Οι γιορτές έφτασαν στο τέλος του κι όλοι μας από Δευτέρα επιστρέφουμε στους κανονικούς μας ρυθμούς. Για κάποιους οι φετινές γιορτές πέρασαν αδιάφορες διότι δεν μπορούσαν να βγουν και να διασκεδάσουν, για άλλους πέρασαν το ίδιο υπέροχα όπως κάθε χρόνο γιατί ήταν με τους αγαπημένους τους ανθρώπους. Και για κάποιους ήταν απλά μια αφύπνιση ότι για ακόμη μία χρονιά η καρδιά της Ελλάδας δεν θα χτυπήσει στην αρχόντισσα της Δυτικής Μακεδονίας, τη γραφική Καστοριά. Όσο εσύ λοιπόν νοσταλγείς τις γιορτές που έκανες πριν χτυπήσει την πόρτα σου ο covid, κάποιοι άνθρωποι εκεί έξω νοσταλγούν αυτό το μοναδικό συναίσθημα που γινόταν μετά τις γιορτές, αυτό που θα γινόταν σήμερα εάν δεν υπήρχε ο covid στη ζωή μας. Γιατί για τους Καστοριανούς, Θεοφάνεια σημαίνουν Ραγκουτσάρια!
Η καρδιάς της Ελλάδας τις μέρες των Θεοφανείων χτυπάει στην αρχόντισσα της Δυτικής Μακεδονίας, τη γραφική Καστοριά. Το τριήμερο αυτό η Καστοριά γίνεται πρωτεύουσα του κεφιού καθώς παραδίδεται σε ένα μοναδικό, τρελό γλέντι χαράς και ξεφαντώματος. Κέφι που γεννιέται αυθόρμητα μέσα στις αμέτρητες παρέες μικρών και μεγάλων. Στις 6,7,8 Ιανουαρίου οι δρόμοι και τα σοκάκια σφύζουν από τις συντροφιές των Ραγκουτσάρηδων. Τα ‘’Ραγκουτσάρια’’ που χάνονται στα βάθη των αιώνων, έχουν τις ρίζες τους στις διονυσιακές μεθυστικές τελετές που γίνονταν στην αρχαιότητα, λίγο μετά τη γέννηση του Ήλιου στις 25 Δεκεμβρίου κι ενσωματώθηκε έπειτα στη θρησκευτική λατρεία με την καθιέρωση της ημέρας των Χριστουγέννων. Προέρχεται από τη λατινική λέξη rogatores (ρογκατόρες), που σημαίνει ζητιάνοι, οι οποίοι μεταμφιεσμένοι ζητούσαν φιλοδωρήματα από τους οικοδεσπότες για να διώξουν τα κακά πνεύματα. Τα ‘’Ραγκουτσάρια’’ αποτελούν ένα σπάνιο δείγμα εθιμικής καθώς και ιστορικής συνέχειας.
Φέτος λοιπόν, για δεύτερη χρονιά η Καστοριά μένει άδεια τέτοιες μέρες με τους Καστοριανούς να νοσταλγούν τις παλιές καλές εποχές του μεγάλου ξεφαντώματος. Νοσταλγούν εκείνους τους ήχους και τις παρέες που τραγουδούσαν και χόρευαν σε ρυθμούς καρναβαλιού. Τα Ραγκουτσάρια έχουν ιδιαίτερη σημασία για τους Καστοριανούς γι’ αυτό και πάντα βρίσκουν τρόπους να τα τιμήσουν. Έτσι και φέτος, παρόλο που οι δρόμοι σήμερα είναι άδειοι και η μουσική δεν ακούγεται στα στενά, οι λάτρεις του καρναβαλιού βρίσκουν τον δικό τους τρόπο να γιορτάσουν το αγαπημένο τους καρναβάλι. Μπείτε στο google, κάντε μια αναζήτηση και θα βρείτε τους μοναδικούς τρόπους που γιόρτασαν και πέρυσι και φέτος ετοιμάζοντας βιντεάκια τα οποία υπάρχουν στην αρχική όλων στο facebook τέτοιες μέρες.
