Δεν χωρεί αμφιβολία ότι μεταπολεμικά δύο είναι οι πολεμικές επιχειρήσεις που σημάδεψαν την Ευρώπη. Η επίθεση χωρών του ΝΑΤΟ στην Γιουγκοσλαβία και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Όπως δεν χωρεί αμφιβολία ότι σήμερα στο πεδίο των μαχών ο Πούτιν αναδεικνύεται νικητής. Η ιστορία όμως δεν γράφεται με το σήμερα (βραχυπρόθεσμα) αλλά μεσοπρόθεσμα. Στο σκάκι δεν έχει σημασία η μία συγκεκριμένη κίνηση αλλά το τελικό αποτέλεσμα, η τελική κίνηση RUA ΜΑΤ.
Για να αξιολογηθεί η πολεμική εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία θα πρέπει να διαχωρίσουμε την ανάλυση μας σε δύο μέρη: στις βραχυπρόθεσμες και τις μεσοπρόθεσμες επιπτώσεις.
1 Βραχυπρόθεσμες επιδράσεις στην πολεμική στρατηγική, πολιτική διπλωματία και στην οικονομία
1.1 Πολεμική στρατηγική
Εδώ ο Πούτιν και η Ρωσία κατήγαγε καθαρή νίκη, σε βαθμό που να εκθέτει τόσο το ΝΑΤΟ όσο και την ΕΕ. Τον Μπαίντεν όχι, διότι από τις αρχές του χρόνου, προειδοποιούσε την Ρωσία αλλά και τους συμμάχους της Δύσης, ότι η Ουκρανία θα δεχθεί επίθεση. Επι πλέον αυτό αποδεικνύεται με την εσπευσμένη απαγκίστρωση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν. Μετέφερε τον στρατό στην ΕΕ. Έστω κι αν επικρίθηκε για αυτήν του την επιλογή τόσο στο εσωτερικό των ΗΠΑ όσο και στο εξωτερικό. Αποδείχθηκε απόλυτα σωστή.
Πράγματι σήμερα διαμορφώνεται μία νέα γεωγραφική πραγματικότητα η οποία είναι ακριβώς ίδια με την εισβολή και κατοχή της Βόρειας Κύπρου. Μία κατάσταση όμως που διαρκεί σχεδόν μισό αιώνα, μία ανοιχτή πληγή η οποία όμως δεν γίνεται αποδεκτή από τον ΟΗΕ, έστω και αν υπάρχει σκανδαλώδης ανοχή, όχι στον ΟΗΕ, αλλά από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Επομένως η σημερινή πολεμική επιτυχία του Πούτιν θα πρέπει να αξιολογηθεί σε βάθος χρόνου.
1.2 Πολιτική και Διπλωματία
Εδώ η ήττα της Ρωσίας είναι πολύ σημαντική. Αυτό αποδεικνύεται, από το γεγονός ότι η υφυπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας Εμινέ Τζαπάροβα απέσπασε στις προχθές 2/3/2022, το θερμό χειροκρότημα όλων στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, στη Γενεύη της Ελβετίας, σε αντίθεση με την αποχώρηση περισσότερων από 100 διπλωματών στη διάρκεια ομιλίας του υπουργού Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ, που έφυγαν σε ένδειξη διαμαρτυρίας.
Παρέμειναν στην αίθουσα οι εκπρόσωποι Βόρειας Κορέας, Βενεζουέλας, και κάποια κράτη παρίες της παγκόσμιας ειρήνης. Είναι ηχηρές δύο αποχωρήσεις. Της Κίνας και του Ιράν. Αν αυτές οι δύο χώρες αρνούνται να παραστούν στην ομιλία του Λαβρόφ, αυτό σημαίνει ότι όχι μόνο δεν ανέχονται την Ρωσική εισβολή και τις πράξεις εντός της Ουκρανίας, αλλά απορρίπτουν και αποδοκιμάζουν όλες τις επιλογές της Ρωσίας.
