Ποια είναι τα βαθύτερα κίνητρα που μας ωθούν να φύγουμε από την εστία μας, να διανύσουμε χιλιάδες χιλιόμετρα, για να φτάσουμε σε άγνωστους κατά κανόνα προορισμούς;
Το εκπαιδευτικό ίδρυμα Westvlaams Ekonomisch Studiebureau (1986) πραγματοποίησε μια στατιστική έρευνα σε 3.000 Βέλγους τουρίστες προκειμένου να αναγνωρίσει τα κίνητρα που τους οδηγούν στον τουρισμό, καταλήγοντας στους ακόλουθους επτά τύπους τουριστών:
Τους δραστήριους τύπους τουριστών που αγαπούν τη θάλασσα (active sea lovers) και επιθυμούν να πραγματοποιήσουν τις διακοπές τους σε διάφορες αμμώδεις παραλίες.
Τον τύπο του τουρίστα που έχει το νου του να κάνει επαφές (contact – minded holiday), ο οποίος αναζητά τη δημιουργία φιλικών σχέσεων κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους, προσδοκώντας και την φιλόξενη αντιμετώπιση του από τους ντόπιους κατοίκους.
Τους παρατηρητές της φύσης (nature viewers), που επιθυμούν να τους υποδέχονται φιλόξενα οι μόνιμοι κάτοικοι του εκάστοτε τουριστικού προορισμού.
Αυτούς που αναζητούν την ξεκούραση (rest-seekers) κατά τη διάρκεια των διακοπών του και την ευκαιρία να χαλαρώσουν (anti-stress).
Τους εξερευνητές (discovers), οι οποίοι επιλέγουν τον πολιτιστικό τουρισμό συνδυάζοντας τον με κάποιο μικρό βαθμό περιπέτειας και επαφής με τους κατοίκους που έχουν διαφορετικά ήθη και έθιμα.
Τους οικογενειάρχες τουρίστες (family- orientated tourists), οι οποίοι κάνουν διακοπές με την οικογένεια τους προτιμώντας περιοχές με ήλιο και θάλασσα που περιλαμβάνουν δραστηριότητες φιλικές προς τα παιδιά.
Τους τουρίστες που επιθυμούν να κρατούν τις παραδόσεις (traditionalists), οι οποίοι επιλέγουν οικείους προορισμούς και γνωστές μορφές διακοπών καθώς αρέσκονται στην ασφάλεια και στην αποφυγή των εκπλήξεων.
Με το φαινόμενο των κινήτρων έχουν ασχοληθεί και έχουν διατυπώσει τις δικές του θεωρίες και άλλοι ερευνητές όπως ο Krippendorf (1967)
Τα κίνητρα του τουρίστα, κατά τον Knippendorf, είναι τα εξής:
Να χαλαρώσει
Να ξεφύγει από την καθημερινότητα
Να ανακτήσει τις δυνάμεις του
Να αποκτήσει εμπειρίες στη φύση
Να περάσει χρόνο με τους συνταξιδιώτες του
Να τρώει καλά
Να περάσει καλά και να διασκεδάσει
Να κάνει ότι ο ίδιος επιθυμεί, να είναι ελεύθερος Να αποκτήσει πολλές και διαφορετικές εμπειρίες Να δει καινούρια πράγματα και να ζήσει κάτι εντελώς διαφορετικό Να ξεφύγει από το μολυσμένο περιβάλλον, πηγαίνοντας σε μέρη με καθαρότερο αέρα και νερό Να ασκηθεί/γυμναστεί κάνοντας διάφορες δραστηριότητες και παιχνίδια Να επισκεφτεί άλλες χώρες και, γενικότερα, τον κόσμο Να ξεκουραστεί και να μην κάνει τίποτα
Να κάνει καινούργιους φίλους
Να κάνει πράγματα για την προσωπική του ομορφιά Να ταξιδέψει πολύ και να μετακινείται
Να διευρύνει τους ορίζοντες του και να αποκτήσει γνώσεις Να κυνηγήσει τα ενδιαφέροντα του
Να κάνει πράγματα για την υγεία του εμποδίζοντας την εμφάνιση ασθενειών Να ανανεώσει παλιές αναμνήσεις
Να δει φίλους και συγγενείς
Να έχει χρόνο για προσωπική ενδοσκόπηση και σκέψη Να κάνει σπορ και να αθληθεί ώστε να είναι σε φόρμα Να κάνει ταξίδια εξερεύνησης, να διακινδυνεύσει ώστε να ζήσει κάτι διαφορετικό από τα συνηθισμένα Να έχει χρόνο για τα χόμπι του.
Η ανάλυση των κινήτρων επεδίωξε να δώσει απαντήσεις σε ζητήματα που σχετίζονται με τους παράγοντες που επηρεάζουν τη διαδικασία λήψης απόφασης για την πραγματοποίηση ενός ταξιδιού, τα στάδια της διαδικασίας, τις εμπειρίες που αναζητούν να βιώσουν οι τουρίστες.
