Έρευνα σε ό,τι αφορά περιόδους πανδημίας στην περιοχή απ’ όπου κατάγεται, τον Μοχό του δήμου Χερσονήσου στο Ηράκλειο Κρήτης, έκανε με αφορμή τα μέτρα προστασίας που λαμβάνονται και στην Ελλάδα αυτή την περίοδο, ο πρόεδρος του Πολιτιστικού και Λαογραφικού Συλλόγου Μοχού «Η Πρόοδος» και δημοτικός σύμβουλος του δήμου Χερσονήσου, Αλέξανδρος Βογιατζάκης, αντλώντας πληροφορίες, για το πώς οι κοινωνίες προστατεύονταν σε αντίστοιχες περιπτώσεις.
Η έρευνά του, σε ό,τι αφορά τις πρωτοβουλίες που είχαν ληφθεί, προκειμένου να προστατευθεί ο πληθυσμός του χωριού, αφορά τη λεγόμενη ισπανική γρίπη του 1918, που έχασαν τη ζωή τους εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο.
Ο κ. Βογιατζάκης μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ εξήγησε ότι με βάση δύο διαφορετικές αφηγήσεις που έχουν επικρατήσει στην περιοχή του και μεταφέρονταν από στόμα σε στόμα και από γενιά σε γενιά, ιερείς του χωριού του, τότε, είχαν καταφέρει με μια ιδιότυπη «καραντίνα» να σώσουν τους κατοίκους.
Όπως ανέφερε ο κ. Βογιατζάκης, σύμφωνα με τη διήγηση του αείμνηστου ποιητή και πεζογράφου Κωστή Φραγκούλη, δεν υπήρχε κανένας θάνατος από τη γρίπη αυτή στη συγκεκριμένη περιοχή. «Ο λόγος ήταν ότι ο τότε ιερέας του Μοχού, όταν άκουσε για τη γρίπη, πήρε βαμβάκι, το πέρασε με “διαβασμένο” κερί από την Εκκλησία, τύλιξε όλο το χωριό και είπε ότι θα είναι καταραμένοι όσοι περάσουν πάνω ή κάτω από αυτό. Το ίδιο γινόταν και σε εκκλησίες για την πραγματοποίηση ταμάτων, ενώ το βαμβάκι αυτό χρησιμοποιούνταν στη συνέχεια ως φυτίλι στην παρασκευή κεριών από το κηροπλαστείο των Ενοριών, που υπήρχε τότε στο Μοχό».
Κατά μια άλλη εκδοχή οι τρεις ιερείς του χωριού, εκείνης της περιόδου, έχοντας ακούσει για τη γρίπη και προφανώς θέλοντας να προφυλάξουν το χωριό, πήγαν σε τοποθεσία πάνω από τη «Σκάφη», απ’ όπου περνούσε ο δρόμος που συνέδεε τότε τον Μοχό με τα Μάλια και η οποία αποτελούσε ουσιαστικά την είσοδο του χωριού, ένωσαν τα πετραχήλιά τους και διάβασαν κάποιες ευχές. «Στόχος τους ήταν να δείξουν ότι κλείνει, μεταφορικά και κυριολεκτικά, η είσοδος του χωριού και κατ’ επέκταση δεν μπορεί να εισέλθει η αρρώστια» ανέφερε ο κ. Βογιατζάκης, ο οποίος πραγματοποιώντας έρευνα στα αρχεία της ενορίας Μοχού, όπου τηρείται βιβλίο θανάτων από το 1917, ανακάλυψε ότι το 1918 έχασαν τη ζωή τους έξι άτομα από γρίπη και δύο άτομα από πνευμονία.
«Συγκρίνοντας αυτά τα στοιχεία με τα στοιχεία των προηγούμενων αλλά και των επόμενων ετών, βλέπουμε ότι το 1917 υπήρξαν τέσσερις θάνατοι από πνευμονία και κανένας από γρίπη, ενώ το 1919 δεκατέσσερις από γρίπη και δύο από πνευμονία. Πολύ πιθανόν η ιδιότυπη αυτή καραντίνα που έκαναν οι ιερείς τότε, να ήταν αποτελεσματική. Άλλωστε και ο συνολικός αριθμός των θανάτων του 1918 είναι σχεδόν στα επίπεδα των προηγουμένων και των επόμενων ετών» συμπλήρωσε ο πρόεδρος του Πολιτιστικού και Λαογραφικού Συλλόγου Μοχού.
Η τραγικότητα των αποτελεσμάτων της ισπανικής γρίπης του 1918 αποτυπώθηκε και στη συλλογική μνήμη των Κρητικών, της οποίας αντανάκλαση αποτελεί και μαντινάδα που έχει σωθεί και αναφέρει:
«Εμείς δεν ξεχωρίζουμε εκτός κι ανε γυρίσει,
η γρίπη του δεκαοχτώ να μας εξεχωρίσει…».
ΑΠΕ
