Το σχόλιο έλεγε «Για να κάνω μια καταγγελία από τώρα να τους προλάβω», και πιστεύω πως ήθελε να καυτηριάσει τη συνήθεια που έχει αναπτυχθεί στην πόλη μας, να γίνονται καταγγελίες για όλες τις δράσεις
Αφορμή για να γράψω τις παρακάτω σκέψεις μου, στάθηκε ένα δημοσίευμα για ένα επικείμενο φεστιβάλ στην πόλη μας [Kastoria Rock Overdose Festival Vol.4 (11&17/9/2022)]. Ή για να ακριβολογώ ένα σχόλιο στην είδηση για την έναρξη της προπώλησης των εισιτηρίων του φεστιβάλ, που έγινε χιουμοριστικά εκτιμώ, σε τοπικό blog:
Το σχόλιο έλεγε «Για να κάνω μια καταγγελία από τώρα να τους προλάβω». Και πιστεύω πως ήθελε να καυτηριάσει τη συνήθεια που έχει αναπτυχθεί στην πόλη μας να γίνονται καταγγελίες για όλες τις δράσεις, από πανηγύρια μέχρι και το καραβάκι. Μπήκα λοιπόν στον πειρασμό να ψάξω στην επιστημονική βιβλιογραφία για έρευνες πάνω στα φεστιβάλ που διοργανώνονται σε μικρές πόλεις.
Βρήκα αρκετά μεγάλη βιβλιογραφία για το θέμα, καθώς φαίνεται πως την τελευταία τουλάχιστον 20ετία παρατηρήθηκε διεθνώς μια σημαντική αύξηση στον αριθμό των φεστιβάλ κάθε είδους και μεγέθους. Το φαινόμενο παρουσιάζεται τόσο στις μεγάλες όσο και στις μικρότερες πόλεις και έχει σαν αποτέλεσμα την ένταση του σχετικού ανταγωνισμού μεταξύ τους. Ένας από τους λόγους που συνδέεται με την αύξηση αυτή είναι και η ιδιαίτερη βαρύτητα που δίνεται στον πολιτιστικό τουρισμό, στον οποίο έχουν πετύχει οι πόλεις που εκμεταλλεύτηκαν την τάση των επισκεπτών να αναζητούν πρωτότυπες εμπειρίες.
Δύο είναι οι μελέτες που μου κέντρισαν περισσότερο το ενδιαφέρον. Η μία του Edward Stanaway (2019, Case Study: Music Festivals, Small Towns, and Tall Poppies) αφορούσε την έρευνά του σχετικά με τη διοργάνωση ενός ροκ φεστιβάλ (Kurt Cobain Days festival) που ξεκίνησε για να τιμήσει τη μνήμη του τραγουδιστή του συγκροτήματος Nirvana. Στη συγκεκριμένη έρευνα ο συγγραφέας ασχολείται με την κατάσταση του συνδρόμου της ψηλής παπαρούνας* και τις επιπτώσεις του στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων σε μικρότερες κοινότητες. Και προσπαθεί να απαντήσει στα ερωτήματα του πόσο επηρεάζει το σύνδρομο της ψηλής παπαρούνας τις επιχειρηματικές προκλήσεις σε μικρότερα αστικά περιβάλλοντα; Πώς επηρεάζει αυτή η πιθανότητα αντίκτυπου τις πρωτοβουλίες για τον τουρισμό και τις προσπάθειες αναζωογόνησης των πόλεων; Τέλος, πώς μπορούν οι ηγέτες να αντιμετωπίσουν αυτήν την πρόκληση κατά μέτωπο;
Η παραπάνω έρευνα ταιριάζει και στην περίπτωση της Καστοριάς καθώς τα μεγαλύτερα εμπόδια για την ανάπτυξή της τα θέτουν κυρίως κάποιοι από τους ίδιους της τους κατοίκους. Τέλος η δεύτερη έρευνα που μας αφορά έγινε με στοιχεία που αφορούν 52 φεστιβάλ διαφορετικών τύπων και μορφών πολιτιστικής έκφρασης σε 20 πόλεις μεσαίου μεγέθους, μεταξύ των οποίων και το River Party του Νεστορίου και τα Ραγκουτσάρια. Η έρευνα της Ντόρας Κόνσολα και του Νικόλαου Καραχάλη (2010, ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ: ΤΑ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΣΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ. Η Περιφερειακή Διάσταση Της Νέας Στρατηγικής Ευρώπη 2020) εξετάζει τον τρόπο που η προσφορά πολιτιστικών εκδηλώσεων στο τοπικό κοινό συμβάλει στην αναβάθμιση του πολιτιστικού επιπέδου των πολιτών. Παράλληλα, ερευνά την επιδιωκόμενη βελτίωση της εικόνας της πόλης, η οποία τελικά ενισχύει την τουριστική ελκυστικότητά της και την προσδοκία οικονομικού οφέλους.