Στην συνέχεια η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, στις 2/3/2022, ενέκρινε ψήφισμα που «απαιτεί από τη Ρωσία να σταματήσει αμέσως τη χρήση βίας κατά της Ουκρανίας». Το ψήφισμα εγκρίθηκε κατά συντριπτική πλειοψηφία, με 141 χώρες να ψηφίζουν υπέρ, 5 κατά και 35 να δηλώνουν αποχή, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, από τα 193 μέλη. Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας χαιρετίστηκε με χειροκροτήματα. Οι πέντε χώρες, η Ρωσία, η Συρία, η Λευκορωσία, η Βόρεια Κορέα και η Ερυθραία καταψήφισαν το ψήφισμα. Αντίθετα μέσα στις 35 χώρες που δήλωσαν αποχή, συμπεριλαμβάνονται η Κίνα και το Ιράν. Εδώ Κίνα και Ιράν επέλεξαν την ανοχή, σε καμία περίπτωση όμως την συναίνεση.
Ένα πλήθος διεθνών οργανισμών αθλητικών και μη αποβάλλουν την Ρωσία από τους οργανισμούς όπως για παράδειγμα ΔΟΕ, Ολυμπιακών αγώνων, UEFA, ευρωπαικό πρωτάθλημα μπάσκετ, κ.α.
Η διεθνής πολιτική και διπλωματική απομόνωση της Ρωσίας είναι δραματική. Με δεδομένο το παράδειγμα της Κύπρου, ο ΟΗΕ, δεν υπάρχει ουδεμία περίπτωση να επικυρώσει τετελεσμένα πολεμικά γεγονότα και βίαιη αλλαγή των συνόρων. Επομένως η σημερινή πολεμική νίκη θα έχει τεράστιες πολιτικές επιπτώσεις για την Ρωσία.
1.3 Οικονομικές επιπτώσεις
Δεν χωρεί αμφιβολία ότι το βασικό εργαλείο της Ρωσίας για την επίτευξη των στόχων της είναι η παροχή ενέργειας στην Δύση. Πράγματι οι επιπτώσεις στην δύση από την δραματική αύξηση του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, είναι μεγάλες. Αύξηση πληθωρισμού, από την αύξηση των ενεργειακών πηγών και των πρώτων υλών. Όμως την ίδια στιγμή το ρούβλι έχει καταρρεύσει κυριολεκτικά έναντι του δολαρίου και του ευρώ (117 και 124 αντίστοιχα).
Επομένως οι επιπτώσεις από τον πληθωρισμό στην δύση εξ αιτίας της αύξησης της ενέργειας (ενεργειακός πληθωρισμός) είναι ίδιες αν όχι μεγαλύτερες στην Ρωσία (νομισματικός πληθωρισμός). Εδώ το παιγνίδι (βραχυπρόθεσμα) είναι ισόπαλο.
2 Οι Μεσοπρόθεσμες επιπτώσεις
2.1 Πολιτικές και διπλωματικές
Με οδηγό τα δύο ανωτέρω ψηφίσματα του ΟΗΕ και με ιστορικό δεδομένο τα ψηφίσματα του ΟΗΕ, που συνεχώς αναφέρονται στην παράνομη στρατιωτική εισβολή και κατοχή του Βορείου τμήματος της Κύπρου, προκύπτει ότι ο ΟΗΕ δεν υπάρχει ουδεμία περίπτωση να νομιμοποιήσει την εισβολή της Ρωσίας και να επικυρώσει βίαιη μονομερή αλλαγή των συνόρων.