Ας ταξιδέψουμε λοιπόν σήμερα, νοητά στο σαν σήμερα, που από την επομένη της Πρωτοχρονιάς ακόμη ξεκινούν οι γιορτές και οι παρελάσεις στα γύρω χωριά, με αποκορύφωμα το τριήμερο των Θεοφανείων που στην πόλη της Καστοριάς γίνεται ένα τρελό γλέντι ολημερίς κι ολονυχτίς. Παρόλο που ο υδράργυρος συνήθως δείχνει μείον, η οδός Μητροπόλεως πλημμυρίζει από χιλιάδες φωνές, χιλιάδες παρέες Καστοριανών και ξένων επισκεπτών που ξεχύνονται στους δρόμους, χωρισμένοι σε ‘’μπουλούκια’’ με τη συνοδεία μελωδιών του Μπρέκοβιτς καθώς και των χάλκινων οργάνων. Η Ομόνοια, σήμα κατατεθέν αυτές τις μέρες γεμάτη με κόσμο που χορεύει, τραγουδάει, απολαμβάνει τα σουβλάκια του.
Δεν υπάρχει Καστοριανός μικρός ή μεγάλος που δεν έχει να σου πει το λιγότερο μία ιστορία για τα Ραγκουτσάρια. Θα ακούσεις αστείες ιστορίες, θα ακούσεις τις πιο τρελές ιστορίες από τα πιο τρελά μεθύσια, από το πιο τρελό ξεφάντωμα. Από το πρωί της 6ης Ιανουαρίου η Καστοριά ξεκινάει να γεμίζει με τις πρώτες παρέες, τα πρώτα ‘’μπουλούκια’’, τα πρώτα σουβλάκια. Σε όποια γωνιά της πόλης κι εάν σταθείς θα ακούσεις μουσική από κάποιο μαγαζί, σε όποιο σημείο κι αν βρεθείς θα βρεις ένα ‘’μπουλούκι’’ με τα χάλκινα του να χορεύει και να τραγουδάει. Ένα non-stop party αυτό το τριήμερο. Πόσοι άραγε είναι εκείνοι που κοιμήθηκαν σύνολο 10 ώρες και τις τρεις μέρες; Στους δρόμους θα βρεις από το παιδί του δημοτικού που ντύθηκε spiderman και βγήκε βόλτα με τους γονείς του, μέχρι τη γιαγιά και τον παππού που έβαλαν ότι είχαν στο σπίτι και ξεχύθηκαν στους δρόμους. Αυτές τις μέρες οι ηλικίες δεν μετράνε. Στα Ραγκουτσάρια οι μεγάλοι γίνονται μικροί, οι άγνωστοι γίνονται φίλοι, ο καφές γίνεται κρασί ή ρετσίνα ανάλογα τα γούστα!
Το έθιμο κορυφώνεται στις 8 Ιανουαρίου με τη μεγάλη παρέλαση, την ‘’Πατερίτσα’’, στην οποία οι παρέες χορεύοντας σατιρίζουν πρόσωπα και γεγονότα. Η παρέλαση ξεκινάει από το Δημαρχείο, φτάνει στην πλατεία Ομονοίας, αφού περάσει από την οδό Μητροπόλεως και το Τσαρσί και καταλήγει στην πλατεία Ντολτσό – παλιά μεσαιωνική πλατεία που έπαιξε σημαντικό ρόλο επί Τουρκοκρατίας-. Στο Ντολτσό το κέφι και η διασκέδαση συνεχίζονται μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες, όπου τελικά μετά από τρεις μέρες non stop party οι δρόμοι αδειάζουν και η πόλη ηρεμεί.
Το ξεφάντωμα των Ραγκουτσαριών είναι πλέον γνωστό σε όλη τη χώρα. Όμως μόνο εάν βρεθείτε στην Καστοριά θα το νιώσετε. Τολμήστε το, για να πάρετε μια γεύση από το τι σημαίνει πραγματική διασκέδαση και ξεφάντωμα. Ας ελπίσουμε η πανδημία να μην μας βασανίσει άλλο, να μην μας στερήσει τα Ραγκουτσάρια για 3η φορά, και του χρόνου ραντεβού όλοι μαζί στην Καστοριά το τριήμερο των Θεοφανείων για να ζήσουμε αυτή την αξέχαστη εμπειρία!!
Για την ομάδα του Authoring Melodies
Ηλιάνα Κλειτσογιάννη