Στα συμπεράσματά τους καταλήγουν πως η γενική εντύπωση που δίνεται είναι ότι τα πολιτιστικά φεστιβάλ συχνά παράγουν παρόμοιου χαρακτήρα προγράμματα, υποφέροντας από την «ασθένεια» της επαναλαμβανόμενης αναπαραγωγής (“serial reproduction”). Στις βασικές οικονομικές επιδράσεις, παρατήρησαν πως λίγες πόλεις έχουν τη δυνατότητα να στηρίξουν την παραγωγή ενός φεστιβάλ σε όλα τα στάδια χωρίς να ζητηθεί η συνδρομή επιχειρηματικών ή πολιτιστικών φορέων από μεγάλες πόλεις και επιπλέον τα περισσότερα φεστιβάλ πόλεων δεν έχουν χρησιμοποιηθεί στις στρατηγικές μάρκετινγκ προορισμού, με εξαίρεση προσπάθειες που έχουν γίνει σε τουριστικές πόλεις όπως η Ρόδος (Ήχος και Φως), η Κέρκυρα (Κοντσέρτα Ιονίου).
Από όλα τα παραπάνω εύκολα μπορούμε να αντιληφθούμε ότι τα καλλιτεχνικά φεστιβάλ και τα ειδικά πολιτιστικά γεγονότα συνδέονται άμεσα με την αναπτυξιακή διαδικασία των μικρών πόλεων. Έτσι ο άμεσος ή έμμεσος ρόλος των δημοτικών αρχών, στη διοργάνωσή τους, αποδεικνύεται ιδιαίτερα κρίσιμος. Ακόμη και στις περιπτώσεις που η διοργάνωση γίνεται από ιδιωτικούς φορείς, ο ρόλος των δημοτικών αρχών είναι επίσης σημαντικός αφού μπορούν να υποστηρίξουν τη διοργάνωσή του ή να επηρεάσουν τον τρόπο λειτουργίας του. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο δήμος μόνο κερδισμένος μπορεί να βγει καθώς επωφελείται από την προσέλκυση επισκεπτών χωρίς να αναλαμβάνει ο ίδιος κανένα οικονομικό ρίσκο.
Τέλος, εκτός από τις άμεσες οικονομικές επιπτώσεις, πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη οι επιπτώσεις των φεστιβάλ στην εικόνα μιας πόλης. Επηρεάζουν την προσπάθεια που γίνεται από τις πόλεις για να προσελκύσουν επενδυτές και επισκέπτες. Τα πολιτιστικά γεγονότα λειτουργούν ως σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Η διοργάνωση ενός μεγάλου καλλιτεχνικού γεγονότος δείχνει μια πόλη που χαρακτηρίζεται από κοσμοπολίτικη ατμόσφαιρα, διαθέτει ζωντανή πολιτιστική σκηνή και ανοιχτή καλλιτεχνική κοινότητα.
Το παρακάτω βίντεο το δημιούργησα με τους λιγοστούς πόρους που διαθέτω σαν ερασιτέχνης, σαν μια διαφήμιση για την Καστοριά μόνο από την άποψη της φυσικής της ομορφιάς, όπως τη βλέπω εγώ με τα δικά μου μάτια.
*Το σύνδρομο της ψηλής παπαρούνας είναι ένα πολιτιστικό φαινόμενο στο οποίο οι άνθρωποι συγκρατούν, επικρίνουν ή σαμποτάρουν όσους έχουν ή πιστεύεται ότι έχουν επιτύχει σε μία ή περισσότερες πτυχές της ζωής, ιδιαίτερα στον πνευματικό ή πολιτιστικό πλούτο.