Επομένως η απομόνωση της διεθνούς θέσης της Ρωσίας είναι δεδομένη. Οδηγείται σε με παρόμοια απομόνωση και αυτοαπομόνωση όπως της Αλβανίας του Εμβέρ Χότζα και μ ότι αυτό συνεπάγεται για την κοινωνική, πολιτική και οικονομική της ανάπτυξη στο μέλλον. Φαίνεται πως επαναφέρει η Ρωσία το κομμουνιστικό δόγμα των Σοβιέτ, περί αυτάρκειας της Ρωσικής οικονομίας. Επομένως εκεί που θα κριθεί η τελική μάχη είναι στο οικονομικό πεδίο
2.2 Οι οικονομικές επιπτώσεις
Δεν χωρεί αμφιβολία ότι ο Πούτιν είναι ο αναμορφωτής της μετασοβιετικής οικονομίας. Πήρε μία χώρα παντελώς κατεστραμμένη από τον κομμουνισμό με ένα ΑΕΠ κατά κεφαλή περί τα 500$ και το έφθασε το 2013 στα 16000 $, μέσα σε 30 χρόνια. Η επιτυχία του αυτή μπορεί να συγκριθεί μόνο με το μεταπολεμικό θαύμα της Γερμανίας και της Ιαπωνίας. Όμως μέχρι το 2013. Διότι το 2014, η εισβολή της Ρωσίας στην Κριμαία επέφερε την επιβολή του χρηματοοικονομικού εμπάργκο της Δύσης. Η εξέλιξη του ΑΕΠ από το 2014 μέχρι το 2019 (προ κορονοιού) αποτελεί απόδειξη για τις μεγάλες επιπτώσεις στην οικονομία της Ρωσίας. Έκτοτε υφίσταται μία σημαντική μείωση σταδιακή που φθάνει τελικά 2019 στα 8.500 $. Δηλαδή μία μείωση του ΑΕΠ κατά 54%. (Πηγή: ΔΝΤ και Παγκόσμια Τράπεζα).
Επομένως ακόμη και με τα χαλαρά χρηματοοικονομικά μέτρα της πρώτης περιόδου το πλήγμα για την ρωσική οικονομία είναι τεράστιο. Μία επι πλέον απόδειξη αποτελεί η εξέλιξη των Ρώσων τουριστών στην Ελλάδα. Πριν την κρίση της Κριμαίας ο αριθμός των Ρώσων τουριστών στην χώρα, ανήλθε στο 1,3 εκατομμύρια, ενώ το 2019 προ κορονοιού ο αριθμός ανήλθε στις 583 χιλιάδες, μία μείωση κατά 45% (πηγή ΕΛΣΤΑΤ). Σχεδόν ανάλογη με την μείωση του ΑΕΠ της Ρωσίας. Το ίδιο συνέβη και σε άλλους τουριστικούς προορισμούς όπως για παράδειγμα στο Ντουμπάι (οι γουνοποιοί τα ξέρουν πολύ καλά αυτό). Το Ντουμπάι ήταν η δεύτερη καλύτερη αγορά και σχεδόν έχει εξαφανιστεί. Μπορεί για τον τουρισμό της Ελλάδος να αποτελεί η Ρωσία μόνο 4%, που είναι μία ασήμαντη αγορά. Για τον τουρισμό της Μακεδονίας και για τις εξαγωγές της Δ. Μακεδονίας όμως το πλήγμα είναι σημαντικό.
Σήμερα τα νέα μέτρα είναι πολύ πιο σκληρά. Έξοδος των κρατικών τραπεζών από το SWIFT, δέσμευση των λογαριασμών κρατικών τραπεζών και Ρώσων ολιγαρχών, έξοδος των ρωσικών επιχειρήσεων από όλα τα διεθνή χρηματιστήρια. Δεν διαπραγματεύονται πλέον οι μετοχές και τα ομόλογα αυτών, άρα είναι μετοχές και ομόλογα σκουπίδια χωρίς αξία. Υποβάθμιση των κρατικών ομολόγων της Ρωσίας στην κατηγορία σκουπίδια, δραματική πτώση του ρουβλιού.
Η επόμενη μέρα (οι μεσοπρόθεσμες επιπτώσεις θα είναι μεγάλες). Αυτό που αποδεικνύει ότι το αύριο θα είναι δύσκολο για την Ρωσία είναι η εξέλιξη του επιτοκίου αναφοράς (πηγή Οικ. Ταχυδρόμος και Factset) Το 2013 ήταν στο 6% με την εισβολή την πρώτη 2014 σταδιακά ανέρχεται στο 16%. Στην συνέχεια κατάφερε να το ισορροπήσει στα επίπεδα του 8% προ κορονοιού. Σήμερα με την δεύτερη εισβολή το επιτόκιο αναφοράς έχει ανέλθει στο 20%. Μ ότι αυτό συνεπάγεται για τα επιτόκια δανεισμού των τραπεζών και των επιχειρήσεων της Ρωσίας στο εσωτερικό.
Το χρηματιστήριο της Μόσχας συνεχίζει να είναι κλειστό και η επιβολή μέτρων για την ανάληψη συναλλάγματος ήδη εφαρμόζονται.
