Οι περισσότεροι από εμάς θεωρούμε τον τρόπο με τον οποίο αναπνέουμε ως κάτι δεδομένο και μεμονωμένο. Δεν γνωρίζουμε όμως, ότι μία δυσλειτουργική – κακή αναπνοή μπορεί να οδηγήσει ή να είναι το αποτέλεσμα μιας δυσλειτουργίας της ανθρώπινης κινητικής αλυσίδας. Όπως επίσης δεν γνωρίζουμε ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ μιας λειτουργικής – σωστής και μιας μη λειτουργικής – λανθασμένης αναπνοής.
Το ανθρώπινο σώμα λειτούργει ως σύνολο, με αποτέλεσμα όλα τα συστήματα του να λειτουργούν συνεργατικά επηρεάζοντας το ένα το άλλο. Έτσι και η λειτουργία του καρδιοαναπνευστικού συστήματος μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία της κινητικής αλυσίδας και κατά τη συνέπεια τη στάση του σώματός μας.
Το καρδιοαναπνευστικό σύστημα αποτελεί βασικό στήριγμα της κινητικής αλυσίδας αλλά και το αντίστροφο. Οι μύες, τα οστά και το νευρικό σύστημα αποτελούν βασικά κομμάτια του καρδιοαναπνευστικού συστήματος που του επιτρέπουν μάλιστα να λειτουργεί στο βέλτιστο βαθμό. Συνεπώς, εάν το καρδιοαναπνευστικό σύστημα δεν λειτουργεί σωστά, αυτό μπορεί να επηρεάσει τα δομικά στοιχεία της κινητικής αλυσίδας και να προκαλέσει περαιτέρω δυσλειτουργίες, όπως αλλαγές στη στάση σώματος ή στην εκτέλεση διάφορων κινητικών μοτίβων.
Ποιος είναι όμως ο σωστός τρόπος αναπνοής;
Αναπνοή ονομάζουμε τη διαδικασία κατά την οποία ο αέρας εισέρχεται και εξέρχεται από το ανθρώπινο σώμα, και η οποία χωρίζεται σε δύο φάσεις, την εισπνοή και την εκπνοή.
Η εισπνοή (Inspiratory ventilation) είναι ενεργητική. Δηλαδή χρειάζεται ενεργητική συστολή των αναπνευστικών μυών, ώστε να μεγαλώσει ο όγκος της θωρακικής κοιλότητας και να μειωθεί η πνευμονική πίεση (intrapulmonary pressure). Όταν η πνευμονική πίεση πέφτει κάτω από την ατμοσφαιρική πίεση, τότε ο αέρας εισέρχεται στους πνεύμονες. Η εισπνοή μπορεί να γίνει με δύο τρόπους:
- Το σωστό – φυσιολογικό τρόπο, όπου σε κατάσταση ηρεμίας χρησιμοποιούμε τους κύριους αναπνευστικούς μυς, δηλαδή το διάφραγμα και τους μεσοπλεύριους μύες, και
- Το λανθασμένο τρόπο, κατά τον οποίο κάνουμε χρήση των δευτερευόντων μυών (άνω τραπέζιο, σκαληνό, στερνοκλειδομαστοειδή, levator scapulae και έλασσον θωρακικό μυ). Χαρακτηριστικό του λανθασμένου τρόπου αναπνοής είναι η «βαριά αναπνοή».
Η εκπνοή (Expiratory ventilation) πάλι, μπορεί να είναι και ενεργητική και παθητική.
- Στο σωστό – φυσιολογικό τρόπο, η εκπνοή γίνεται παθητικά καθώς συμβαίνει με τη χαλάρωση των κύριων αναπνευστικών μυών.
- Στο λανθασμένο τρόπο, χρησιμοποιούμε τους κοιλιακούς μύες, οι οποίοι συμπιέζουν την θωρακική κοιλότητα για να απελευθερώσουν τον αέρα.
Με λίγα λόγια η φυσιολογική – ήρεμη αναπνοή γίνεται κυρίως διαφραγματικά ή «από την κοιλιά», όπου η κοιλιακή χώρα κινείται προς τα έξω κατά την εισπνοή και προς τα μέσα κατά την εκπνοή. Όταν όμως η αναπνοή γίνεται δυσκολότερη, τότε αυτή γίνεται από το στήθος όπου οι δευτερεύοντες μύες βοηθούν να σηκωθεί ο θωρακικός κλωβός, ώστε να επιτραπεί στους πνεύμονες να ανοίξουν καθώς εισέρχεται ο αέρας.
Πώς η μη λειτουργική αναπνοή επηρεάζει την Κινητική Αλυσίδα;
Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να τονίσουμε ότι η δυσλειτουργία της αναπνοής συχνά προηγείται της δυσλειτουργίας της κινητικής αλυσίδας και συχνά αυτό σχετίζεται με όσους αναπνέουν από το στήθος σε κατάσταση ηρεμίας. Χρησιμοποιούν δηλαδή τους δευτερεύοντες μύες και όχι τους κύριους αναπνευστικούς μυς. Αυτή η δυσλειτουργία στην αναπνοή, συμβαίνει συνήθως εξαιτίας της κακής στάσης σώματος που μπορεί να έχει το άτομο. Για παράδειγμα, όσοι αντιμετωπίζουν το ¨upper crossed syndrome¨ (το οποίο χαρακτηρίζεται από στρογγυλεμένους ώμους & την πρόσθια θέση της κεφαλής), συχνά παρουσιάζουν υπερδραστηριότητα στους άνω τραπέζιο, σκαληνό, στερνοκλειδομαστοειδή, levator scapulae και έλασσον θωρακικό μυ, οι οποίοι είναι οι δευτερεύοντες αναπνευστικοί μύες. Αυτοί οι μυς στο ¨upper crossed syndrome¨ γίνονται σφιχτοί & υπερδραστήριοι επηρεάζοντας όχι μόνο τον τρόπο με τον οποίο αναπνέουμε αλλά δημιουργεί και περαιτέρω προβλήματα στάσης.
