα εκατομμύρια δραχμές). Εγκαινιάστηκε -όπως και το Γυμνάσιο- στις 22 Φεβρουαρίου 1970, έτος κατά το οποίο απεβίωσε ο Χρ. Δήμου. Κατά το προηγούμενο έτος είχε αποβιώσει και ο Θ. Σκαπέρδας, «δωρητής συμβάλλων μεγάλως δια την ανέγερσιν του Κρατικού Νοσοκομείου Καστορίας».
«Απέραντον ως κτίριον.. θα αποτελέση κόσμημα δια την ακριτικήν μας Καστοριάν4». (Φωτ. αρχείου Γεν. Νοσ. Καστοριάς)
Οι διαδοχικές επεκτάσεις του νέου νοσοκομείου κατά τα επόμενα χρόνια, υπερδιπλασίασαν την αρχική του έκταση και τον αριθμό των κλινών του. Από το 1975 λειτουργεί Σταθμός Αιμοδοσίας, ενώ σε αυτό υπάγεται το Κέντρο Υγείας Άργους Ορεστικού και δεκαεπτά περιφερειακά Ιατρεία. Παρέχει δευτεροβάθμια περίθαλψη, προσφέροντας όλα αυτά τα χρόνια σημαντικό κοινωνικό έργο στους πολίτες του νομού.
Το Νοσοκομείο Καστοριάς «ανεγερθέν εις γραφικήν, εκτεταμένην, ευάερον, ευήλιον και υπήνεμον θέσιν»
«Eις ατμόσφαιραν πανηγυρικότητος εγκαινιάζονται σήμερον το Γυμνάσιον και το Κρατικόν Νοσοκομείον Καστοριάς» 5
Λίγα χρόνια πριν την απελευθέρωση, λειτούργησε το πρώτο νοσοκομείο στην Καστοριά6, στη νότια παραλία (στην οδό Ορεστιάδος, συνοικία Δραγωτά). Εγκαινιάστηκε στις 23 Φεβρουαρίου 1904 και στεγάστηκε στο τριώροφο αρχοντικό Παπία και Σακελλαρίου (αρχοντικόν Γιαννακάκη7).
Βρισκόταν δίπλα στο αρχοντικό Σκούταρη. Καταστράφηκε από πυρκαγιά στις αρχές της δεκαετίας του `90.
Σε νοσοκομείο είχε μετατραπεί στη διάρκεια της δεκαετίας του `40 (και κυρίως κατά την περίοδο του εμφυλίου8, το 3ο Δημοτικό Σχολείο, οι μαθητές του οποίου στεγάστηκαν στο 1ο Δημοτικό.
Το «περικαλές» κτίριο του παλαιού νοσοκομείου, πέραν της αρχιτεκτονικής και ιστορικής του αξίας, διαθέτει στο εσωτερικό του και τοιχογραφίες φιλοτεχνημένες από τον καστοριανό ζωγράφο και αγιογράφο Θ. Ζωγράφου. Τα έργα αυτά απειλούνται άμεσα από την υγρασία. Η διάσωση και συντήρησή τους αλλά και του ιδίου του κτιρίου, καθώς και η ανάδειξη και επανάχρησή του πριν -ή έστω μέχρι- τη συμπλήρωση εκατονταετίας από τη δωρεά, θα αποτελέσει την καλύτερη, ίσως, απότιση φόρου τιμής στο πρόσωπο του δωρητή και θα παροτρύνει και άλλους να ακολουθήσουν το παράδειγμα του ιδίου και των ομοίων του, συνεχίζοντας έτσι τη μακρά παράδοση δωρητών και ευεργετών αυτού του τόπου.
1 Εφ. “Kαστορία” 7-11-1927 (Δημοτική Βιβλ. Καστοριάς)
2 Χρ. Δημ. Δήμου. Γεννήθηκε στην Καστοριά το 1889. Από την ηλικία των ένδεκα ετών έζησε στη Ν. Υόρκη και το Λονδίνο. Ασχολήθηκε με επιτυχία με το εμπόριο γουναρικών και αργότερα με την εκμετάλλευση ακινήτων, εγκατεστημένος στη Θεσ/νίκη, όπου έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του. [Χρ. Αντωνίου, «Ονοματοθεσία οδών και πλατειών πόλεως Καστοριάς», Θεσ/νίκη 2005, σελ. 301-302]
3 Την ίδια περίπου περίοδο είχε δρομολογηθεί και η κατασκευή του νοσοκομείου Φλώρινας, πρωτεύουσας του Νομού στον οποίο ανήκε (μέχρι το 1941) η Καστοριά. (Και για το νοσοκομείο αυτό υπήρχε δωρεά 3000 λιρών της Ε. Δημητρίου, της οποίας το όνομα φέρει).
4 Eφ. “Νέα Καστοριά” 28-2-1970 (Δημ. Βιβλ.)
5 Eφ. “Φωνή της Καστοριάς” 22-2-1970 (Δημ. Βιβλ.)
6 Ρ. Αλβανός / Β. Κωστόπουλος, «Πολιτικό σύστημα και δημόσια έργα: Πρακτικές εκσυγχρονισμού και κρατικές στρατηγικές κατά τον Μεσοπόλεμο στην επαρχία Καστοριάς» Η Δυτική Μακεδονία στους Νεότερους Χρόνους, Πρακτικά Α΄ Συνεδρίου Ιστορίας Δυτ. Μακεδονίας, ΕΔΥΜΜΕ, Γρεβενά, 2016, σ. 850
7 Διαρκής κατάλογος των κηρυγμένων αρχαιολογικών χώρων και μνημείων της Ελλάδος, ΥΑ 16297/18-10-1965
8 Π. Τσολάκη «Η Αρχιτεκτονική της παλιάς Καστοριάς» εκδ. Επίκεντρο 2009, σελ 246