Ετσι μπορούμε να διακρίνουμε τους παρακάτω παράγοντες και τον ρόλο τους.
Οι δημογραφικοί παράγοντες καθορίζουν τόσο τα κίνητρα όσο και την επιλογή του ταξιδιού και του τόπου καθώς επίσης και τις δραστηριότητες και τις εμπειρίες που επιθυμούν να αποκομίσουν.
Οι οικονομικοί παράγοντες είναι σημαντικοί για τη δημιουργία τύπων των τουριστών καθώς το ύψος των εισοδημάτων κατέχει σπουδαίο ρόλο όχι μόνο στη δυνατότητα πραγματοποίησης ταξιδιών αλλά και στον αριθμό (των ταξιδιών).
Οι θεσμικοί – οργανωτικοί παράγοντες οι οποίοι αναφέρονται τόσο στη δημιουργία και ανάπτυξη εταιρειών και, γενικότερα, ενός δικτύου που πληροφορεί, προβάλλει, διαφημίζει και παρέχει μια ποικιλία τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών στις αναπτυγμένες χώρες όσο και στο θεσμικό πλαίσιο που υπάρχει πλέον για να προστατέψει και να ενισχύσει τον κοινωνικό ρόλο του τουρίστα – καταναλωτή π.χ. Τη νομοθεσία που σχετίζεται με το κοινωνικό κράτος (χορήγηση συντάξεων κ.α.) ή την ελευθερία διακίνησης.
Οι κοινωνικό – ψυχολογικοί παράγοντες παίζουν βασικό ρόλο καθώς το ταξίδι αποτελεί πλέον σύμβολο της κοινωνικής προβολής και ανόδου του ατόμου ενισχύοντας τις αξίες που πρεσβεύει ο ταξιδιώτης.
Αξίζει εδώ να σταθούμε περισσότερο καθώς η ψυχολογία στις μέρες μας τόσο σε θεωρητικό επίπεδο όσο και σε πρακτικό έχει να παρουσιάσει σημαντικό έργο και στον χωρο του τουρισμού.
Η Τουριστική αναψυχή σχετίζεται αναπόφευκτα με κάποιες ειδικές ψυχολογικές διεργασίες .
Η σύγχρονη κοινωνία μαστίζεται από μια σειρά ψυχολογικών και κοινωνικών επιβαρύνσεων και διαταραχών. Ο τουρισμός δίνει μια διέξοδο σε όλα τα άτομα, κυρίως των αστικών περιοχών, να ξεφύγουν για ένα χρονικό διάστημα από τα προαναφερθέντα προβλήματα. Τα αίτια των ψυχοσωματικών αυτών διαταραχών μπορούν να εξηγηθούν -ερμηνευθούν απο τον βιασμό του φυσικού περιβάλλοντος και την ασυνείδητη εν γένη και μη οικολογική στάση του ανθρώπου, που τα αποτελέσματα της βλέπουμε σήμερα με την κλιματική κρίση, αλλα επίσης και στην στρεσογόνα καθημερινότητα που βιώνουμε όλοι.
Στα πλαίσια αυτά, λοιπόν, τα όρια ανάμεσα στα φυσιολογικά με τα νευρωτικά άτομα έχουν αρχίσει να γίνονται δυσδιάκριτα. Η έννοια του φυσιολογικού αρχίζει πλέον να αλλάζει, όχι μόνο ανάλογα με τον πολιτισμό αλλά και μέσα στον ίδιο τον πολιτισμό με το πέρασμα των χρόνων.
Ο τουρισμός δεν έχει μεν την ικανότητα να επιλύει πλήρως τα προβλήματα ψυχοσωματικής φύσης, υποβοηθά όμως σημαντικά στην καλύτερη αντίδραση του ατόμου απέναντι στις επιβαρύνσεις αυτές.
Ετσι κατά τη διάρκεια των διακοπών το άτομο αλλάζει παραστάσεις, εικόνες της καθημερινότητάς του, έχει τον απαραίτητο χρόνο να ξεκουραστεί τόσο σωματικά όσο ψυχολογικά και να απομακρυνθεί από τους καθημερινούς, τυποποιημένους κοινωνικούς του ρόλους. Επίσης απομακρύνεται από τα κέντρα ατμοσφαιρικής μόλυνσης και υψηλής ηχορύπανσης που τον επιβαρύνουν. Τέλος έχει το χρόνο να ασχοληθεί με περισσότερες δημιουργικές δραστηριότητες και να αξιοποιήσει ορθότερα τον ελεύθερο χρόνο το οποίο αποτελεί βασικό ζητούμενο στη σύγχρονη κοινωνία.
Μπορεί να ειπωθεί με βεβαιότητα πλέον οτι η αναγκαιότητα του τουρισμού και των διακοπών είναι πλέον στις μέρες μας κάτι παραπάνω από καθοριστική.
Ο τουρισμός ως τελετουργική διαδικασία.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν ομοιότητες του ταξιδιου με τις υπερφυσικες εμπειριες.