Επίσης, ο κακός έλεγχος και η υπολειτουργικότητα των εσωτερικών σταθεροποιητών μυών (intrinsic core stabilizers) που περιλαμβάνουν το διάφραγμα, έναν κύριο αναπνευστικό μυ, μπορεί να οδηγήσει σε αναγκαστική υπερχρήση των δευτερευόντων αναπνευστικών μυών για να βοηθήσουν στην αναπνοή.
Όλη αυτή η μη φυσιολογική αναπνευστική λειτουργία, με την πάροδο του χρόνου επηρεάζει την κινητική αλυσίδα και σιγά – σιγά μας οδηγεί σε μία λανθασμένη στάση σώματος, όπως το ¨upper crossed syndrome¨, προκαλώντας πόνο στον αυχένα, τους ώμους, πονοκεφάλους, ακόμη και ζαλάδες.
Στο Functional Movement η αξιολόγηση του σώματος συνδυάζεται με την αξιολόγηση της αναπνοής
Η μέθοδος θεραπείας κατά των χρόνιων πόνων και όχι μόνο που εφαρμόζουμε στο Functional Movement, στηρίζεται καταρχήν στην αξιολόγηση της στάσης του σώματος και της κίνησης, και όπου χρειαστεί και της αναπνοής.
Πώς γίνεται αυτό;
Το πρώτο βήμα είναι να αξιολογήσουμε τη στάση σώματος του ασκούμενου και ανάλογα με τα αποτελέσματα ελέγχουμε κατά το πόσο αυτή (στάση σώματος) επηρεάζει ή επηρεάζεται από τη λειτουργία της αναπνοής. Αυτό μας επιτρέπει στο να εντοπίσουμε τα αίτια κάποιας δυσλειτουργίας στο σώμα του ασκούμενού, η οποία ευθύνεται για χρόνιους πόνους και λανθασμένα κινητικά μοτίβα. Π.χ όπως προαναφέρθηκε η στάση σώματος «upper crossed syndrome», μπορεί να είναι ένδειξη για σφιχτούς δευτερεύοντες αναπνευστικούς μύες.
Επίσης ένας άλλος τρόπος με τον οποίο αξιολογούμε την αναπνοή ενός ατόμου είναι να παρατηρήσουμε κατά πόσο αυτός αναπνέει φυσιολογικά, δηλαδή μέσω της κοιλιάς ή του στήθους. Αν το άτομο αναπνέει από το στήθος, τότε αυτό επίσης μπορεί να είναι μία ένδειξη υπερδραστηριότητας των δευτερευόντων αναπνευστικών μυών.
Με αυτή ακριβώς τη φιλοσοφία και μέθοδο (αξιολόγηση στάσης σώματος – κίνησης, αλλά και την αξιολόγηση της αναπνοής όπου χρειαστεί), μπορούμε και εντοπίζουμε τα αίτια χρόνιων πόνων και τραυματισμών. Στη συνέχεια σχεδιάζοντας ένα εξειδικευμένο και εξατομικευμένο πρόγραμμα, ανάλογα με τις αδυναμίες και ικανότητες του κάθε ασκούμενου, στοχεύουμε στην αναδιαμόρφωση του μυοσκελετικού του συστήματος και σε μια πιο αποτελεσματική σωματική δομή ικανή να εξισορροπήσει τις συνεχώς παρούσες δυνάμεις συμπίεσης και έντασης.
Με αυτό τον τρόπο βοηθάμε τους ασκούμενους να αποκτήσουν κινητικό & νευρομυϊκό έλεγχο του σώματός τους, να βελτιώσουν τη λειτουργία της αναπνοής τους και να απαλλαγούν από χρόνιους πόνους και προβλήματα.
Και αυτό συμβαίνει διότι η σωστή αναπνοή βοηθάει το σώμα μας να διατηρήσει μία σωστή στάση σώματος, αλλά και το αντίθετο μία καλή στάση σώματος βοηθάει στο να έχουμε μία καλή αναπνευστική λειτουργία.
*Σύντομο βιογραφικό: O κ. Νικόλαος Παγούνης ζει και εργάζεται στην Καστοριά, είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλου Σπουδών στη Φυσικοθεραπεία και στην Κινησιοθεραπεία, Πιστοποιημένος Αξιολογητής της Κίνησης& της Αναπνοής του Ανθρώπινου σώματος, σπουδαστής του τμήματος Οστεοπαθητικής του London College of Osteopathy & Health Science, δημιουργός και διαχειριστής της ιστοσελίδας functionalmovement.gr
Περισσότερα στο https://functionalmovement.gr/#top