Και οι επιπτώσεις στην Ευρώπη; Με τα πρώτα μέτρα του 2014, ο ρυθμός της ανάπτυξης της Ευρώπης κυμαίνεται μεταξύ 2 και 3%, ενώ αντίθετα η επέρχεται μία σημαντική μείωση κατά 7% ο ρυθμός ανάπτυξης της Ρωσίας (πηγή: ΔΝΤ και παγκόσμια τράπεζα). Επομένως οι μεσοπρόθεσμες επιπτώσεις για την Ευρώπη είναι ασήμαντες, ενώ αντίθετα είναι δραματικές για την Ρωσία.
Μοναδική σανίδα σωτηρίας για την Ρωσία είναι ο ΟΠΕΚ, ο οποίος αρνήθηκε να αυξήσει την παραγωγή ενεργειακών προϊόντων πετρελαίου.
Και η Κίνα; Προφανώς θα στηρίξει οικονομικά την Ρωσία. Να αγοράζει ενέργεια και να τους πουλάει προϊόντα σε νομίσματα συναλλαγών όμως σε γουάν και ρούβλι. Όταν όμως το ρούβλι συνεχώς υποτιμάται και θα ανατιμάται το γουάν θα θέσει σε κίνδυνο την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων της Κίνας και την τραπεζική σταθερότητα της Κίνας. Θα μπορούσε να αγοράσει κρατικά ομόλογα της Ρωσίας η Κίνα, προκειμένου να διατηρήσει την χρηματική ροή που χάνεται από τον αποκλεισμό της Ρωσίας από τις διεθνείς αγορές. Αυτό μπορεί να γίνει για μικρό χρονικό διάστημα και για πολύ μικρό ύψος εκδόσεων Ρωσικών ομολόγων. Θα μπορούσε η Κίνα να ρευστοποιήσει ένα μεγάλο μέρος των αμερικανικών ομολόγων που έχει προκειμένου να χτυπήσει τις ΗΠΑ. Δεν μπορεί να το κάνει σε μεγάλο βαθμό διότι έτσι θα υποτιμηθούν οι τίτλοι των ΗΠΑ που βρίσκονται στις Κινέζικές τράπεζες απειλώντας την κινεζική τραπεζική σταθερότητα. Επομένως μπορεί να υποστηρίξει η Κίνα σε μεγάλο βαθμό τις εμπορικές συναλλαγές με την Ρωσία, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να παράσχει την απαραίτητη χρηματοοικονομική και νομισματική ρευστότητα.
Εξ άλλου οι ΗΠΑ, έχουν μία κίνηση που οδηγεί σε ΜΑΤ, την Ρωσία. Παρακολουθώ μία έντονη διεθνή κινητικότητα να βρεθεί λύση στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν με διεθνή συμφωνία, πράγμα που σημαίνει ότι η Ρωσία θα χάσει και το τελευταίο της χαρτί της ενέργειας. Αν που όπως φαίνεται θα συμβεί αυτό τότε η Ρωσία εισέρχεται σε μία σοβαρή πολιτική, οικονομική, ενεργειακή και διπλωματική περιδίνηση.
Συμπερασματικά:
Νίκησε η Ρωσία; Κέρδισε μία μάχη όχι τον πόλεμο. Ίσως η καλύτερη απάντηση στο ερώτημα αυτό αποτελεί η απάντηση που έδωσε ο Ιάπωνας Ναύαρχος Εσορόκου Γιαμαμότο ο νικητής της επίθεσης στο Περλ Χαρμπορ, όταν ρωτήθηκε: Νικήσαμε λοιπόν την Αμερική; Η απάντηση που έδωσε: Πολύ φοβούμαι ότι το μόνο που καταφέραμε ήταν να ξυπνήσουμε έναν κοιμώμενο γίγαντα και να τον γεμίσουμε την επιθυμία να εκδικηθεί.
Και πράγματι αυτό συμβαίνει. ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και ΕΕ, βρίσκονταν σε έναν μετασοβιετικό λήθαργο. Το χαστούκι του Πούτιν προφανώς τους ξύπνησε.
6 λεπτά ανάγνωση