Οι ανθρωπολόγοι ταυτίζουν το ταξίδι με τις “διαβατήριες τελετουργίες”, διότι τα άτομα μέσω της δραστηριότητας αυτής, μεταβαίνουν από μία κοινωνική κατάσταση σε μία άλλη.
Το ταξίδι σηματοδοτεί τις μεταβολές στις ζωές των ανθρώπων, χωρίς πολλές φορές αυτό, να γίνεται άμεσα αντιληπτό από τους ίδιους.
Ο τουρισμός αποτελεί ένα “μοντέρνο τελετουργικό” (MacCannell, 1976), που προσφέρει “την είσοδο σε μία εναλλακτική κατάσταση Ύπαρξης, κατά την οποία, νοητικές, εκφραστικές και πολιτισμικές ανάγκες, έρχονται στο προσκήνιο” (Grabum, 1983). Μέσω του ταξιδιού, το άτομο καλύπτει ενδότερες κοινωνικές και πολιτισμικές ανάγκες για την ανακάλυψη του “Θείου” μέσα από “τελετουργικές διαδικασίες”, μέσα από καταστάσεις, που έχουν παρόμοια, χαρακτηριστικά με αυτά των “διαβατηρίων τελετουργιών” ή του προσκυνήματος.
Η μεταβολές των τουριστικών κινήτρων στην εποχή του Covid-19
Σύμφωνα με τις τελευταίες ενδείξεις, θα υπάρξουν περισσότερες οικογένειες και ομάδες φίλων που θα ταξιδέψουν μαζί.
Η διαφάνεια, η αξιοπιστία και η εμπιστοσύνη θεωρούνται ακόμη πιο σημαντικά στην εποχή του κορονοϊού
Οι Millennials είναι το ισχυρότερο τμήμα των ταξιδιωτών που πρόκειται να ταξιδέψει και αυτό που τους χαρακτηρίζει είναι η συνεχής επαφή με το διαδίκτυο. Επιπλέον, ερευνούν εξαντλητικά και συλλέγουν πολλες πληροφορίες, για να επιλέξουν τα μέρη που θα κάνουν τις διακοπές τους.
Αναμενεται η άνοδος του εσωτερικού τουρισμού και του Staycation. Ο εσωτερικός τουρισμός θα αποτελέσει την κύρια πηγή εσόδων για ακόμη μια χρονιά. Σύμφωνα με μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε από την Booking.com, το 53% των ταξιδιωτών θέλει να κάνει διακοπές μικρότερης διάρκειας το 2021 συγκριτικά με το 2019.
Οι υποψήφιοι τουρίστες, θα τείνουν να ταξιδεύουν πιο κοντά στο σπίτι, εξερευνώντας τις κοντινές περιοχές χαμηλού κινδύνου.
Προτίμηση για υπαίθριες εμπειρίες στη φύση. Όλες οι εμπειρίες που σχετίζονται με τον υπαίθριο τουρισμό είναι ένα παράδειγμα ασφαλών δραστηριοτήτων, ευνοώντας άμεσα την κοινωνική απόσταση που απαιτείται. Το 2021-22, οι ταξιδιώτες θα εξακολουθήσουν να προτιμούν τα λιγότερο συνωστισμένα μέρη για «απομακρυσμένες αποδράσεις» κοντά στην ύπαιθρο ή στα βουνά.
Σύμφωνα με μια έρευνα του Tripadvisor, το 70,5% των ταξιδιωτών επέλεξε τον υπαίθριο τουρισμό, σημειώνοντας μια αύξηση της τάξης του 26,6% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Δραστηριότητες όπως η γιόγκα, ο διαλογισμός και οι βόλτες στο βουνό θα είναι μια από τις πιο αναπτυσσόμενες τάσεις.
Πηγές
1 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΑΡΙΑ ΕΛΕΝΗ ΘΕΟΥ Πανεπιστήμιο Αιγαίου
2 Βιώσιμη Τουριστική Ανάπτυξη και Περιβάλλον, Χ. Κοκκώσης, Π.Τσάρτας, Εκδόσεις Κριτική, Αθήνα 2001 2. Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών
- Κοινωνιολογία του Τουρισμού, Περικλής Ν. Λύτρας, Εκδόσεις INTERBOOKS, ΑΘΗΝΑ
- Κοινωνιολογικές Προσεγγίσεις στον Τουρισμό, Andrew Holden, Εκδόσεις Παπαζήση
- Τουριστική Οικονομική, Δημήτρης Λαγός, Εκδόσεις Κριτική, Αθήνα 2005
- Τουριστική ψυχολογία (διερεύνηση της συμπεριφοράς των τουριστών και των απασχολούμενων με τα τουριστικά επαγγέλματα), Δρ Περικλής Ν. Λύτρα
- Ευρωπαϊκά φορουμ σχετικά με τον τουρισμό.
Από τη διαδικτυακή εφημερίδα “Ελληνικός Τουρισμός”
Διαβάστε την εφημερίδα στο: